فین تک ها در پنج سال آینده به رشد و نمو می رسند

به گزارش سیتنا، برای بررسی شرایط فین تک ها و قوانین رگولاتوری در حمایت از این سرویس های مالی برهم زننده در ایران و دنیا، به سراغ سید علی دانشگر مدیرعامل داتین رفتیم تا در گفتگویی مفصل در این باره سوال کنیم.

استارتاپ های فین تکی در فضای بانکداری و پرداخت الکترونیکی به سرعت در حال رشد هستند، نظر شما درباره تاریخچه فین تک ها و چگونگی شکل گیری این استارتاپ های مالی و بانکی چیست؟

به طور کلی فین تک ها یا همان تکنولوژی های مالی، تحول جدیدی در دنیا هستند. این موضوع  به دلیل عواملی مانند رشد سریع و دسترسی ارزان به تکنولوژی، خیلی زود در دنیا رواج پیدا کرده است. البته منظور این نیست که هیچ استارتاپی از قبل در دنیا وجود نداشت، مثلاً  گوگل در سال 1998  به عنوان  یک استارتاپ شناخته می شد. ولی در آن زمان شرکتهای استارتاپی اینگونه فراگیر نبودند و نمی توانستند در حوزه اقتصادی و مالی سرویس‌های مختلفی ارائه دهند. همچنین در گذشته بانک ها به دلیل مسائل امنیتی، ساختار محافظه کارانه و مراقبت از داده ها، تمایلی به ارائه اطلاعات نداشتند اما امروزه با پردازش سریع و ارزان تر اطلاعات و انعطاف پذیری بانکها و شرکتهای پرداخت الکترونیکی در ارائه سرویس های متنوع رابط کاربردی برنامه نویسی یا همان API، این استارتاپ ها فراگیر شده اند. می توانیم بگوییم فین تک ها، تکنولوژی ها یا سرویس ها و خدمات برهم زننده مالی هستند که روال سنتی و معمول در یک کسب وکار را بهم می زنند و راهکارهای جدیدی ارائه می دهند که بر الگوی رفتاری مشتریان تاثیر می گذارد. به طور کلی ظهور و رشد فین تک ها، در دنیا اتفاقی تازه است و در کشور ما هم به همین ترتیب است.

چه اندازه قوانین رگولاتوری برای ادامه فعالیت استارتاپ های فین تک نیاز است؟ آیا فین تک ها در دنیا هم با مسائلی مثل تدوین قانون و مقرارت مواجه اند؟

اتحادیه اروپا و کشورهای صنعتی دنیا هم در زمینه فین تک ها به طور مشخص فعالیت می کنند و دغدغه دارند و در ارتباط با بعضی از حوزه های فین تک قواعدی را تدوین کرده اند. مثلاٌ بخش هایی از قوانین PSD2  که در اروپا تدوین شده است، ناظر بر همین موضوع است. انگلستان در زمینه استارتاپ های فین تکی فعالیت گسترده ای دارد و مجموعه ای از برنامه ها را تا سال 2019  تدوین کرده که بر اساس آن، همه بانک ها باید API ارائه کنند تا فین تک ها از این سرویس ها استفاده کنند. بطور کلی همه بانک¬ها و موسسات مالی می دانند در یک دهه آینده، بروز و ظهور فین تک ها بیشتر خواهد شد و در صنایع مالی و بانکداری تحولات بزرگی شکل می گیرد. در این زمینه موسسات معروف مشاوره مالی و مدیریتی در دنیا تاکید کرده اند که بانک ها باید در مقابل فین تک ها از حالا موضع داشته باشند و اگر بانکی در این زمینه منفعل باشد، به طور حتم ضرر خواهد کرد. فین تک ها خواهند آمد و سرویس های جدید برهم زننده ای هم ارائه خواهند داد و مردم از آنها استقبال می کنند. بنابراین بانک ها باید تکلیف خود را با این موضوع مشخص کنند که می خواهند با فین تک ها چه برخوردی داشته باشند؛ خودشان را رقیب فین تک ها بدانند، حامی و شریک آنها شوند، به صورت مستقل شرکت های فین تکی ایجاد و سرویس های باز ارائه کنند یا اینکه منفعل باشند. بانک-های مرکزی یا رگولاتوری در دنیا هم موضوع فین تک ها را جدی گرفتند. بعضی از آنها برای نحوه تعامل با فین تک ها مقرراتی را تدوین کرده اند و برخی نیز به دنبال ایجاد قواعد و چارچوب در این زمینه هستند.

فکر می‌کنید مهمترین دلیلی که رگولاتوری نظام بانکی هنوز از فین تک ها حمایت نکرده، چیست؟

در شروع هر پدیده ای مثل موضوع استارتاپ های مالی و بانکی، معمولاً در ابتدا بازیگران زودتر از رگولاتوری درگیر کسب وکار میشوند، بنابراین رگولاتور نمی تواند برای ایجاد چارچوب قانون مند برای آن کسب وکار به سرعت کسب وکارهای مرتبط به جمع بندی نهایی برسد. به همین دلیل تا به امروز حوزه¬های زیادی در ارتباط با استارتاپ های فین تکی هنوز بلاتکلیف هستند و شاید دلیل اصلی اینکه رگولاتور هنوز نتوانسته در موضوع فین تک ها حکم قطعی بدهد و قواعدی را جاری کنند فرصت ناکافی بوده است. عدم وجود چارچوب قانونمند، مسئله ای است که ریسک کسب وکارهای فین تکی را زیاد می کند و به استارتاپ های فین تکی آسیب می رساند. رگولاتور وقتی می خواهید یک قاعده کلی، قانون مادر یا آیین نامه برای فعالیت یک پدیده جدید ارائه کند، باید در آن موضوع اشراف داشته باشد و قاعدتاً کار رگولاتوری نیز این گونه است. رگولاتور باید خطوط قرمز را مشخص کند، مابقی هم در حوزه کسب وکار به عنوان گردانندگان، بر اساس قوانین به فعالیت بپردازند. بنابراین برای اینکه رگولاتور یک چارچوب فراگیر ارائه کند، باید آن چارچوب جامعیت داشته باشد و آگاهی، اشراف و دانش رگولاتور به اندازه ای باشد که با اطمینان کامل اعلام کند اگر فقط همین خطوط قرمز رعایت شوند، به باقی موارد کاری نخواهد داشت. معتقد هستم برای رسیدن به این آگاهی، اشراف و دانش نیاز به برنامه ریزی و تصمیم گیری جامع و چند تخصصی است.

برای رسیدن به این نقطه، بانک مرکزی مشخصا چه باید بکند؟

پیشنهادم این است که از نظرات همه فعالان این حوزه استفاده کنند. از جمله شرکت ها، فعالان و کسانی که دانش و تخصص لازم را در این زمینه دارند، کارگروه هایی را تشکیل بدهند و به یک خرد جمعی برسند که این خرد جمعی موجب می شود رگولاتور به یک چارچوب جامع و فراگیر برسد.

آیا در نظام بانکی ایران، بانک ها رقیب فین تک ها هستند یا شریک آنها؟

برخی از بانک ها در حوزه فین تک‌ فعال و حامی و برخی دیگر منفعل هستند یا اینکه اصلاً میل ورود به این حوزه را ندارند. ولی به هرحال بعضی از بانک های خصوصی یا دولتی از این موضوع حمایت می کنند و بالاخره این موضوع را پذیرفته اند که با آمدن فین تک ها، بانک ها هم می توانند از این فرصت استفاده کنند. در واقع نگاه آنها، تبدیل تهدید تکنولوژی برهم زننده به فرصت است. البته بانک ها در جاهایی ممکن است مقابله کنند و این مقابله با کل موضوع فین تک ها نیست و تنها با بخشی از آن است. ممکن است بانک در بخشی از کسب وکار فین تکی، وقتی هزینه و فایده را محاسبه می کند، متوجه هزینه و ضرر شود و این منطقی است و ارتباطی به کل فین تک ها ندارد. مثلاً بخاطر نظام خاص کارمزدی در حوزه پرداخت، بانک مرتب در حال ضرر دادن است.  بانک در ازاء هر تراکنش، مرتب در حال پرداخت کارمزد است. مدل کسب وکاری فین تک ها معمولاً بر مبنای افزایش تعداد تراکنش ها است و یکی از این تراکنش ها، تراکنش کارمزد محور است و با توجه به اقبال مردم به بعضی راهکارهای فین تکی که تراکنش دارند، قاعدتاً بانک باید از تراکنش استقبال کنند، اما بانک ها با توجه به نظام کارمزدی که هزینه ها را به سمت بانک پذیرنده انتقال می-دهد، از راهکار فین تکی حمایت نمی کنند و این از نقاط ضعف نظام کارمزد خدمات پرداخت در ایران است.مشکل دیگر، رقابتی است که شرکت های ارائه دهنده خدمات پرداخت ( PSP ) در POS گذاری دارند. خیلی از این شرکت ها متعلق به بانک ها هستند و چون نمی توانند از صاحب حساب، کارمزد دریافت کنند، هزینه کارمزد را به سمت بانک ها می فرستند. رگولاتور هم دریافت کارمزد را به اختیار بانک پذیرنده گذاشته که اگر تراکنش به صرف بانک است، کارمزدها را خود بانک پرداخت کند. اگر می تواند از صاحب حساب، کارمزد بگیرد و اگر برای بانک این دو روش به صرفه نیست، خدمات ارائه ندهد. بنابراین بانک ناچار است بخاطر اعتبار کاری و جلب رضایت مشتری، کارمزد را متقبل شود. به هرحال این مدلی است که نیاز به بازنگری دارد؛ چون زمانی که رگولاتور قوانین مربوط به کارمزد را مقرر کرده، نگاه به سمت کسب و کار فین تک ها نبوده و بخاطر این ضعف قوانین، فین تک هایی که روی این تراکنش ها به عنوان درآمد حساب می کنند، آسیب می بینند.

رمز ماندگاری استارتاپ های فین تک در بازار چیست؟

از جمله مهم ترین عوامل شکست فین تک ها، عدم تشخیص درست نیاز بازار است. در استارتاپ ها نیازسنجی بازار بسیار مهم است. ممکن است ایده ای به ذهن تیم فین تکی برسد، اما بازار طالب آن نباشد. غیر از آن اگر نیاز را درست تشخیص داده باشند، مسئله مهم دیگر، تیم و کار تیمی است به این معنی که افراد تا چه حد با یکدیگر کار تیمی می کنند، تا چه اندازه هم گرا هستند، به یکدیگر اعتماد دارند، وفادار به یکدیگر هستند و به اختلاف و دلسردی بر نمی خورند. چالش مهم دیگر استارتاپ ها، عدم تامین و جذب سرمایه کافی است. به علاوه اینکه انطباق با قواعد رگولاتوری نیز از موارد مهم دیگری است که فین تک ها حتماً باید به آن توجه کنند. مخصوصاً زمانی که کسب وکارهای فین تک بزرگ می شوند، رشد می کنند و مورد اقبال مردم قرار می گیرند، حساسیت روی آنها بیشتر می شود. در آن موقع است که رگولاتور احساس مسئولیت زیادی می کند  و کسب وکارهای سنتی هم که رقیب تازه نفسی پیدا کرده اند، مقاومت می کنند. بخاطر این دلایل، در حوزه فین تک حساسیت ها جدی است و نقش رگولاتوری پررنگ است و تیم های فین تکی باید به همه این موارد توجه کنند.

فکر می کنید چه زمانی این کسب وکارهای جدید برهم زننده در صنعت خدمات مالی به تاثیرگذاری برسند؟

معتقد هستم فین تک ها در حال حاضر فراگیر و اثرگذار نیستند و براساس روند جاری، در چند سال آینده اثرگذاری و فراگیری آنها خیلی بیشتر می‌شود و تعداد بیشتری از مردم، از سرویس ها و خدمات فین تک ها بهره مند می‌شوند. یعنی بخشی از فعالیت هایی که در حال حاضر، توسط بانک ها و یا سامانه های بانکی انجام می شود، در آینده نزدیک از طریق سرویس های جدید برهم زننده انجام خواهد شد. بنابراین به نظر من تا پنج سال آینده، شاهد رشد و فراگیری فین تک ها در ایران خواهیم بود.

رویکرد مجموعه شما در این خصوص چیست و چه اقداماتی تا به امروز انجام داده است؟

بانک پاسارگاد از طریق شرکت فناپ در این زمینه خیلی خوب و فعال اقدام کرده است. ما یک ساختار کاملِ چرخه شتاب دهندگی را از ابتدا تا انتهای کار طراحی کرده ایم. مرکز نوآوری فناپ، به طور مستقل این کار را بر عهده دارد و همه شرکت های زیر مجموعه فناپ هم حضور فعال دارند و مشارکت می کنند. در این زمینه هم رویدادی میشود که ایده ها مطرح و داوری می شوند. به این ترتیب که ابتدا ایده ها در شتاب دهنده می روند. از آنها حمایت و به آنها امکانات داده می شود. پس از چهار ماه دوره شتاب دهی، به Demo Day  می رسند که خودشان را در آن روز معرفی می کنند. در رویدادی که 18 تا 20 اسفندماه برگزار می شود، فین تک ها ایده شان را معرفی می کنند. سپس ایده هایی که هیئت داوران مناسب و مطلوب تشخیص دهند، مورد تقدیر داوران قرار می گیرد و اگر تیم های فین تکی بخواهند، در چهار ماهه دوره شتاب دهی مورد حمایت قرار می گیرند و می توانند از سرویس هایFinTech Lab  استفاده کنند. تا اینکه ایده شان به محصول برسد و محصول را در Demo Day در حضور سرمایه گذاران ارائه بدهند.

انتهای پیام