از تفاوت ژنتیکی تا مرد یا زن بودن؛ چرا شدت بیماری کرونا در افراد متفاوت است؟

به گزارش ایران پژواک، ویروس کرونا، برخی از افراد را بیش از دیگران بیمار می‌کند و برخی دیگر فقط علایم خفیفی از این بیماری بروز می‌دهند. پزشکان افرادی را که در معرض خطر بیشتر این بیماری قرار دارند، دسته‌بندی کرده‌اند که عبارت‌اند از: افراد مسن، مردها و کسانی که بیماری‌های زمینه‌ای و خاص دارند. محققان وضعیت بیولوژیکی و اجتماعی این افراد را بررسی کرده تا علت این آسیب‌پذیری را عمیق‌تر شناسایی کنند.  

تحقیقات نشان داده است که خطر بالای مرتبط با سن، به تغییرات سیستم ایمنی بدن در گذر زمان مربوط است و در مورد جنسیت، واکنش سیستم ایمنی بدن زن‌ها و مردها با یکدیگر متفاوت است. برخی از محققان ژنتیک را دلیل متغیر بودن شدت این بیماری در افراد می‌دانند. برخی دیگر هم مسائل اجتماعی، زیست‌محیطی و عوامل اقتصادی را در افزایش خطر دخیل می‌دانند.

محققان خطر ویروس کرونا را لایه‌لایه می‌دانند. داخلی‌ترین لایه، ژن‌ها، جنسیت و سن هستند. در کنار این موارد عوامل سلولی و هورمونی هم روی مقدار حساسیت در برابر میکروب‌های عفونی، از جمله ویروس کرونا اثر گذاشته و موجب این عالم‌گیری شده است.

لایه بعدی، بیماری‌ها و مشکلات مزمنی است که به‌مرور زمان افراد به آن گرفتار می‌شوند و این شرایط ورود ویروس به سلول‌ها را آسان می‌کند.

لایه سوم که بیرونی‌ترین لایه است، وضعیت زندگی افراد از جمله، شرایط کار و خانه، دسترسی به مراکز درمانی، نوع تغذیه و قرار داشتن در معرض مواد سمی و آلوده‌کننده است. در برخی از کشورها بیماری افرادی که تحت مشکلات تبعیض نژادی واضطراب‌های ناشی از آن هستند، معمولا شدیدتر از دیگران است.

این لایه‌ها مستقل از هم نیستند. مثلا، افراد در سنین بالا معمولا به بیماری‌های مزمن مبتلا هستند و برخی از آنها در زمینه مسکن، حمایت اجتماعی و امنیت غذایی با مشکلاتی مواجه هستند که این موارد شدت بیماری در آنها را افزایش می دهد.

عامل سن در شدت بیماری کرونا

سن یکی از پرریسک‌ترین عامل در ابتلا به ویروس کروناست. اما چرا بیماری افراد مسن شدیدتر از دیگران است؟

با گذر سن، بدن در برابر مبارزه با عفونت‌ها ضعیف‌تر عمل می‌کند. در واقع در کهنسالی از تنوع و تعداد سلول‌های دفاعی بدن کاسته می‌شود و سیستم دفاعی بدن بیشتر در برابر بیماری‌های شناخته‌شده مجهز است و آشنایی کمی با بیماری‌های جدید، مانند ویروس کرونا، دارد.

با افزایش سن، لنفوسیت‌های B که پادتن تولید می‌کنند و لنفوسیت‌های T که مستقیما سلول‌های آلوده را از بین می‌برند در مغز استخوان و غده‌های تیموس به‌اندازه کافی تولید نمی‌شوند. این روند کاهش آنقدر ادامه می‌یابد تا تولید این لنفوسیت‌ها که انواعی از سلول‌های سیستم ایمنی بدن هستند، متوقف می‌شود. این سلول‌ها در ۸ سالگی درست مانند شیر آب آتش‌نشانی فوران می‌کنند اما در ۸۰ سالگی قطره‌ای است. همچنین بیشتر این سلول‌های ایمنی در کهنسالی در غدد لنفاوی و طحال ذخیره می‌شوند که این اندام‌ها هم در سنین بالا به‌خوبی کار نمی‌کنند.

همچنین هر چه به سن افراد اضافه می‌شود، از انعطاف مولکول‌های Yشکل پادتن‌ها، کمتر شده و در نتیجه از توانایی آنها در تغییر شکل یافتن هنگام برخورد با یک مهاجم کاسته می‌شود. بنابراین نمی‌توانند جلوی نفوذ مهاجم را بگیرند. از طرفی، لنفوسیت‌های T، تنوع گیرنده‌های خود را از دست می‌دهند و به همین دلیل نمی‌توانند در برابر بیماری‌زاهای متنوع واکنش‌های مناسب داشته باشند.

در ضمن افراد مسن بیش از افراد در سنین دیگر مستعد ابتلا به بیماری‌های مزمنی هستند که منجر به التهاب در بدن آنها می‌شود و این التهاب سیستم ایمنی را ضعیف‌تر می‌کند. به همین دلیل ویروس کرونا افراد مسن را به شدت بیمار می‌کند.

جنسیت و بیماری کرونا

در بررسی‌های بیماران مشخص شده که مردها تقریبا دو برابر زن‌ها در اثر عفونت ویروس کرونا جان خود را از دست داده‌اند. البته این وضعیت در مناطق مختلف دنیا متغیر بوده است. محققان ابتدا معتقد بودند که مردها کمتر از زن‌ها در برابر این ویروس از خود مراقبت می‌کنند. اما برخی از محققان برای این تفاوت سه دلیل مهم می‌آورند:

اول اینکه، سیستم ایمنی بدن زن‌ها، به دلیل هورمون‌ استروژن قوی‌تر از مردهاست. در حالی‌که هورمون‌ آندروژن در مردها که اصلی‌ترین آن تستوسترون است، سیستم ایمنی بدن را ضعیف می‌کند. البته از طرفی دیگر سیستم بسیار فعال ایمنی بدن زنان همچون شمشیر دولبه است. چراکه آنها را بیش از مردها در خطر ابتلا به بیماری‌های خودایمنی قرار می‌دهد.

وقتی سیستم ایمنی بدن زن‌ها، با ویروسی روبه‌رو می‌شود، به‌سرعت واکنش نشان می‌دهد و جلوی شدت بیماری را تا حد ممکن می‌گیرد.

دوم اینکه، مردها وقتی به دهه ۵۰ یا ۶۰ سالگی خود می‌رسند، بیش از زن‌ها به بیماری‌های زمینه‌ای مانند ناراحتی‌های قلبی، فشار خون بالا و دیابت مبتلا می‌شوند که این وضعیت آنها را در برابر بیماری‌هایی مانند ویروس کرونا آسیب‌پذیر می‌کند.

دلیل سوم به تفاوت ژنی بین زن‌ها و مردها و کروموزوم‌های X و Y مرتبط است. بیش از ۶۰ ژن روی کروموزوم X وجود دارد که عملکرد ایمنی دارند. برخی از این ژن‌ها، پروتئین اینترفرون تولید می‌کنند که تنظیم‌کننده واکنش سیستم ایمنی بدن به ویروس‌هاست. این ژن‌ها در بدن زن‌ها بسیار بیشتر از مردها وجود دارد.

البته نوع رفتار هم مردها را بیش از زن‌ها به خطر می‌اندازد. مثلا، مردها بیش از زن‌ها سیگار می‌کشند. آنها به پروتکل‌های بهداشتی و استفاده از ماسک کمتر اهمیت می‌دهند و به همین دلیل در برابر بیماری کرونا بیش از زن‌ها آسیب‌پذیر می‌شوند.

تفاوت ژنتیکی

دلیل دیگری که موجب می‌شود شدت بیماری کرونا در افراد یک جامعه متغیر باشد، تفاوت ژنتیکی است. در بررسی ۱۹۸۰ بیمار در ایتالیا و اسپانیا مجموعه‌ای متنوع از ژن‌ها روی کروموزوم۳ پیدا شد که شدت بیماری کرونا و مشکلات تنفسی در فرد را افزایش می‌دهد.

همچنین محققان در بررسی‌های بیشتر دریافتند ژن‌های روی کروموزوم ۹ که گروه خونی را تعیین می‌کنند می‌توانند افراد با گروه خونی نوع A را در خطر شدت بالای ویروس کرونا قرار دهد. البته به دلیل اینکه این مورد به‌طور گسترده آزمایش نشده است هنوز نمی‌توان آن را کاملا تایید کرد. اما ژن‌های کروموزوم۳ که شدت بیماری را افزایش می‌دهند، تاییدشده است.

بیماری‌های مزمن و زمینه‌ای و چاقی

افرادی که به بیماری‌های مزمن مبتلا هستند معمولا در بدن التهاب دارند و این التهاب از عملکرد سیستم ایمنی بدن می‌کاهد و شدت بالای بیماری‌ ویروس کرونا را رقم می‌زند.

همچنین تنظیم واکنش سیستم ایمنی بدن افراد مبتلا به چاقی، به‌ دلیل وجود بیش از حد بافت‌های چربی بهم می‌ریزد و در نتیجه از عملکرد این سیستم کاسته شده و نمی‌تواند با عفونت ویروسی به‌خوبی مبارزه کند.

همچنین بیماری‌های دیابت، پرفشاری خون، ناراحتی‌های قلبی-عروقی و چاقی در یک چیز مشترک هستند و آن بالا بودن سطح آنزیم ۲ مبدل آنژیوتانسین (ACE۲) است. این آنزیم به ویروس اجازه ورود بیشتر به تمام بدن می‌دهد.

 آنزیم ۲ مبدل آنژیوتانسین، معمولا به سطح بیرونی سلول‌های ریه، رگ‌های خونی، قلب، کلیه‌ها و روده متصل می‌شود و این آنزیم، نقطه ورود برخی از انواع ویروس‌های کرونا به سلول‌های بدن است. بررسی‌های بیشتر نشان داده این آنزیم موجب شدت بیماری در کلیه‌ها و قلب و در نهایت منجر به سکته قلبی، لخته خون، نارسایی کلیوی و تپش نامنظم قلب در فرد می‌شود.

موارد دیگر همچون تبعیض نژادی، نابرابری اجتماعی و عدم دسترسی افراد به مراکز درمانی و بهداشتی می‌تواند شدت بیماری در افراد و عواقب بد آن را افزایش دهد.

انتهای پیام