مهمترین پروژه سند راهبردی حوزه ICT، ارتباطات نسل جدید (5G) است/ باید زیرساخت‌های تحول دیجیتال برای ارائه دهندگان خدمات فراهم شود/ شرکت‌های کوچک و متوسط از تمایل کارفرمایان به استفاده از محصولات بومی بهره‌برداری کنند

دکتر علیرضا یاری، رئیس پژوهشکده‌ سیاست پژوهی و مطالعات راهبردی پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات در گفت‌وگو با خبرنگار سیتنا به سوالات ذیل پاسخ داد.

از آنجا که یکی از تعاریف پژوهشکده‌ تحت مدیریت جنابعالی، ارائه‌ مشاوره‌های راهبردی و کلان به وزارت ارتباطات و بهبود فضای کسب‌وکار و کارآفرینی است، در این راستا چه اقدامات مشاوره‌ای در دستور کار قرار گرفته تا تسهیل و بهبود فضای کسب‌وکار در حوزه‌ ICT رقم بخورد؟

پژوهشکده ما چهار گروه پژوهشی دارد؛ گروه اول در سطح مدل‌های کسب‌وکار و کارآفرینی و تحول دیجیتال به سازمان‎ها مشاوره می‌دهد. گروه دیگر آینده پژوهشی و فناوری حوزه ارتباطات را بررسی می‌کند که نام آن سیاست پژوهی و آینده نگری است که سرفصل تحول دیجیتال را با همکاری دانشگاه تهران به عنوان مشاور مورد بررسی قرار می‌دهد که برای وزارت ارتباطات است. همچنین سند نقشه راه فناوری حوزه فاوا را در دست داریم که باید بدانیم چه فناوری‌هایی را در حوزه‌ ICT در اولویت قرار دهیم که با مشاوره‌ مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور و وزارت ارتباطات پیش می‌رود.

پروژه‌ بعدی آمایش در اقتصاد دیجیتال است. فرض کنید یکی از سوالات این پروژه این باشد که در مناطق مختلف کشور با به کارگیری ICT چقدر در حوزه‌های اشتغال، اقتصاد و اجتماعی تاثیرگذار بودیم؟ این تاثیرگذاری را بررسی می کنیم که در حوزه‌ ICT چقدر پتانسیل داریم تا در آن منطقه سرمایه‌گذاری کنیم.

گروه بعدی تنظیم مقررات و حقوق حوزه فاوا است. این گروه مشاوره‌ای که می‌دهد مستقیم با وزارت ارتباطات نیست، ولی با سازمان تنظیم مقررات و مرکز ملی طرف است. در این پروژه‌ بحث‌های الزامات مقرراتی و الزامات تنظیم بازاری  که در فضای مجازی لازم است را به مرکز ملی مشاوره می‌دهیم. در بحث‌های تنظیم مقررات به عنوان مثال تعرفه‌های هوشمند زیرساخت را هدایت می‌کنیم که سرویس، متناسب با شرایط مشتری باشد. در همین راستا، پروژه‌ای برای سازمان تنظیم داریم که نظام نظارتی بر خدمات حوزه ارتباطات است تا بدانیم چگونه نظارت داشته باشیم و آیا بر اساس مجوزها این خدمات ارائه می شوند یا نه.

گروه آخر بحث‌های فرهنگی و اجتماعی و تاثیر متقابل ICT و جامعه است. فرهنگ و اجتماع بر به‌کارگیری ICT تاثیر می‌گذارند. یکی از خدمات بحث USO است که خدمات را بر روستاها بردیم و بررسی می‌کنیم چه کاربردی برای آنها خواهد داشت.

پژوهشکده‌ سیاست پژوهی و مطالعات راهبردی در راستای اصلاح قوانین و مکانیزم‌های اجرایی در حوزه‌ ICT چه پیشنهادهای منجر به تنظیم، اصلاح و یا تغییر مکانیزم‌ها داشته است؟

در این حوزه دو کار انجام می‌دهیم؛ یکی بحث رصد است، مثلا پیامدهای اجتماعی و اقتصادی فناوری‌ها و محدودیت‌ها را شناسایی می‌کنیم که در حوزه تنظیم مقررات تاثیر می گذارد. مورد بعدی بحث نظارتی است. نظام نظارتی مهم‌ترین پروژه‌ای است که در تنظیم بازار می‌توانیم داشته باشیم؛ اینکه چقدر ارائه دهندگان خدمات از مجوزهایشان تبعیت می‌کنند. در مباحث شاخص گذاری و الزامات فضای مجازی، با مرکز ملی همکاری می‌کنیم. سیاست‌هایی که مرکز ملی وضع می‌کند، وزارت ارتباطات باید روی آن‌ها قوانین و مقررات بگذارد، یعنی یک لایه بالاتر از تنظیم مقررات و با کمک معاونت تنظیم مقررات مرکز ملی کار می‌کنیم. ما به کمیسیون‌های تنظیم مقررات، مرکز ملی یا وزارت ارتباطات مشاوره می‌دهیم و در آنجاست که تصمیم گیری انجام می‌شود.

تجربه نشان می‌دهد در حوزه ارتباطات، سیاست گذاری‌ها به خوبی اجرا می‌شود، مثلا الزام اپراتورها به تبعیت از قانون به خوبی انجام می‌شود اما در سطوح خدمات و فناوری اطلاعات که سازمان‌ها موظف به اجرا می‌شوند، در اجرا مشکل داریم نه در وضع قانون؛ لذا شرایط اجرایی مناسب باید در کمیسیون‌های عالی مدنظر قرار گیرد.

سیاست راهبردی حوزه‌ ICT کشور، طی سال‌های آتی چه اهدافی را برای قرار گرفتن کشور ما در حوزه‌ کشورهای پیشرو و پیشران حوزه  ICT در دنیا مدنظر قرار داده است؟

سند راهبردی که حوزه ICT تدوین کرده این است که حوزه‌های مطرح دنیا مانند هوش مصنوعی، اینترنت اشیاء، بلاکچین و غیره جزو اولویت‌های اول هستند. در حال حاضر مهمترین پروژه‌ آن حوزه، ارتباطات نسل جدید (5G) است که زیرساخت ارتباطاتی تمام خدمات بخش‌های مختلف خواهد بود و سرویس‌های الکترونیکی مختلف را تحت شعاع قرار می‌دهد. شعار وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، "ایران هوشمند" است که با قرار دادن زیرساخت‌های مورد نیاز به هوشمندسازی کشورمان کمک می‌کند.

پیشنهاد جنابعالی به نهادهای اجرایی، فعالان، کسب‌وکارها و سایر تاثیرگذاران حوزه‌ ICT برای حضور موثر در لبه‌ تکنولوژی چیست و باید چه اقداماتی برای دوره گذار از تکنولوژی فعلی به تکنولوژی‌های در سطح بالا، در دستور کار قرار گیرد؟

برای سازمان‌ها و شرکت‌ها در سطح دولتی و غیر دولتی مهمترین موضوع، بحث تحول دیجیتال است. IT از جایگاهی که به عنوان توانمندساز کسب‌وکارها بود، خود به کسب و کار تبدیل شده است و امروزه کسب‌وکارها به فناوری اطلاعات کاملا وابسته اند. به همین دلیل برای شرکت‌های خصوصی و فعال در این حوزه مهمترین اقدام، فراهم کردن زیرساخت‌های تحول دیجیتال برای ارائه دهندگان خدمات است.

هنوز در مورادی به محصولات غیربومی وابستگی داریم، ولی شرکت‌های کوچک و متوسط می‌توانند این خلاها را پر کنند تا محصولات بومی مورد استفاده قرار گیرند. با توجه به محدودیت‌های شکل گرفته، فرصت‌هایی ایجاد شده تا محصولات بومی مطرح شوند؛ در حوزه نرم افزار و سخت افزار و حتی منابع انسانی. تا قبل از آنکه مشکلات ارزی پش آید از محصولات خارجی استفاده می‌شد، اما در حال حاضر کارفرمایان تمایل بیشتری به استفاده از محصولات بومی دارند.

در پایان اگر نکته ای است بفرمایید.

در پژوهشکده مهمترین کاری که در پیش‌رو داریم این است که جایگاه پژوهشکده و جایگاه پژوهشگاه را در اکوسیستم پژوهش ICT ارتقاء دهیم و تعیین کنیم که چه کار می‌توانیم انجام دهیم تا در کنار دانشگاه‌ها و بخش خصوصی در توسعه فناوری حوزه فاوا موثر باشیم و در این راستا اقدامات را در دستور کار داریم.

انتهای پیام