رئیس اتحادیه مخابرات: به جای مقابله با اینترنت ماهواره‌ای، مناسب‌ترین استراتژی برد-برد اتخاذ شود

به گزارش سیتنا، با ارسال درخواست شرکت اسپیس ایکس به کمیسیون ارتباطات فدرال ایالات متحده (FCC)، برخی از ماهواره‌های نسل دوم استارلینک به سخت‌افزار اتصال مستقیم به شبکه‌ تلفن همراه مجهز خواهند شد و در‌ واقع این سخت‌افزار، عامل ارتباط بین ماهواره‌های استارلینک و گوشی‌های تلفن همراه کاربران است که اینترنت پرسرعت را برای آن‌ها فراهم می‌کند، لذا شرکت اسپیس ایکس امیدوار است که با کمک اپراتور تی‌موبایل بتواند تا سال 2024 سرویس اینترنت ماهواره‌ای روی گوشی‌های موبایل در دسترس کاربران قرار دهد.

به استناد آمار تا کنون حداقل 1000 دستگاه اتصال به اینترنت ماهواره‌ای استارلینک در ایران فعال شده است و انتظار می‌رود روند تعداد کاربران این سرویس در ایران روند رو به رشدی بگیرد، از سوی دیگر طی یک سال اندی امکان اتصال مستقیم کاربران ایرانی به اینترنت ماهواره‌ای از طریق گوشی‌های تلفن همراه میسر می‌شود.

در همین راستا خبرنگار سیتنا با دکتر داوود ادیب، رئیس اتحادیه صادرکنندگان صنعت مخابرات ایران به گفت‌وگو نشسته است که مشروح آن به قرار ذیل است:

سیتنا - نظر به تاثیر مستقیم اینترنت بر زندگی روزمره و تبادلات اقتصادی و حضور تکنولوژی‌های جدید همچون اینترنت ماهواره‌ای در این حوزه، رویکرد حاکمیت کشورها در مواجهه با این سطح جدید از تکنولوژی‌ها باید چگونه باشد؟

ادیب - امروزه شاهدیم که با تکامل و توسعه کمی و کیفی اینترنت، مرزهای جغرافیایی از بین رفته و تعریف جدیدی از زندگی و همچنین فعالیت های اقتصادی با تکیه بر ارتباطات تنگاتنگ میان مردم جهان ایجاد شده است. این جریان، جدای از تاثیرات فراوان در بخش های مختلف زندگی، باعث تقویت سطح فعالیت‌های اقتصادی مردم شده و حجم تولیدات، دادوستدها ، درآمدها و در نهایت ثروت را چه برای مردم جهان و چه دولتمردان به ارمغان آورده است. با اطمینان زیاد می‌توان بیان نمود که امروزه کشورهایی که جریان اطلاعاتی و ارتباطی در آنها بیشتر است کشورهای ثروتمندی بوده و در حکمرانی نیز موفق بوده‌اند. در سال‌های اخیر حتی رویکرد حکمرانی هم تغییر یافته و سطح آن نیز گسترش یافته است و گاها با ادبیاتی از قبیل حکمرانی در فضا روبرو شده‌ایم که بدیهی است در مدت زمان کوتاهی این هدف گذاری نیز عملیاتی و از سطح ذهنی به سطح عینی تبدیل شده و به واقعیت بپیوندد و این در حالی است که بخشی از این برنامه‌ها نیز در حال حاضر به فعلیت رسیده است.  

استقرار ماهواره‌های Hughes Network Systems و یا ماهواره ویاست (ViaSat) و همچنین ماهواره اسپیس ایکس که در حوزه سرویس های اینترنتی مبتنی بر شبکه های ماهواره ای فعالیت می‌نمایند نمونه‌ای از این گونه از حکمرانی‌ها در فضای مجازی  است که به صورت مگا پروژه در حال گسترش است.  

در قرن حاضر، اینترنت و در کنار آن اینترنت اشیاء جز لاینفک زندگی، اقتصاد و تمامی ارکان مرتبط با فعالیت‌های بشری شده است. توسعه اقتصاد خرد و کلان به سطح بالاتری از تعاملاتی که مردم پیش‌تر با هم دارا بودند نیازمند شده و پیوستگی این روابط یکی از شروط اولیه آن بوده است. این روابط و همچنین پیوستگی آن‌ها مهمترین عامل در خصوص فعالیت‌های اقتصادی کشورها است که پیشتازان حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات در چند سال اخیر به دنبال آن بوده اند. جدای از انگیزه‌های سودجویانه و مغرضانه‌ای که گاها برخی از کشورها ممکن است در مواجهه با چنین تکنولوژی‌هایی داشته باشند هیچ چاره‌ای جز همسویی با تکنولوژی‌های نوین وجود نداشته و مانند تمام تکنولوژی‌ها می‌بایست از وجهه مثبت و ضروری و اجتناب ناپذیر آن استفاده نمود. بدیهی است که اگر از هم‌اکنون زیرساخت‌های ورود به انقلاب های صنعتی حاکم و پیش‌رو را فراهم ننماییم و آماده پذیرش تکنولوژی های جدید  نشویم، راه بسیار دشواری را در همگام شدن با عناصر جهان نوظهور، کسب و کارهای جدید، بهداشت و توسعه پایدار در آینده نزدیک خواهیم داشت و به زودی از رقابت های جهانی حذف خواهیم شد. این یک واقعیت است که دسترسی برخط به اطلاعات و ارتباطات، عامل اصلی بقا در جهان امروزی است و اکثر صاحب نظران از تغییراتی بنیادی در دکترین جدید در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات خبر می‌دهند که می‌تواند دوره زمانی حاضر را  به اساسی‌ترین دوره گذار در تاریخ بشری تبدیل کند.

سیتنا - هم اکنون تکنولوژی جدید اینترنت در قالب اینترنت ماهواره‌ای در حال توسعه است که دیگر قابل محدودیت نیست و مسوولان ارتباطی هم ظاهرا برنامه مشخصی برای مواجهه با این سطح از فناوری ندارند، تحلیل، پیشنهاد و توصیه شما در این رابطه چیست؟

ادیب - در خصوص اینکه ابتدا دسترسی به اینترنت ماهواره ای در ایران را به زودی میسر نمی‌دانستند و اکنون هم از الزام استارلینک به رعایت قوانین سخن می‌گویند، عملا مواجهه بی‌تاثیری با این سطح از تکنولوژی است. اما به نظر بنده، پاسخ این سوال را با بررسی روندها و تحولات جهانی در این موضوع می توان ارایه نمود.

معمولا یک اصل وجود دارد که ساختارهایی که حکمرانی شبکه‌ای در حوزه های مختلف دارند و قلمروهایی که با گستره جهانی همراه با اثرگذاری انحصاری برای  خود ترسیم و نهادینه نموده اند و دایره حکمرانی، بازیگری و نیز گستره سلطه آن‌ها نه تنها به مرزهای آن بازیگران و نیز سرزمین های جغرافیایی محدود نمی‌شود، بلکه با مختصات سیاسی در گفتمان و حتی ادبیات روابط رسمی و بین الملل کلاسیک چارچوب پذیر و توافقات محلی منطبق نمی باشند. لذا بدیهی است که این  گونه ساختارها قواعد بازی را در جهان امروزی تعیین می‌کنند.

اسپیس ایکس در حال حاضر بیش از 3600 ماهواره در 550 کیلومتری مدار زمین دارد و قصد دارد در مجموع 42000 ماهواره را به فضا پرتاب کند و تا به امروز، حدود 45 کشور استارلینک را برای ارائه اتصال باند پهن ثابت مورد تایید قرار داده و در حال استفاده از آن می‌باشند. در حال حاضر این سرویس در سراسر جهان از جمله کانادا، مکزیک، بخش‌هایی از ایالات متحده و کارائیب، شیلی، برزیل، بخش‌هایی از اروپای غربی، ژاپن، استرالیا و نیوزلند در دسترس است.

چند کمپانی دیگر به غیر از استارلینک در حال توسعه فعالیت های خود در حوزه سرویس های اینترنتی مبتنی بر شبکه های ماهواره ای هستند. استارلینک در مدت زمان اندک در حال نزدیک شدن به تعداد مشترکان رقیب خود Hughes Network Systems است که 1.285 میلیون مشترک مصرف کننده را در پایان سه ماهه سوم سال 2022 اعلام کرده است. یکی دیگر از رقبای استارلینک، شرکت  ViaSat است که آخرین بار در اوایل سال 2021 گزارش خود را مبنی بر دارا بودن 590000 مشترک ارایه کرده است.

طبق اطلاعاتی که شرکت اسپیس ایکس منتشر نموده است این شرکت، پرتاب موشک عظیم استارشیپ خود برای نسل دوم استارلینک را در برنامه خود داشته است. ایلان ماسک، بنیانگذار اسپیس ایکس، در مصاحبه ای مطرح نموده است که Starship برای پرتاب نسل 2 استارلینک ضروری است. فضاپیمای اسپیس‌ایکس استارشیپ و پرتابگر فوق‌سنگین که در مجموع استارشیپ نامیده می‌شود  یک سامانه بزرگ حمل انسان و محموله‌های مرتبط به مدار زمین، ماه، مریخ و حتی فراتر از آن است که قابلیت استفاده چندین باره حمل بیش از 100 تن را دارد. دلیل استفاده از استارشیپ در برنامه استارلینک به جهت حمل تعداد زیاد استارلینک است. در سال‌های 2019 و 2020 پرتابگر فالکن 9 حداکثر 60 عدد ماهواره استارلینک را به‌طور همزمان به مدار زمین می‌فرستاد، برنامه‌ریزی شرکت اسپیس‌اکس برای ارسال حدود 400 ماهواره با هر یک پرتاب با استارشیپ است.

یک نکته مهم دیگر هم که می تواند قابلیت های استارلینک را گویا باشد این است که استارلینک جزو ماهواره های مدار پایین زمین یا اصطلاحا  LOW Equatorial Orbit (LEO) است. ماهواره های مدار پایین زمین یا همان LEO که عرض کردم به دلیل نزدیکی به زمین، بسیار سریعتر پرواز می کنند. آنها در ارتفاعی بین 160 تا 2000 کیلومتر حدود 99 تا 1200 مایل می چرخند. از آنجایی که ماهواره‌های LEO بسیار پایین‌تر هستند، می‌توانند سرعت‌های سریع‌تری مانند 5G با تأخیر کمتر ارائه دهند. البته این نوع از ماهواره ها سیگنال باریک تری دارند که فضای زمینی کمتری را پوشش می‌دهد. استارلینک به جهت اینکه پرتوهای کوچک ‌تری دارد برای این که بخواهد پوشش زیادتری داشته باشد، به یک شبکه کامل از ماهواره‌ها برای ارائه پوشش مداوم و جهانی نیاز خواهد داشت.

از دیگر ماهواره هایی که در مدار زمین قرار می‌گیرند می توان به Geosynchronous Equatorial Orbit و به عبارتی (GEO)  اشاره کرد که این ماهواره‌ها هنگامی که با سرعت زاویه ای مشابه زمین حرکت می‌کنند و در مسیری موازی با چرخش در مدار قرار می گیرند، ثابت به نظر می رسند. این ماهواره ها در مداری حدود 36000 کیلومتر می‌چرخند، از نظر فیزیکی به اندازه یک اتوبوس مدرسه هستند و قیمت بالایی دارند. این ماهواره ها شبکه گسترده ای از داده ها را پخش می کنند. یک GEO می تواند مساحتی معادل یک منطقه معادل آمریکای شمالی را پوشش دهد، اما ظرفیت داده این نوع از ماهواره ها به دلیل ارتفاع آنها محدود است؛ این بدان معنی است که آنها از زمان تاخیر مشکل دارند و در مقابل با ماهواره استارلینک مزیت مهمی را از دست می دهند.

دسته سوم از ماهواره ها در این حوزه Middle Equatorial Orbti و به عبارتی MEO هستند که در فاصله بین مدارهای ماهواره های GEO و LEO قرار دارند. ماهواره های MEO در مدار متوسط زمین هستند. ماهواره های MEO به طور سنتی ناوبری دریایی و ارتباطات ناوبران را سرویس می دهند. در حال حاضر، این دسته از ماهواره ها بسیاری از موارد استفاده مرتبط با اینترنت اشیاء را ارائه نمی‌دهند و این ماهواره ها پتانسیل ردیابی جعبه‌های بارهای دریایی را هنگام عبور از اقیانوس‌ها دارند.

در یک مقایسه متوجه می شویم که استارلینک به این دلیل اهمیت پیدا نموده است که از طریق ماهواره‌های استارلینک، شرکت‌ها می‌توانند اینترنت را در محدوده‌هایی که زیرساخت‌های کنونی امکان ارائه سرویس ندارند، خدمات اینترنتی را با سرعت بالا ارائه دهند.

همان طور که مطلع هستید در صنعت ماهواره ، نام های شناخته شده ای مانند Starlink و Amazon's Project Kuiper ، OneWeb و ViaSat وجود دارد و همه این ها برنامه هایی برای پرتاب ناوگان کامل ماهواره ها برای ارائه اینترنت دارند. نکته مهم دیگری که استارلینک را پر اهمیت ساخته است این است که در گذشته سه نوع مختلف شرکت وجود داشت. شرکت هایی که ماهواره ها را ساختند، شرکت هایی که ماهواره ها را پرتاب کردند و شرکت هایی که از ماهواره ها استفاده کردند. امروزه Starlink به این دلیل دارای یک مزیت قابل توجه است، چون قادر است هر سه مورد را انجام دهد.

یکی دیگر از برتری های استارلینک در مقابل سایر رقبایش، دسترسی به موشک های قابل استفاده مجدد است که باعث رشد سریع استارلینک شده است. در حال حاضر اسپیس ایکس تنها شرکتی است که به این موشک ها دسترسی دارد. این موضوع به استارلینک یک مزیت رقابتی قابل توجه در این مسابقه فضایی داده است.

نکته پایانی اینکه امروز استارلینک بیش از یک میلیون کاربر در جهان دارد و در حال توسعه مشترکین خود در سطح دنیا می‌باشد و به نظر می رسد که با این رشد سریع خود تا چند سال دیگر به صدها میلیون کاربر در سطح جهان برسد. این موضوع که ماهواره‌های استارلینک خدماتی را در خارج از آمریکا ارائه می‌کنند در حال وقوع است. دنیایی را تصور کنید که در آن کاربرانی که از تلفن همراه استفاده می‌کنند، یا مشتریانی که از اینترنت اشیاء به منظور صدها موضوع مختلف بهره می برند، مجبور نباشند ارائه‌دهندگان اینترنت خود را صرفاً به این دلیل که از مرزهای جغرافیایی عبور کرده‌اند، تغییر دهند. این موضوع امروز در حال وقوع است و عقلانیت حکم می‌کند که به جای مقابله با آن و صرف هزینه جهت مسدود سازی آن که امکان پذیر هم نخواهد بود مناسب‌ترین استراتژی برد - برد را اتخاذ کرد.

انتهای پیام

گفت‌وگو از مسعود فاتح