تاب آوری و‌ پایداری شهرها در بلایای طبیعی

به گزارش سیتنا، دکتر مهدی بینا، رییس ‌کمیته توسعه شهرهای هوشمند آسیایی در مجمع شهرداران آسیایی (AMF)، در سرمقاله شماره 43 ماهنامه نسل چهارم، افزود:

باید به کشف مناطق شهری خود بپردازیم و آن وقت است که می توانیم شروع به تغییر کنیم، تغییری که همه افراد شهر از بروز و وقوع آن رضایت کامل دارند و آن زمان است که می توانیم وارد گام بعدی که بهینه‌سازی است بشویم. بر همین اساس است که بهتر است برای حفظ سلامت مردم، در حوادثی مثل سیل با کمک هوش مصنوعی ابتدا نموداری همه جانبه و کامل از وضعیت شهر به دست بیاوریم.

درست است که طراحی نقشه ها با کمک هوش مصنوعی مهم است، اما فشارهای جمعیتی و توسعه شهری می تواند به رشد بی رویه شهرهای غیراستاندارد منجر شود. طی ده سال گذشته، بلایای طبیعی قریب به ۱۰۰ میلیارد دلار به بخش کشاورزی کشورهای در حال توسعه خسارت وارد ساخته است؛ این در حالی است که کشاورزان آسیایی متحمل تقریبا نیمی از این آسیب‌ها شده‌اند.

در این میان نه تنها کشورهایی همچون هند، بنگلادش، چین، ویتنام، تایلند و ایران بلکه شهرهایی همچون لندن، سنگاپور و نیویورک نیز مستعد ابتلا به سیل هستند. در طراحی توسعه پایدار و تاب آوری شهرها، فاکتورهای مهمی در مواجهه با بلایای طبیعی همچون سیل و تبدیل آن به فرصت های زندگی وجود دارند.

یکی از مهمترین فاکتورها، اطلاعات و داشبورد پیش بینی و مدیریت رویدادهاست. باید بر اساس میزان ریسک هر یک از مناطق، آن ها را تجهیز کنیم. برای مثال، به تازگی شهر کرالا (Kerala) جزو ۱۰ ایالت آسیب پذیر از نظر سیل در هندوستان شناخته شده، اما این شهر تنها یک سیستم نظارت بر سیل دارد، نه یک سیستم‌ پیش بینی سیل.

در مقابل شهر بوینس آیرس آرژانتین با یک سیستم‌ پیش بینی سیل که مجهـــز به ورودی های داده های گزارش های آب و هوا و زیرسیستم هشدار شهروندان است از طریق بیش از ۳۰ هزار سنسور جریان طوفان و سیل که هر کدام جهت، سرعت و میزان املاح، سطح و دبی آب جاری را اندازه گیری میکند. یکی از استفاده های آن در جلوگیری از بروز سیل و طغیان رودخانه ها است. این مهم در داشبورد مدیریت بحران شهری با اولویت بندی مناطق پر ریسک، آیتم های واکنش اضطراری و بازگرداندن خدمات حیاتی را مشخص و مطابق برنامه عملیاتی خروجی، توسط تیم های ستاد بحران، اجرا می شود.

طی ۳۷ سال گذشته، تعداد شهرهای چین با ۳،۴ برابر افزایش به ۶۶۲ شهر افزایش یافته است. این موضوع در سایر کشورهای جهان نیز به نحوی رخ داده است. اما همزمان با توسعه شهرها و نیاز به مدیریت یکپارچه و هوشمند آن، اهمیت استقرار سیستم های هوشمند کنترل آب و فاضلاب نیز بیش از پیش حس شده است.

در این میان برخی از شهرهای بزرگ قدیمی جهان که سیستم آب و فاضلاب سنتی دارند،  نیز در حال بازسازی زیرساخت های شهری خود و تغییر سیستم فاضلاب هستند.

به طور کلی یکی از روش های اصلی برای توسعه سیستم های هوشمند، «استفاده از طراحی های هوشمند مبتنی بر هوش مصنوعی برای ایجاد زیرساخت های شهری جدید» است. در این راستا می توان استفاده از هوش مصنوعی در نجات انسانها را به عنوان یکی از مهمترین کاربردهای فن آوری در بروز بلایای طبیعی یاد کرد. ممکن است قربانیان سیل، زمین لرزه و سایر فجایع طبیعی در هر نقطه ای گرفتار شده و از دسترس نیروهای امداد و نجات خارج باشند. در این موارد زمان فاکتور مهمی است که نباید آن را از دست داد.

به تازگی از هوش مصنوعی در مأموریت های جستجوی قربانیان فجایع طبیعی استفاده می شود. از این طریق می توان افراد گرفتار را تا پیش از آنکه خیلی دیر شود شناسایی کرد و جان آنها را نجات داد. اخیرا دانشمندان  الگوریتم هــای هوش مصنوعــی را توسعــه داده اند که فرآیند یافتن افراد گمشده را در کمتر از دو ساعت امکانپذیر می کند. شناسایی آوار انباشته شده در محل های خاص که احتمال وجود قربانیان در زیر آنها وجود دارد نیز از دیگر نتایج به کارگیری هوش مصنوعی در این گونه موارد است.

سنگاپور به عنوان مرکز اقتصادی آسیای جنوب شرقی، یکی از شهرهای پیشتاز در حرکت به سوی توسعه شهر هوشمند است که سال‌هاست روی زیرساخت‌های مهم شهری خود کار می‌کند. از زمانی که «طرح ملی هوشمندسازی» سنگاپور در سال 2014 مطرح شد، این شهر طلایه‌دار به‌کارگیری آخرین فناوری‌ها و سیاست‌گذاری‌های برنامه‌ریزی شهری شد. این مهم بر پایه شبکه عظیمی از حسگرها و دوربین‌های نصب‌شده در سرتاسر شهر است.

این گونه ابزارها به دولت امکان تحلیل تمامی امور مربوط به شهر را از تراکم ترافیک تا تراکم جمعیت می‌دهد. این شبکه هنوز تا پیاده‌سازی کامل راه درازی در پیش دارد اما مقامات آن هم‌اکنون از این حسگرها برای نظارت بر مصرف سیگار در مناطق ممنوعه و همچنین ریختن زباله در خیابان‌ها استفاده می‌کنند. این داده‌ها به صورت قطاری با یک پلتفرم نقشه‌برداری دیجیتال که به «سنگاپور مجازی» مشهور است، کار می‌کنند.

این پلتفرم در واقع یک شبیه‌ساز است که به دولت سنگاپور امکان می‌دهد که نحوه عملکرد زیرساخت را به صورت بلادرنگ زیر نظر داشته باشد. دولت سنگاپور با کمک این پلتفرم، شهروندانش را هنگام وقوع بلایای طبیعی یا شیوع بیماری‌های مسری و حوادث تروریستی، به مناطق و شرایط امن هدایت می کند.

نکته حائز اهمیت اینجاست که زیرساخت های آبی که طیف گسترده ای از فرآیندهای مدیریت سیرکولاسیون، بهره برداری و مصرف، سیستم های انتقال آب، سیلاب و روان‌آب، ذخیره و تصفیه آب را در مقیاس های منطقه ای و ملی را شامل می شود، قرن ها در  خرد و دانش بومی  ایران زمین، میراثی بی بدیل بوده است. برای مثال می توان از سازه های آبی شوشتر، قنات ها، مادی های اصفهان، تا ملاحظات مکان یابی توسعه شهرها، جاده ها و معماری اقلیمی اشاره کرد.

این میراث، امروز در کشور، نیازمند مدیریت هوشمند یکپارچه، زیرساخت های اقتصادی و فن آوری های نوین مبتنی بر پارادایم های مدیریتی روز و سالم است.

انتهای پیام