دنیای رایانه‌ها در زمان DOS چه رنگی بود؟

این واقعیت نباید فراموش شود که رایانه ها همیشه از سیستم عامل هایی مانند ویندوز و MAC استفاده نمیکرده اند. قبل از تولد ویندوز این سیستم عامل DOS بود که بر روی PC ها نصب شده بود و به عنوان سیستم عامل اصلی مایکروسافت در اختیار کاربران قرار داشت. اما دنیای PC ها در زمان پادشاهی DOS به چه ترتیبی بود؟

به گزارش «سیتنا» این روزها استفاده از سیستم عاملهای مدرن و به اصطلاح User Friendly تبدیل به یک پیش فرض برای کاربران شده است به گونه ای که ما در اکثر اوقات فراموش میکنیم که اساسا آنچه با عنوان سیستم عامل در اختیار ما قرار داده شده، یک زمانی هیچ شباهتی به سیستم عامل بدانگونه که اکنون میشناسیم ندارد.

به گزارش تابناک، شاید بسیاری از کاربران تجربه کار با DOS را در اوان ورود ویندوز به خاطر داشته باشند. سیستم عاملی که امروز بقایای آن را در CMD ویندوز مشاهده میکنیم و البته هیچ شباهتی به آنچه امروز در قالب یک پنجره اجرا میشود ندارد. واقعیت این است که بسیاری از چیزهایی که ما امروز در رایانه ها مسلم میدانیم، روزی غیر ممکن بوده است:

تجربه DOS در PC

آنچه میدانیم این است که DOS یک سیستم عامل از نوع Command-Line بوده است که البته در زمان خود سیستم عاملی کامل بوده، بدون هیچ واسط کاربری گرافیکی. در آن زمان شما سیستم خود را بوت میکردید و با صفحه DOS مواجه میشدید. برای انجام هر کاری در این سیستم عامل کاربر مجبور به وارد کردن دستور خاص آن عملیات بود:

در نتیجه برای کار با سیستم عامل به یاد داشتن دستورها امری حیاتی و ضروری بود و اساسا کار با سیستم عامل به معنی دانستن دستورها بود. برای هر عملیاتی از جمله تغییر درایوها، پوشه ها و باز کردن فایلها و اجرای برنامه ها دستورهای مخصوص وجود داشت و کاربران همواره با آنها سر و کار داشتند.

تصور کنید، یک Floppy Disk در اختیار دارید که بر روی آن یک برنامه جدید وجود دارد. وارد کردن این دیسکت درون درایو، انتظار برای خوانده شدن آن و در نهایت وارد کردن دستوری برای نصب برنامه و کار با آن همه چیزهایی است که در آن زمان امور معمولی تلقی میشدند. حال تصور کنید که در یک نمایی بدون هیچ گرافیک خاص، اقدام به نصب برنامه میکنید و جالب آنکه در مواقعی میبایست از چندین دیسکت برای نصب نرم افزارها استفاده کنید، زیرا حجم آنها بیش از حجم دیسکت شما بود:

در نهایت بعد از نصب برنامه، باید با دستور خاص به درایو C رفته، با دستور دیگری به مسیری که برنامه در آن نصب شده رفته و در نهایت با دستور دیگری برنامه مورد نظر را اجرا میکردید. ضمنا نباید از یاد ببرید که نام فایل برنامه نمیتوانست بیش از 8 کاراکتر باشد! در نتیجه PROGNAME.EXE طولانی ترین نامی بود که کاربران میتوانستند برای برنامه های خود داشته باشند.

البته در این میان بودند نرم افزارهایی که از واسط گرافیکی رنگارنگ نیز استفاده میکردند. بسیاری از کاربران امروزی با NC یا همان Norton Commander که اساسا یک برنامه مدیریت فایل بود آشنا هستند. این نسل از نرم افزارها نمونه هایی بودند که در واقع بدون نیاز به تایپ دستورات عملیات مربوطه را صورت میداند و در واقع نسل مدرن نرم افزارهای DOS بودند. همه چیز در این نرم افزارها در خصوص چیدمان متون در داخل صفحه نمایش بود:

بی معنی بودن Multi-Tasking

از سوی دیگر آنچه امروز به عنوان Multi-Tasking در سیستم عاملهای مدرن به عنوان یک قابلیت مسلم و در واقع جزء اصلی پیش فرض گرفته میشود در زمان DOS به هیچ وجه معنایی نداشت. تصور اجرای چندین برنامه و باز کردن چندین پنجره به شکل همزمان غیر ممکن بود و به محض باز کردن یک برنامه تمامی محیط سیستم عامل شما به محیط آن برنامه تغییر میکرد، تا زمانی که با دستور EXIT از آن خارج شوید.

از همین روی بود که DOS برای رفع این محدودیت قابلیت TSR یا Terminate and stay resident را به کار گرفت. نرم افزارهایی که از این قابلیت پشتیبانی میکردند میتوانستند با یک کلید میانبر به حافظه منتقل شده و مجددا فراخوانی شوند:

قابلیت TSR البته به هیچ وجه شباهتی به Multi-Tasking فعلی نداشت. در واقع با این قابلیت برنامه به هیچ وجه به پشت صحنه منتقل نمیشد بلکه به کلی Shut Down شده و تنها راهی سریع برای اجرای مجدد آن اندیشیده شده بود. DOS تنها قادر به اجرای یک برنامه در آن واحد بود.

تعامل با سخت افزارها

سیستم عامل DOS به هیچ وجه به معنایی که امروزه میدانیم، از سخت افزارها پشتیبانی نمیکرد. برنامه ای که به نحوی نیاز به برقراری ارتباط با سخت افزارهای سیستم داشت – مثلا بازی که نیاز به استفاده از کارت صدای شما برای تولید اصوات داشت – مجبور به این بود که خود به شکل مستقیم با سخت افزار ارتباط برقرار کند.

در نتیجه اگر به دنبال ساخت بازی ای برای سیستم عامل DOS بودید ناچار از این میشدید که برای هر نوع کار صدایی که کاربران ممکن است بر روی سیستم خود نصب کرده باشند، کد جداگانه ای بنویسید:

از سوی دیگر به دلیل نحوه عملکرد DOS برنامه هایی که نیازمند کار با حافظه یا محیط کلی سیستم بودند، باید در حالت Real Mode یا Real Address Mode اجرا میشدند. در این حالت نرم افزار قادر به نوشتن و کار بر روی حافظه و سخت افزارها، بدون هیچ تدابیر امنیتی و صیانتی بود. تنها در زمان ویندوز 3.0 بود که این تدابیر امنیتی اندیشیده شد.

تا همین امروز نیز شما نمیتوانید بسیاری از بازی های DOS را بر روی CMD ویندوز اجرا کنید. زیرا این بازی ها در حالت Real Mode اجرا میشوند در حالی که CMD نرم افزارها را در حالت Protected Mode اجرا میکند.

ویندوز تنها یک برنامه DOS بود!

اما جالب تر از همه اینکه نسخه های اولیه ویندوز یعنی ویندوز 3 و 3.1 تنها برنامه هایی بودند که تحت DOS اجرا میشدند و نه یک سیستم عامل! در نتیجه شما سیستم خود را بوت کرده، با صفحه DOS مواجه میشدید، سپس دستور WIN را وارد میکردید تا «برنامه ویندوز» را اجرا کنید بعد از آن بود که با به اصطلاح دسکتاپ ویندوز 3 که همان مدیر برنامه ها بود مواجه میشدید.

البته این امکان وجود داشت که با اضافه کردن دستور WIN به فایل AUTOEXE.BAT ویندوز را به شکل خودکار اجرا کنید. در این حالت DOS بعد از بوت شدن سیستم به شکل خودکار ویندوز را اجرا میکرد:

همچنین میتوانستید به سادگی از Windows خارج شده و به DOS باز گردید. زیرا در مواقعی نیاز به اجرای برنامه ای در حالت Real Mode بود که ویندوز اجازه این کار را نمیداد.

تحولات به گونه ای رقم خود که نسخه های بعدی ویندوز یعنی، 95، 98، 98 SE و ME سیستم عامل DOS را بیش از همیشه به پس زمینه راندند. ویندوز 95 کاملا شبیه به یک سیستم عامل مستقل عمل میکرد، اما DOS همچنان در پشت صحنه در جریان بود. همه این نسخه های ویندوز بر اساس DOS طراحی میشدند. تنها از ویندوز XP به بعد بود که در نهایت DOS کنار گذاشته شد و کرنل 32 بیتی مدرن NT برای ویندوز به کار گرفته شد:

اکنون ما سیستم عاملها مدرنی مانند ویندوز 8 و 8.1 سر و کار داریم که هیچ شباهتی به روزگاران گذشته ندارند. جالب آنکه امروزه نیز بسیاری – و حتی خود مایکروسافت – بر این عقیده هستند که این ویندوز با این شکل و شمایل یادگاری از گذشته است که شدیدا نیاز به بروز رسانی دارد تا بیش از همیشه به محیط های موبایل ساده سازی شده با واسط کاربری مدرن و لمسی تغییر کند.

در نتیجه باید امروزه DOS و برنامه هایی مانند ویندوز 3 و 3.1 را میراث باستانی دنیای دیجیتال به حساب آورد و شاید روزگاری نه چندان دور سیستم عاملهای مدرن امروزی نیز همین حکم را پیدا کنند.

انتهای پیام