یادداشت/ نیمه پنهان شبکه ملی اطلاعات
سهیل مظلوم واجاری* - از زمانی که عبارت "اینترنت ملی" توسط معاون وقت وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات اختراع و بعنوان راهکار حل معضل کمبود پهنای باند در کشور مطرح شد ، قریب یک دهه می‌گذرد.
در ابتدا مدت‌ها صرف این شد که مردم و متخصصان بپرسند اینترنت که واژه‌ای ترکیبی به مفهوم شبکه بین المللی هست چگونه می‌تواند ملی باشد؟
پس از گذشت چند سال واژه شبکه ملی اطلاعات وارد ادبیات برنامه پنجم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی گردیده و تکالیفی برای برخی دستگاه ها بخصوص وزارت ارتباطات جهت راه‌اندازی آن تعیین گردید.
از آن زمان هرازچندگاهی مسئولانی با ارائه چند اسلاید از مباحث فنی شبکه نظیر مفاهیم لایه Core، لایه EDGE، لایه دسترسی و ... از آرمانشهر و مدینه فاضله ای خبر می‌دهند که درآن دولت الکترونیک توسعه یافته، تجارت ، بهداشت و آموزش در بستر آن شکل دیگری به خود گرفته ، از عرض کم پهنای باند خبری نبوده و قیمت آن حتی از بنزین سهمیه‌ای هم ارزانتر خواهد شد. دیگر اوقات هیچکس بخاطر پایین بودن سرعت دسترسی و یا ارسال اطلاعات تلخ نشده و مزه ارزانی قیمت آن بیشتر از هر شهدی کام مردم را شیرین خواهد کرد. لذا هر شهروندی از خود سؤال می کند که اگر وجود شبکه ملی اطلاعات اینچنین مزایای خوبی دارد چرا در راه‌اندازی آن عزم ملی و مدیریت جهادی اعمال نشده است که خدمات قابل ارائه به مردم با کیفیت،سرعت و شفافیت بیشتری عرضه گردیده، از آلودگی هوا و ترافیک، فساد و رشوه خواری، بروکراسی و نظایر آن جلوگیری شده و درضمن امنیت اطلاعات درحال تبادل بین شهروندان و دستگاه‌های اجرایی نیز از درجه اطمینان بالاتری برخوردار شود.
در اینجاست که نیمه پنهان شبکه ملی اطلاعات جلوه گر می‌شود . نیمه ای که علیرغم همه خوبی‌های این شبکه مانع از راه اندازی و توسعه آن است. نیمه ای که عمداً یا سهواً توسط مسئولین از نظرها دور داشته و پنهان نگاه داشته می شود.بنظر اینجانب این نیمه حداقل سه شاکله اصلی دارد:
1- اختلافات فکری
شکی نیست که سخنرانی منسجم حجت الاسلام روحانی رئیس محترم جمهور در روز جهانی ارتباطات امسال، نقطه عطفی بود که در آن برای اولین بار رئیس یک قوه همه ضرورتها و محاسن توسعه پهنای باند و گسترش ارتباطات بین الملل را بطور مبسوط با تاکید بر آمار و ارقام و به زبان دل مردم کوچه و بازار و متخصصان ارائه کرد.
چند روز بعد از سخنرانی ایشان، آیت الله آملی لاریجانی رئیس محترم قوه قضائیه که بسیاری از بزرگان نبوغ و صلاحیتهای علمی ایشان را می‌ستایند در جلسه مسئولان عالی قضایی عنوان داشتند : "اینترنت فرصتهای بسیاری برای محققان پدید می آورد ولی در عین حال فرصتی غنیمت برای دشمنان نیز خواهد بود که به راحتی و فارغ از مرزهای جغرافیایی و تنها با زدن یک کلید به پستوی خانه های مردم ورود پیدا کنند." و یا "سیم خاردار کشیدن اطراف یک باتلاق معنایش بی‌اعتمادی به مردم و جوانان نیست" (خبرگزاری تسنیم)
در اینکه هردو این بزرگواران همزمان به نکات مثبت و منفی این فناوری توجه داشته و دارند ، تردیدی نیست ولی طرح یک موضوع با دو رویکرد متفاوت ارجع دانستن نکات مثبت یا منفی آنهم توسط رئیس دو قوه نشان از اختلافات فکری دارد که قاعدتاً نمی توان مثلاً به روش عزل مدیر عامل مخابرات ایران بدلیل انجام چند مصاحبه مطبوعاتی و نظایر آن حل و فصل نمود.
پس باید موضوع مطرح تا هم موافقان و هم مخالفان دیدگاه‌ها به روشنگری پرداخته، متخصصان راهکارهای فنی کاهش نکات منفی طرفین بحث را ارائه و در سطح عالی با تأسی از فرمایشات مقام معظم رهبری که توسط جناب وزیر نقل و قول گردیده است با سرعت بیشتری به تکمیل این شبکه اهتمام ورزند.
البته راهکار تشکیل شورایعالی فضای مجازی اگر از ابتدا به راهی دیگر نرفته و کلیه هم و غم این شورا و مرکز ملی فضای مجازی صرف تک و پاتک تصرف یک ساختمان با مقداری کارمند و بودجه نگردیده بود، شاید امروز این شورا می توانست حتی اگر در یک ساختمان چند اتاقه هم مستقر بود، محل بحث طلبگی و کارشناسی بزرگانی چون لاریجانی و روحانی و دیگر عالیرتبه گان نظام برای برون رفت از این تشتت فکری برای حل یک مسئله فناورانه باشد.
2- منابع مالی:
آقای مهندس جهانگرد رئیس محترم سازمان فناوری اطلاعات در سخنرانی اخیر خود گفته اند که "هزینه راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات در سه لایه اصلی بالغ بر هجده میلیارد دلار" (خبرگزاری سیتنا) یعنی حداقل پنجاه و چهار هزار میلیارد تومان است. پس از روی کار آمدن دولت تدبیر و امید و در یک اقدام بسیار مثبت و با اختصاص بخشی از درآمدهای این حوزه جهت صرف در آن ، میزان اعتبار این بخش به حدود سه هزار میلیارد تومان رسیده است. یعنی اگر همه این اعتبار اختصاصاً صرف شبکه ملی اطلاعات شود با این روند اختصاص بودجه، حداقل 18 سال طول خواهد کشید که این شبکه آنگونه که سازمان فناوری اطلاعات می خواهد راه اندازی شود. یعنی قاعدتاً عمرحداقل 4 دولت دیگر.
3- فساد ریشه دار:
در بند قبلی عمداً بودجه تخصیصی دوهزار و هشتصد میلیارد تومانی، سه هزار میلیارد تومان مطرح شد تا توجه همگان به مبلغ فساد انجام شده در یک بانک کشور در چند سال گذشته معطوف گردد. وقتی یک شبکه خلافکار بتواند در غیاب شفافیت ناشی از عدم وجود اطلاعات صحیح و روزآمد در یک بانک کشور سه هزار میلیارد تومان فساد کند آیا شبکه های متعدد خلاف که ظاهراً طی سالها در بخشهای مختلف اقتصادی و اداری ریشه دوانیده و در غیاب وجود یک سیستم شفاف اداری می توانند به مقاصد خود برسند اجازه خواهند داد که آقای دکتر واعظی به تنهایی و یا حتی با همکاری همه اجزای وزراتخانه متبوع خود بتوانند به اهداف گفته شده دست یابند؟
البته این سوال را جناب وزیر بهتر از هرکسی پاسخ خواهند گفت. ولی اینجانب بعنوان کسی که به تدبیر و امید دولت یازدهم دل بسته و حسن ظن و توانایی وزیر و برخی دیگر از مدیران وزارتخانه را باور دارم باید بگویم که
"طی این مرحله بی همرهی خضر مکن ظلمات است ، بترس از خطر تنهایی"
طرح صادقانه مشکلات از سوی وزیر و یاری طلبیدن وی از همه برای کمک به حل آنها شاید بتواند راهکار و برنامه های وزارت فاوا را تبدیل به یک جریان اجتماعی با حضور رسانه ها، نهاد مردمی صنف، مجلس و بخش خصوصی بنماید.تا همگان با خرد و همت جمعی خود همان عزم ملی و مدیریت جهادی مدنظر مقام معظم رهبری در این عرصه هم اقتصادی و هم فرهنگی را محقق و با لحاظ ملاحظات فکری دیگر بزرگان، چنان شود که حداقل تا پایان این دولت باقیات و صالحاتی از وزیر برجای مانده باشد.
* نائب رئیس پیشین سازمان نظام صنفی رایانه ای کشور
افزودن دیدگاه جدید