با پویش نه به تصادف مانع تکرار فجایع جاده ای شوید

به گزارش سیتنا، پویش ملی «نه به تصادف!» با هدف کاهش سوانح رانندگی، ارتقای فرهنگ ترافیکی و افزایش مسئولیت‌پذیری اجتماعی در روزهای اخیر توجه گسترده‌ نهادهای دولتی، پلیس راهور، مجلس شورای اسلامی و رسانه‌ها را به خود جلب کرده است.

پویش «نه به تصادف» تا ۱۵ فروردین ماه ادامه دارد و با شعار محوری «فرهنگ‌سازی و مسئولیت‌پذیری» به همت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی برگزار می‌شود. این رویداد ملی با هدف استفاده از ظرفیت رسانه‌ای کشور برای ارتقای فرهنگ عمومی، کاهش تصادفات و تقدیر از رسانه‌های تأثیرگذار در ترویج رسانه‌ایِ پویش ملی «نه به تصادف!» طراحی شده است.

اهالی رسانه به ابتکار معاونت امور رسانه‌ای و تبلیغات به پویش ملی «نه به تصادف» پیوستند تا با فرهنگ‌سازی، نقش رسانه‌ها در کاستن از سوانح رانندگی پررنگ‌تر شود.

تصادفات جاده‌ای هر سال جان هزاران ایرانی را می‌گیرد؛ بحرانی که تنها با رعایت قوانین رانندگی حل نمی‌شود، بلکه نیازمند تغییر فرهنگ عمومی، اصلاح زیرساخت‌ها و نقش‌آفرینی رسانه‌هاست. پویش «نه به تصادف» تلاشی برای نجات جان‌هاست، اما چه عواملی می‌توانند آن را به حرکتی پایدار و تأثیرگذار تبدیل کنند؟ قادر باستانی تبریزی، پژوهشگر ارتباطات و رسانه، در گفت‌وگو با ایرنا، که بخش نخست آن پیشتر منتشر شد از چالش‌ها و راهکارهای این پویش می‌گوید.

چطور می‌توان مشارکت مردمی را در این پویش افزایش داد؟

باستانی تبریزی: افزایش مشارکت مردمی در یک پویش اجتماعی، مستلزم به‌کارگیری روش‌هایی است که نه‌تنها آگاهی را افزایش دهد، بلکه افراد را به مشارکت فعال ترغیب کند. یکی از راهکارهای مؤثر، بهره‌گیری از ظرفیت شبکه‌های اجتماعی و ایجاد چالش‌های دیجیتالی است که کاربران را به اشتراک‌گذاری تجربیات شخصی خود در زمینه تصادفات و پیامدهای آن دعوت کند.

برای مثال، روایت‌های شخصی، به دلیل ارتباط عاطفی عمیق با مخاطبان، تأثیر بسزایی در تغییر نگرش عمومی نسبت به اهمیت رعایت قوانین رانندگی دارد. در کنار این رویکرد، تشویق رانندگان قانون‌مدار هم نقش مهمی در ارتقای فرهنگ رانندگی ایفا می‌کند. همکاری با شرکت‌های بیمه و مؤسسات حمل‌ونقل برای ارائه مشوق‌هایی همچون تخفیف بیمه یا مزایای ویژه برای رانندگانی که سابقه رعایت قوانین را دارند، انگیزه بیشتری برای رفتارهای ایمن ایجاد می‌کند.

علاوه بر این، بهره‌گیری از فناوری و طراحی برنامه‌های تعاملی همچون بازی‌های موبایلی و شبیه‌سازهای رانندگی ایمن، راهکاری خلاقانه برای افزایش آگاهی به‌ویژه در میان نسل جوان محسوب می‌شود. بازی‌های آموزشی که به‌طور غیرمستقیم پیام‌های مرتبط با ایمنی رانندگی را منتقل کنند، می‌توانند این مفاهیم را در کاربران درونی‌سازی کنند.

در فضای دیجیتال، ایجاد هشتگ‌های جذاب و برندسازی پویش نیز از دیگر ابزارهای مؤثر برای افزایش مشارکت مردمی است. استفاده از هشتگ‌های کوتاه، خلاقانه و مرتبط که قابلیت وایرال شدن داشته باشند، به گسترش دامنه پویش در رسانه‌های اجتماعی کمک می‌کند و کاربران را به مشارکت و تولید محتوای مرتبط ترغیب می‌کند.

من تصور می‌کنم، موفقیت یک پویش در جلب مشارکت مردمی مستلزم اتخاذ رویکردی چندجانبه است که از تلفیق روایت‌های تأثیرگذار، تشویق‌های مادی و معنوی، بهره‌گیری از فناوری‌های نوین و ایجاد فضای تعامل و همدلی در میان افراد جامعه حاصل می‌شود.

این اقدامات در کنار یکدیگر می‌توانند پویش را از یک حرکت تبلیغاتی صرف فراتر برده و آن را به جریانی اجتماعی و فراگیر تبدیل کنند.

آیا این پویش باید به تغییر سیاست‌گذاری‌های کلان هم فکر کند؟

پویش «نه به تصادف»، اگر صرفاً بر تغییر رفتار فردی تمرکز کند، ممکن است تأثیر مقطعی و محدود داشته باشد. از این‌رو، رسانه‌ها باید نقش خود را در فراتر بردن این حرکت از یک کمپین آگاهی‌بخشی صرف به ابزاری برای مطالبه‌گری عمومی ایفا کنند، مثل همین کاری که ایرنا دارد انجام می دهد، رسانه‌ها با پوشش گسترده و مستمر این پویش، آن را به یک مطالبه اجتماعی تبدیل کنند و توجه سیاست‌گذاران را به ضرورت تغییرات ساختاری جلب کنند.

یکی از مهم‌ترین اقداماتی که رسانه‌ها باید انجام دهند، طرح موضوع در قالب گزارش‌های تحقیقی و مستندهای اجتماعی است که به بررسی کاستی‌های زیرساختی، خلأهای قانونی و میزان تأثیرپذیری جامعه از قوانین فعلی بپردازد. برای مثال، ضعف در نظارت بر اجرای قوانین رانندگی، کیفیت پایین جاده‌ها، نبود استانداردهای ایمنی در خودروها و کمبود برنامه‌های آموزشی رانندگی، همگی از عواملی هستند که بدون اصلاح آن‌ها، پویش‌هایی از این دست به نتایج پایدار نخواهند رسید. رسانه‌ها با انجام مصاحبه‌های تحلیلی با کارشناسان حوزه حمل‌ونقل، نمایندگان مجلس و مسئولان اجرایی، این موضوع را در سطح سیاست‌گذاری کلان مطرح کنند و فشار افکار عمومی را برای اصلاح قوانین و اجرای دقیق‌تر آن‌ها افزایش دهند.

علاوه بر این، همان طور که گفتم، رسانه‌ها باید روایت‌های مردمی را برجسته کنند و تجربه‌های تلخ بازماندگان تصادفات و خانواده‌های قربانیان را بازتاب دهند. این رویکرد باعث ایجاد همدلی اجتماعی شده و زمینه را برای پذیرش تغییرات قانونی در جامعه فراهم می‌کند. رسانه‌های مستقل و جریان اصلی همچنین می‌توانند با ایجاد مناظره‌ها و میزگردهای تخصصی، ابعاد مختلف این پویش را واکاوی کرده و به مطالبه‌گری عمومی جهت دهند.
به نظر من، رسانه‌ها نباید صرفاً به بازتاب کمپین‌های اجتماعی اکتفا کنند، بلکه باید نقش تسهیلگر و تسریع‌کننده تغییرات کلان را بر عهده بگیرند. تبدیل یک دغدغه عمومی به سیاست‌گذاری‌های اجرایی نیازمند استمرار، پیگیری و تعامل رسانه‌ها با مردم و مسئولان است.

چه گروه‌هایی بیشترین نیاز را به آموزش‌های این پویش دارند؟

پویش «نه به تصادف» می‌تواند با هدف‌گیری گروه‌های در معرض خطر، بیشترین تأثیر را بر کاهش سوانح رانندگی داشته باشد. در این میان، برخی گروه‌های خاص بیشترین نیاز را به آموزش‌های این پویش دارند.

«رانندگان جوان و تازه‌کار» به دلیل کمبود تجربه، اعتمادبه‌نفس بیش از حد یا عدم آگاهی کافی از پیامدهای تخلفات رانندگی، بیش از سایرین در معرض خطر تصادف هستند. آن‌ها معمولاً در واکنش به موقعیت‌های ناگهانی رانندگی مهارت کافی ندارند، بنابراین آموزش مهارت‌های کنترل خودرو، مدیریت سرعت و رعایت فاصله ایمن باید برای این گروه در اولویت باشد. رسانه‌ها باید به سهم خود با تولید محتوای آموزشی کوتاه و جذاب در فضای دیجیتال، به‌ویژه در شبکه‌های اجتماعی که این گروه بیشترین حضور را دارند، بر رفتار آن‌ها تأثیر بگذارند.

«موتورسواران» هم به دلیل سهم بالایشان در تصادفات، یکی از گروه‌های اصلی هدف این پویش هستند. عدم استفاده از کلاه ایمنی، رانندگی در خطوط غیرمجاز و عبور از میان خودروها از مهم‌ترین دلایل بروز سوانح برای آن‌هاست. در این زمینه، رسانه‌ها با همکاری چهره‌های محبوب جوانان و تولید ویدئوهای تأثیرگذار، بر فرهنگ‌سازی در این قشر متمرکز شوند. همچنین اجرای طرح‌های تشویقی مانند ارائه تسهیلات خرید تجهیزات ایمنی هم می‌تواند در کاهش حوادث مؤثر باشد.

«رانندگان حمل‌ونقل عمومی و جاده‌ای» به دلیل رانندگی طولانی‌مدت، خستگی و فشار کاری بالا، نیاز ویژه‌ای به آموزش‌های ایمنی دارند. آن‌ها نقش مهمی در امنیت مسافران دارند و کوچک‌ترین خطای آن‌ها می‌تواند منجر به حوادث مرگبار شود. در این راستا، اجرای برنامه‌های آموزشی مستمر در پایانه‌ها، الزام به گذراندن دوره‌های به‌روز ایمنی و نظارت بیشتر بر ساعات کار آن‌ها می‌تواند در کاهش خطر مؤثر باشد. رسانه‌ها هم باید با تولید مستندها و گزارش‌های تحلیلی، مشکلات صنفی و چالش‌های این گروه را بررسی کرده و توجه مسئولان را به بهبود شرایط آن‌ها جلب کنند.

به نظر من، پویش «نه به تصادف» اگر به‌درستی طراحی و اجرا شود، می‌تواند تأثیر عمیقی بر کاهش تصادفات داشته باشد، اما موفقیت آن تنها در گرو یارائه پیام‌های هشداردهنده نیست، بلکه به برنامه‌ریزی رسانه‌ای هوشمندانه، ایجاد محتوای متناسب با هر گروه هدف، مشارکت عمومی، حمایت چهره‌های تأثیرگذار و تعامل با نهادهای تصمیم‌گیر نیاز دارد.

رسانه‌ها باید با پیگیری مستمر این پویش، آن را از یک موج کوتاه‌مدت به یک مطالبه اجتماعی پایدار تبدیل کنند، چراکه کاهش تصادفات تنها با اصلاح زیرساخت‌ها و قوانین، و تغییر تدریجی فرهنگ رانندگی ممکن خواهد شد.

انتهای پیام