نقش ملی پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات در توسعه و توانمندسازی زیست بوم ICT کشور

به گزارش سیتنا، دکتر علیرضا یاری، معاون پژوهش و توسعه ارتباطات علمی پژوهشگاه و سرپرست پژوهشکده مطالعات راهبردی و اقتصاد دیجیتال در گفت‌وگو با خبرنگار ماهنامه نسل چهارم، گفت: پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات از سال 1349 با همکاری بین دانشگاه تهران و شرکت NEC ژاپن برای تحقیقات حوزه مخابرات تاسیس شد که پس از مدتی به دلیل اهمیت حوزه ارتباطات و طبق قانونی که در مجلس مصوب شد، مرکز تحقیقات مخابرات ایران شکل گرفت. بازنگری در ساختار فعالیت ‏های مرکز با هدف خودکفایی، استقلال علمی و فنی و حرکت در لبه فناوری موجب شد تا با ایجاد پژوهشکده، تحقیق و توسعه در این بخش به صورت تخصصی انجام شود که با افزایش تعداد پژوهشکده ‏ها، به موسسه تغییرنام یافت.

وی ادامه داد: افزایش نقش زیربنایی فناوری اطلاعات و ارتباطات در بسیاری از تحولات خصوصا در عرصه تجاری‏ سازی دانش، اهمیت ارزش ‏آفرینی پژوهش‏ های نوآورانه این حوزه و تاثیر آن بر شاخص‏ های توسعه اقتصادی باعث شد که موسسه با ارتقا به پژوهشگاه، ضمن حرکت در راستای ماموریت‏ های وزارت متبوع، موثرترین و کارآمدترین یافته ‏ها در حوزه پژوهش علمی را ارائه نماید.

یاری اشاره کرد که تلاش پژوهشگاه همواره فعالیت در «تراز ملی» بوده و به واسطه پویایی ساختارهای پژوهش در پژوهشگاه و حرکت در لبه فناوری، مرکز نوآوری و توسعه هوش مصنوعی طی سال های اخیر در پژوهشگاه تاسیس شد که دستاوردهای اثرگذاری در توسعه هوش مصنوعی کشور داشته است.

یاری افزود: همچنین طی سال‏های اخیر و با انحلال دانشکده علمی و کاربردی پست و مخابرات، ظرفیت مهمی تحت عنوان مرکز آموزش مهارت‏ های تحول دیجیتال به پژوهشگاه اضافه شد که عملاً در مسیر جدیدی، زنجیره ارزش فعالیت های پژوهشگاه را تکمیل کرد.

وی اظهار کرد: پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات در حال حاضر با چهار پژوهشکده و دو مرکز، ماموریت ‏های خود را به عنوان پیشران پژوهش و نوآوری در حوزه فاوا دنبال می‏کند و ضمن اجرای فعالیت‏ های علمی، پژوهشی و آموزشی خود بطور جدی اصول مساله محوری، نوآوری و ایفای نقش و مسئولیت اجتماعی نسبت به جامعه و صنعت فاوای کشور را همواره مورد توجه قرارداده است.

در همین رابطه یاری با اشاره به آزمایشگاه ‏های تخصصی و تایید نمونه محصولات حوزه فاوا در پژوهشگاه، عنوان کرد که در حال حاضر پژوهشگاه با ارائه خدمت به کسب و کارهای دانش بنیان، صنایع و دانشگاهیان، به صورت فعال از تولید و بومی‏ سازی محصولات و خدمات فاوا پشتیبانی می‏کند و موضوعات اشاره شده در واقع بخشی از ارزش افزوده فعالیت‏ های اصلی پژوهشگاه مانند تولید دانش فنی، بومی سازی و پژوهش های راهبردی هستند.

یکی دیگر از موضوعاتی که توسط معاون پژوهش و توسعه ارتباطات پژوهشگاه اشاره شد، ترکیب سبد فعالیت‏ های پژوهشی در پژوهشگاه می ‏باشد.

به گفته وی فعالیت‏ های پژوهشی در حال اجرا در پژوهشگاه در چند بخش قرارمی‌گیرند. یک بخش با عنوان طراحی شبکه ملی اطلاعات که شامل حدود 40 پروژه می ‏باشد، با همکاری وزارت ارتباطات در پژوهشکده‌ها و مراکز در حال انجام است. بخشی از فعالیت‏ های پژوهشگاه مربوط به پاسخگویی به نیازهای پژوهشی سازمان‏های تابعه وزارت مانند سازمان فناوری اطلاعات، سازمان فضایی و سازمان تنظیم مقررات است. یکی دیگر از فعالیت ‏های پژوهشی پژوهشگاه نیز در تعامل با سایر سازمان‏ها و مجموعه‏ های دولتی و خصوصی مانند بانک‎ ‏ها و سایر وزارتخانه ‏ها انجام می‏شود که در این زمینه نیز پروژه‏ های متعددی در حال اجرا می باشد.

معاون پژوهش و توسعه ارتباطات علمی پژوهشگاه درخصوص تشریح فعالیت‏های این معاونت، گفت: پژوهشگاه می بایست ضمن ظرفیت‏ سازی علمی و پژوهشی در حوزه ‏های نوین فناوری اطلاعات و ارتباطات و پاسخگویی نسبت به ماموریت‏ های وزارت و سازمان‏ های تابعه، اثربخشی دستاوردها را در سطح جامعه و صنعت پیگیری نماید. برهمین اساس برنامه‌ریزی، سازماندهی و مدیریت فعالیت‌های علمی پژوهشی در پژوهشکده‌ها و مراکز با هدف بسترسازی جهت مشارکت و توسعه شبکه های همکاری با صنعت، بخش خصوصی، دانشگاه‌ها ومراکز تحقیقاتی داخلی و بین‌المللی به منظور رفع نیازها و حل چالش‌های این حوزه از وظایف این معاونت می باشد.

وی افزود این معاونت، مجموعه وظایف و ماموریت های خود را از طریق دفتر مدیریت و راهبری پژوهش، دفتر ارتباط با صنعت، دفتر مدیریت اسناد و منابع علمی و مبتنی بر برنامه‌ریزی پژوهشی، تضمین اجرای موفق فعالیت‏ها، هدایت و راهبری تعاملات با صنعت، دانشگاه ها و پیشبرد همکاری ‏های بین المللی، نشر دانش و دستاوردهای پژوهشگاه سازماندهی می‏ نماید.

یاری ضمن بیان این موضوع که شالوده اصلی فعالیت های پژوهشگاه، تحقیق و پژوهش است، گفت: معاونت از طریق دفتر مدیریت و راهبری پژوهش، نظارت بر پیاده سازی و اجرای نظام پژوهش را در پژوهشگاه دنبال می کند و دبیری شورای پژوهشی به عنوان دومین رکن تصمیم گیری در پژوهشگاه بعد از هیات امنا را بر عهده دارد. 

وی افزود: شورای پژوهشی با ریاست رییس پژوهشگاه و سایر اعضای آن مشتمل بر روسای پژوهشکده ها و مراکز و همچنین اساتید و متخصصان حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات متولی تعیین خط مشی و برنامه های علمی و پژوهشی پژوهشگاه، تصویب آیین نامه ها و شیوه نامه های پژوهشی، بررسی و تصویب طرح های پژوهشی و نظارت بر کیفیت و حسن اجرای آنها و همچنین ارزیابی نتایج فعالیت های علمی و پژوهشی است که وظیفه دفتر مدیریت و راهبری پژوهش به عنوان بازوی اجرایی معاونت، پیاده سازی و هدایت روند اجرای مصوبات شورای پژوهشی و همچنین نظارت مستمر بر پروژه ها از شروع تا خاتمه، نحوه اجرای پروژه ها، پیشرفت و عملکرد ناظرین آنها است.

یاری در ادامه با تشریح عملکرد دفتر مدیریت و راهبری پژوهش گفت: علاوه بر موضوع راهبری پژوهش، مدیریت امور مربوط به اعضای هیات علمی و مشمولین نظام وظیفه اعم از امریه، سربازنخبه و محقق وظیفه نیز در این دفتر پیگری و انجام می شود.همچنین این دفتر به منظور بهبود مستمر فرایندهای چرخه پژوهش، به روزرسانی فرم ها و آیین نامه و دستورالعمل های مربوطه را برعهده دارد.

جذب سربازان به صورت امریه و سربازان نخبه و سربازان محقق وظیفه در پژوهشگاه ICT

معاون پژوهش و توسعه ارتباطات علمی پژوهشگاه در ادامه بیان کرد: یکی از خدمات پژوهشگاه به دانشجویان و فارغ التحصیلان نخبه،  امکان سپری کردن دوران خدمت در قالب طرح سرباز نخبه است که این فرصت با عنایت به تفاهم منعقد شده میان پژوهشگاه و مرکز نخبگان و استعدادهای برتر ستاد کل نیروهای مسلح، سالیانه به 30 نفر از نخبگان وظیفه جهت همکاری در پروژه های تحقیقاتی اولویت دار پژوهشگاه اعطا می شود. علاوه بر این، دانشجویان می توانند به صورت سرباز محقق وظیفه با انجام یک یا چند طرح تحقیقاتی که به تایید مرکز نخبگان و استعدادهای برتر ستاد کل نیروهای مسلح رسیده باشد به صورت طرح جایگزین خدمت نیز اقدام نمایند.

یاری افزود: راهبری امور مربوط به مشمولین وظیفه در پژوهشگاه نیز که مرتبط با فعالیت های پژوهشی است، توسط پژوهشکده مدیریت و راهبری پژوهش به انجام می رسد.

یاری با بیان اینکه پژوهشگاه می بایست در جهت وظایف و ماموریت های وزارت ICT حرکت نماید گفت:این مساله باعث شده است که طی سال‏های مختلف متناسب با سیاست های وزارت متبوع و اولویت‏های حاکم بر حوزه ICT کشور، برخی وظایف در پژوهشگاه پررنگ‏تر شده و یا نحوه ورود پژوهشگاه به موضوعات تغییر یابد. 

وی ادامه داد: در یک زمان با توجه به نیاز جامعه در سطح دستگاهی و ملی و به منظور خودکفائی کشور در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات، پژوهشگاه اقدام به بومی‏سازی برخی از محصولات در این حوزه نموده است. در حال حاضر باتوجه به لزوم پشتیبانی و پایداری زیست بوم ICT و حمایت از اقتصاد دانش بنیان، موضوع راهبری تجاری سازی اولویت بیشتری در برنامه ‏های پژوهشگاه دارد که این مساله در دفتر ارتباط با صنعت از طریق برنامه ریزی جهت ایجاد مرکز نوآوری در پژوهشگاه پیگیری می‌گردد.

یاری افزود: برنامه‌ریزی جهت ارتقا اثرگذاری و نقش پژوهشگاه در زیست بوم ICT یکی از ماموریت‏های مهم پژوهشگاه است که بخشی از آن برعهده دفتر انتقال دانش فنی و ارتباط با صنعت این معاونت است. این موضوع از طریق معرفی ظرفیت‏ های پژوهشی پژوهشگاه و تعریف پروژه‌های مشترک پژوهشی با بخش صنعت، حمایت از پایان نامه‏ های مساله محور در مقاطع ارشد و دکترا، مقدمات راه اندازی مرکز نوآوری و حمایت از تجاری سازی دستاوردهای پژوهشی توسط همکاران این دفتر انجام می‏ گردد. 

راه‌اندازی مرکز نوآوری در دستور کار پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات

به گفته معاون پژوهش و توسعه ارتباطات علمی، با راه اندازی مرکز نوآوری در پژوهشگاه، حضور شرکت‏های دانش بنیان و خلاق به منظور استفاده از امکانات پژوهشگاه به ویژه آزمایشگاه‏های تخصصی برای ارتقا سطح تولید محصولات و خدمات بومی فاوا در کشور میسر می‌شود. 

در همین رابطه یاری به این موضوع اشاره کرد که پژوهشگاه در دهه‌‌های گذشته طرحی را در قالب توسعه و حمایت از آزمایشگاه‌های تخصصی حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات اجرا کرده است که نتیجه آن راه اندازی حدود 13 آزمایشگاه‌ تخصصی در دانشگاه‌های سراسرکشور است. 

وی افزود: درحال حاضرموضوع برنامه‌ریزی و هماهنگی جهت تعامل و بهره برداری کارا از این ظرفیت ارزشمند در کشور با راه اندازی شبکه آزمایشگاه‌های تخصصی حوزه فاوا به عهده دفتر انتقال دانش فنی و ارتباط با صنعت در این معاونت می باشد.

یاری افزود: فراخوان حمایت از پایان‌نامه‌ها پس از یک دهه توقف با راهبری دفتر ارتباط با صنعت، مجددا در پژوهشگاه آغاز شده است که در ماه جاری نیز دومین فراخوان آن انجام شده است. در این رابطه هر دانشگاهی در سراسر کشور که بتواند در راستای نیازمندی‌های پژوهشگاه و وزارت ارتباطات فعالیت کند، آمادگی لازم جهت همکاری در طرف پژوهشگاه وجود دارد. 

پژوهشگاه ICT جز سه مرجع اصلی استعلام داوری‌ اظهارنامه‌های ثبت اختراع در حوزه فاوا

معاون پژوهش و توسعه ارتباطات علمی در رابطه با فعالیت‏های دفتر مدیریت اسناد و منابع علمی بیان کرد: این دفتر در راستای حمایت از محققان و پژوهشگران پژوهشگاه، وظیفه گردآوری و سازماندهی انواع منابع اطلاعاتی و انتشار دستاوردهای پژوهشی پژوهشگاه را بر عهده دارد. یاری افزود: مهمترین خدمات این دفتر شامل توسعه کتابخانه دیجیتال، ارائه خدمات عمومی تهیه، گردآوری و آزادرسانی منابع اطلاعاتی و دستاوردهای پژوهشی، راهبری تدوین و انتشار گزارش ‏های رصدی و سیاستی، داوری و حمایت از چاپ کتاب، ثبت اختراع و نیز ارائه خدمات داوری اظهارنامه‏ های ثبت اختراع در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات است. 

یاری تشریح کرد: پژوهشـگاه طی دو سال اخیر به واسطه برخورداری از ظرفیت شبکه‏سازی و همـکاری اعضای هیـات علمـی و پژوهشـگران خود، داوری بالـغ بـر 150 اظهارنامـه ثبت اختـراع را در کارنامه دارد. انتشار ده‏‎ها عنوان گزارش رصدی در حوزه‏ های مختلف فناوری در راستای ماموریت دیده ‏بانی و آینده پژوهی حوزه فاوا، بخش دیگری از عملکرد این دفتر می‏باشد که مجموعه این گزارشات در بخش دیده‏بان فاوا بر روی سایت پژوهشگاه قابل دسترسی می‏باشد. 

وی، تاکید کرد: کتابخانه دیجیتال پژوهشگاه می‏تواند به عنوان یکی از مهمترین مراجع علمی و پایگاه اطلاعاتی حوزه ICT کشور مطرح شود. در حال حاضر علاوه بر پنج هزار عنوان کتاب فارسی و لاتین که به صورت فیزیکی در پژوهشگاه موجود است، بیش از 2500 عنوان گزارش فنی منتج از پروژه های پژوهشگاه، 90 عنوان کتاب فارسی منتشر شده توسط پژوهشگاه، 1200 عنوان پایان نامه ارشد و دکترا و 1800 عنوان کتاب، مقاله و گزارش لاتین در کتابخانه دیجیتال پژوهشگاه قابل جستجو و دسترسی است.

معاون پژوهش و توسعه ارتباطات علمی با بیان این نکته که امروزه پژوهشگاه علاوه بر تاثیرگذاری ملی، مسیر ارتقا در تراز بین‏المللی را نیز در برنامه خود دارد، خاطر نشان کرد که در این رابطه پژوهشگاه طی همکاری با وزارت ICT نسبت به تشکیل کارگروه های مطالعاتی مرتبط با ITU،ICANN، IGF و WSIS اقدام کرده است که هدف از ایجاد این گروه‏ های مطالعاتی، حضور موثر پژوهشگاه در استانداردسازی و سیاست‏گذاری ‏های موضوعات چالش برانگیزICT است.

یاری افزود: در حال حاضر پژوهشگاه، تاسیس دبیرخانه ITU را با هدف راهبری موضوع استانداردسازی و فعالیت مستمر در ITU در برنامه خود قرارداده است و در این رابطه از همکاری بخش ‏های مختلف صنعت و حاکمیت استفاده خواهدکرد. 

وی اضافه کرد: حضور فعال پژوهشگاه در مجمع مخابرات اقیانوسیه و آسیا APT به عنوان نماینده وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات نیز در راستای اثربخشی بین المللی دستاوردهای پژوهشگاه در زمینه برنامه‏ریزی توسعه دیجیتال است. 

معاون پژوهش و توسعه ارتباطات علمی افزود: IST که یکی از معتبرترین سمپوزیوم‌های بین المللی مخابرات در کشور است و به صورت دو سالانه برگزار می‌شود، در پاییز 2024 توسط پژوهشگاه با محوریت نسل جدید ارتباطات و با تمرکز و توجه به روندهای جدیدی مانند هوش مصنوعی و اینترنت اشیا برگزار خواهد شد. این سمپوزیوم بین المللی، یکی از ظرفیت های گسترش تعاملات، اثربخشی و انتشار دستاوردهای علمی و پژوهشی پژوهشگاه در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات است.

انتهای پیام