سایت‌های خبری چقدر از شاخص‌های مطلوب رهبر انقلاب فاصله دارند؟
سیتنا - «امروز رسانه‌ها در دنیا، فکر، فرهنگ، رفتار و در حقیقت هویت فرهنگى انسانها را القاء مى‌کنند و تعیین‌کننده هستند. رسانه‌ها مى‌توانند در بهبود وضعیت زندگى انسان مؤثر باشند؛ مى‌توانند در گسترش صلح و امنیت جهانى مؤثر باشند؛ مى‌توانند در ارتقاى اخلاق و معنویت در میان انسانها مؤثر باشند و مى‌توانند انسانها را خوشبخت‌تر کنند؛ متقابلاً مى‌توانند وسیله‌ى برافروختن جنگهاى خانمان‌سوز باشند؛ مى‌توانند عادات و آداب و رفتارهاى مضر را در میان مردم رایج کنند؛ مى‌توانند ملتهایى را از هویت انسانى خودشان و هویت ملى‌شان تهى کنند و مى‌توانند احساس تبعیض را در انسانها زنده کنند.» (1)
همانطور که از سطور بالا برمی‌آید، رسانه‌های مختلف در نظر رهبر انقلاب جایگاه ویژه‌ای دارد. جایگاهی که مبتنی بر آن، بخشی از سهم سعادت یا شقاوت انسانها و جوامع، متعلق به عملکرد رسانه‌هاست. در نتیجه، نوع عملکرد آنها که بر اساس بینش موجود در جهت‌گیری‌ها و مطالب تولید‌ی‌شان است باید از دقت و تقوای لازم برخوردار باشد. در غیر این صورت، رسانه‌ها همچون کارد تیزی عمل می‌کنند که بجای کندن پوست میوه، پوست انسان را می‌کند.
نکته‌ای که در اینجا وجود دارد آن است که پذیرش یا عدم پذیرش رسانه‌ها کاملاً وابسته به نوع عملکردشان است. به عبارت دیگر، طبق دیدگاه رهبر انقلاب، نه می‌توان وجود یک رسانه را کلاً نفی کرد و رأی به عدم وجود و استفاده‌ی از آن داد و نه می‌توان دست و پا بسته، شیفته و وابسته‌ی مطلق به آنها شد و اختیار خود را برابر آنها از دست داد. بلکه نوع عملکرد رسانه‌ها و میزان صداقت موجود در محتوای تولیدی ایشان است که نسبت ما با آنها را معلوم می‌کند.
این نسبت، به روشنی در فتوایی که از رهبر انقلاب در مورد کار با سایت فیس‌بوک گرفته شده، مشهود است. در این فتوا، رهبر انقلاب نظر قطعی‌ای اعلام نکرده و حکم این عمل را به تشخیص کاربر قرار داده. اما معیار این تشخیص، در فتوای مدنظر بیان شده است. معیار ارائه شده توسط رهبر انقلاب در خصوص کار با سایت فیس‌بوک و سایت‌های مشابه آن است که استفاده از آن باعث تضعیف اسلام و نظام اسلامی و برتری نظام سلطه نشود. یعنی «نوع» و «جهت» عملکرد رسانه‌هاست که نسبت ما با آنها را معلوم می‌کند.
کاملاً بدیهی‌ست که معیار فوق، در مورد رسانه‌های داخلی از جمله سایت‌های ایرانی فعال در فضای مجازی نیز صادق است. اگر رسانه یا سایت خبری‌ای، برخلاف اهداف انقلاب و نظام اسلامی گام بردارد – حتی اگر این کار، متضاد با نیت اصلی ایشان نباشد – فعالیت در آنها و استفاده‌ی از این رسانه‌ها حرام شرعی‌ست. در نتیجه، به همین دلیل است که بررسی نوع عملکرد رسانه‌ها و تحقیق در کارنامه‌ی آنها، جای کار بسیار دارد.
علی‌ایّحال، در مجموعه‌ی سخنان رهبر انقلاب، اشارات مختلفی را می‌توان دید که در مورد اهمیت رسانه و لزوم کار رسانه‌ای، صحبت به میان آمده است. اما جدا از این جایگاه مفروض، همانطور که گفتیم، وضعیت فعلی رسانه‌ها خصوصاً رسانه‌های داخلی در نظر رهبر انقلاب از اهمیت بیشتری برخوردار است. ایشان در خصوص رسانه‌های حاکم بر افکار عمومی جهان می‌فرمایند: «امروز جاده‌ى رسانه‌اى و ارتباطات، یک جاده‌ى دوجانبه و چندجانبه نیست؛ یک جاده‌ى یک‌طرفه است؛ یعنى باید گفت آنچه را که صاحبان قدرت رسانه‌اى و امپراطورى رسانه‌اى مى‌پسندند، با استفاده از علم و فناورى پیشرفته، به زوایاى دنیا منتشر و منعکس مى‌کنند.» (همان)
تروریست نشان دادن ایران و اسلام، عدم نمایش پیشرفت‌های عمیق در ایران و سایر کشورهای اسلامی، منجی نشان دادن امریکا، غرب و لیبرال دمکراسی، کناره‌گیری از پوشش خبری کشتار مردم در فلسطین و لبنان و عراق و افغانستان و ده‌ها جهت‌گیری منفعت‌گرایانه‌ی دیگر رسانه‌های غربی، دلیلی‌ست برای نگاه منفی به رسانه‌های بین‌المللی که تحت اختیار قدرت‌های امپریالیستی هستند.
هرچند تکلیف چنین رسانه‌هایی، خیلی پیش از این‌ها معلوم شده و روشنگری بزرگانی مانند حضرت امام در خصوص دشمنی آنها با انقلاب اسلامی، سنگ اندازی در مسیر جمهوری اسلامی و حمایت از عراق به عنوان کشور متجاوز به ایران، پرده از چهره‌ی واقعی ایشان برداشته اما لازم است تا در اینجا، نگاهی به رسانه‌های داخلی، خصوصاً سایت‌های ایرانی فعال در حوزه‌ی سایبر داشته باشیم.
اگر به خاطر داشته باشید چندی پیش یعنی دقیقاً در تاریخ 17/12/90 رهبر انقلاب طی حکمی، دستور به تشکیل شورای عالی فضای مجازی دادند و "برنامه‌ریزی و هماهنگی مستمر به منظور صیانت از آسیب‌های ناشی از اینترنت" را به عنوان یکی از ضرورت‌های تشکیل این شورا بیان کردند. جالب است که این حکم دقیقاً بعد از دور اول انتخابات مجلس نهم صادر شده و شرایط اجتماعی موجود و موثر در خصوص صدور این حکم را نمی‌توان نادیده گرفت. یعنی از آنجا که تا در دایره‌ی تحت پوشش یک موضوع، مشکلی به وجود نیاید، من‌باب آن قانون وضع نمی‌شود، معلوم است که طبق تشخیص رهبر انقلاب، در دایره‌ی رسانه‌های مجازی و سایت‌ها اینترنتی، معضلاتی وجود دارد که برای رسیدگی به آنها، قانون لازم است.
به عبارت دیگر، با وجود نوع عملکرد برخی رسانه‌ها، روزنامه‌ها و سایت‌های خبری در طول این چند سال اخیر، عواملی باعث شده تا حکم رهبر انقلاب در خصوص نظارت بر رسانه‌های سایبری، در این برهه‌ی زمانی صادر شود. به نظر می‌رسد یکی از این عوامل، می‌تواند مسأله‌ای به نام بداخلاقی‌های سیاسی رسانه‌های سایبری باشد. کاری به سال‌های پیش نداریم و آن همه مشکلات موجود در روش و محتوای رسانه‌ها را به کناری می‌نهیم. فقط کافی‌ست به عملکرد برخی از سایت‌های خبری در جریان دور اول و دوم رقابت‌های مجلس نهم نگاهی بیاندازیم تا از شدت چنین رفتارهایی آگاه شویم.
استفاده‌ی ابزاری از واژه‌هایی مانند "شنیده شده است"، "حدس می‌زنیم"، "گفته شده"، "بنابر قول یک منبع آگاه" و ... در تولید اخبار و مقالات تحلیلی، برای خبرسازی و القای دیدگاهی خاص به مخاطب و یا جذب ایشان به هر طریقی که شده، یکی از نمونه‌های بداخلاقی سایت‌های خبری در طول این سال و از جمله این چند ماه اخیر است. همه‌ی این روش‌ها در یک وجه اشتراک دارند و آن، کنار نهادن معیارهای اخلاقی‌ست. در حالی که طبق نظر رهبر انقلاب «اگر در مدیریت و برنامه‌سازى رسانه‌اى، دین، اخلاق و فضیلت حاکم باشد، یقیناً رسانه‌ها وضع بهترى خواهند داشت و وضع بشریت از آنچه که امروز هست، بهتر خواهد شد.» (همان)
حال اگر بخواهیم رفتار این سایت‌ها را در یک سمت گذاشته و معیار ارائه شده توسط رهبر انقلاب در فتوای مذکور را در سمت دیگر بگذاریم، چه نتیجه‌ای می‌گیریم؟ چه نسبتی بین رفتار سایت‌های مدعی ولایت با معیار ارائه شده توسط ولی مسلمین وجود دارد؟ آیا این همه نزاع و دعوا که در این رسانه‌ها وجود دارد و در خطبه‌ی 15/2/91 توسط آیت‌الله خاتمی مورد انتقاد فراوان قرار گرفت، در جهت اعتلای اسلام و نظام اسلامی‌ست؟ نقد نظام سرمایه‌داری، تا چه حد در اخبار و مقالات جنجال‌آفرین رسانه‌های مجازی حضور دارد؟
در نتیجه به نظر می‌رسد با توجه به توقع رهبر انقلاب از رسانه‌ها (توقعی که تا الان برآورده نشده و ایشان را به وضع قانون در این خصوص مجبور کرده) و عملکرد نامناسبی که آنها در مواقع حساس مانند انتخابات از خود نشان دادند، لازم است تا در بینش و روش خود، تجدید نظر اساسی کنند و آخرت خود را بخاطر دنیای دیگران خراب نکنند. لازم است تا کلیه‌ی رسانه‌ها از جمله سایت‌های اینترنتی، اخلاق و مصالح جهان اسلام را به عنوان شاقل و شاخص مطالب خویش در نظر بگیرند و به بهانه‌ی بازدید بیشتر از صفحه‌ی اینترنتی‌شان یا تبدیل شدن به خبرسازترین سایت خبری، به روش‌های مغایر با ارزش‌های دینی و اخلاقی متوسل نشوند.
پی نوشت‌ها:
1- بیانات رهبر انقلاب در دیدار مدیران و برنامه‌سازان رسانه‌ای کشورهای مختلف. 26/2/85
منبع: بولتن نیوز- سیدمجتبی نعیمی
افزودن دیدگاه جدید