"اقتصــاد دیجیتــال و اتصال هوشمنــد" به قلم دکتر سیدستار هاشمی

"طبق مطالعه GCI، اقتصادهای پیشرفته‌ای که شاهد رشد و توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات بوده اند از «اتصال هوشمند» برای باز کردن فرصت‌های جدید استفاده می‌کنند و اقتصادهای در حال توسعه نیز در جستجوی راه‌هایی برای بهره برداری از فناوری جدید برای سرعت بخشیدن به برنامه‌های رشد استراتژیک خود هستند که کشور ما ایران نیز به عنوان یک کشور در حال توسعه احتیاج به توجه جدی به این حوزه دارد".

به گزارش سیتنا، دکتر سیدستار هاشمی، معاون فناوری و نوآوری وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در سرمقاله‌ شماره 47 ماهنامه نسل چهارم نوشت:

اقتصاد دیجیتال به عنوان یک مفهوم کلی به اقتصاد مبتنی بر تکنولوژی‌های محاسباتی اشاره دارد که گاهی تحت عناوین اقتصاد اینترنتی، اقتصاد جدید یا اقتصاد وب مورد اشاره قرار می‌گیرد. طبق اعلام مجمع جهانی اقتصاد، تا سال 2022 بیش از 60 درصد تولید ناخالص داخلی کشورهای جهان به صورت دیجیتالی درخواهد آمد که به زعم برخی کارشناسان این حوزه، مقدمه‌ای بر انقلاب صنعتی چهارم خواهد بود. از آنجا که بخش خدماتی یکی از بخش‌های اصلی اقتصاد ایران را به خود اختصاص داده است و نقش فناوری اطلاعات در این بخش در مقایسه با سایر بخش‌ها (از قبیل صنعت، کشاورزی و نفت) بیشتر است، اقتصاد دیجیتال می‌تواند بیشترین تاثیر را در بهبود تولید ملی و بهره‌وری در کشور داشته باشد. بنابراین این گستردگی و عمق تحولات و تغییرات در صنایع امروزی نشانگر تحول کل نظام تولید، کسب و کار و مدیریت و حتی حکمرانی است. بر همین اساس استفاده از ابزارهایی همچون نظام نامه پیوست فناوری و توسعه توانمندی‌های داخلی در قراردادهای بین‌المللی با هدف انتقال فناوری و کمک به دانش‌بنیان شدن بخش‌های مهم و کلیدی اقتصادی کشور با تمرکز بر حوزه فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات در راستای سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی مورد توجه می‌باشد.

کلاوس شواب به عنوان یکی از اولین نظریه‌پردازان اقتصاد دیجیتال و انقلاب صنعتی چهارم، هوش مصنوعی را به عنوان یکی از سه روند اصلی شکل‌دهنده اقتصاد دیجیتال در کنار فراگیر شدن دستگاه‌های موبایل و کاهش قیمت و کوچکتر شدن سنسورها مطرح کرده است. هوش مصنوعی به عنوان یک حوزه از علوم رایانه روی ساخت ماشین‌های هوشمندی تاکید دارد که شبیه به انسان کار کنند یا واکنش نشان دهند. هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی در حدی رشد کرده است که استفاده از آن در کاربردهای متعارف هم توجیه اقتصادی پیدا کرده است و بنابراین تطابق روزمره با هوش مصنوعی به عنوان یک محرک کلیدی در ورود کشورها به اقتصاد دیجیتال مطرح می‌باشد.

شرکت چینی هواوی طی مطالعه‌ای بیان می‌دارد که هوش مصنوعی می‌تواند ارزش اقتصاد دیجیتال جهانی را از 12/9 تریلیون دلار سال 2017 به 23 تریلیون دلار در سال 2025 برساند. بر اساس شاخص اتصالات جهانی (Global Connectivity Index) منتشر شده توسط هواوی، صنایع قدرتمند جهانی روز به روز در حال استفاده بیشتر از هوش مصنوعی در سراسر بازار شامل اینترنت اشیا، مراکز داده و پردازش ابری می‌باشند. این حرکت به سمت «اتصال هوشمند» می‌تواند منجر به ساخت مدل‌های کسب و کار، محصولات و خدمات نوین شود که در نهایت منجر به ایجاد موج جدیدی در رشد اقتصادی گردد. نقش زیرساختی و توانمندساز صنعت ICT به عنوان نقطه کانونی اقتصاد دیجیتال در فراهم سازی اتصال هوشمند به نحوی حیاتی و برجسته است که می‌توان شاخص‌های موفقیت صنعت ICT را با تأثیر آن در شکل گیری اقتصاد دیجیتال تعریف کرد.

برای بهره‌گیری هرچه بیشتر از حوزه هوش مصنوعی در تسریع حرکت در راستای تحول دیجیتال برخی موانع کوتاه مدت وجود دارند که مهمترین آن‌ها کمبود نیروی انسانی نخبه در حوزه هوش مصنوعی است که این امر در کشور ما از شدت بیشتری برخوردار است؛ از همین‌رو به نظر می‌رسد که دولت‌ها نیاز به یک باز طراحی و بررسی مجدد سیستم آموزشی نسل آینده داشته باشند که در آن نقش مشاغل سنتی از انسان به ربات‌ها در حال انتقال باشد. همچنین طبیعی است در اقتصادی که ناشی از میلیاردها ارتباط آنلاین بین افراد، کسب و کارها، دستگاه‌ها، داده‌ها و فرآیند‌ها خواهد بود ICT به عنوان ستون فقرات نقش ویژه‌ای ایفا می‌کند و عدم توجه شایسته به توسعه این صنعت می‌تواند منجر به کندی حرکت به سمت دیجیتالی‌شدن اقتصاد و عقب ماندگی اقتصادی شود.

طبق مطالعه GCI، اقتصادهای پیشرفته‌ای که شاهد رشد و توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات بوده اند از «اتصال هوشمند» برای باز کردن فرصت‌های جدید استفاده می‌کنند و اقتصادهای در حال توسعه نیز در جستجوی راه‌هایی برای بهره برداری از فناوری جدید برای سرعت بخشیدن به برنامه‌های رشد استراتژیک خود هستند که کشور ما ایران نیز به عنوان یک کشور در حال توسعه احتیاج به توجه جدی به این حوزه دارد. البته فراهم‌سازی نیازمندی‌ها و شرایط مناسب بکارگیری ابزارهایی همچـون پیوست فنــاوری و دیــگر مکانیزم های انتقال فناوری نیازمند اقدامات و نقش‌آفرینی جدی و فعال کلیه بازیگران و ذینفعان اکوسیستم نوآوری بخش فاوای کشور است تا اقدامات و فعالیت‌های صورت گرفته در راستای ارتقاء بازار محصولات دانش بنیان و توسعه و جذب فناوری در شرکت‌ها، سازمان‌ها و نهادهای فعال در حوزه‌های کلیدی اقتصاد دیجیتال به نتیجه مطلوب منجر شود. همچنین بسترسازی مناسب جهت بهره‌برداری بهینه از ظرفیت ایجاد شده در کشور با توجه به وجود نیروی انسانی متخصص که پایه اقتصاد دانش‌بنیان است بسیار ضروری است.