در فضای مجازی و رسانه ای به کنترل بیشتر از مدیریت اعتقاد داریم

شفقنا رسانه-بعد از فیلتر شدن تلگرام این بار مسولان هشدارهایی را درباره فیلترکردن اینستاگرام داده اند و گویا قرار است که این شبکه اجتماعی به خاطر نشر موارد غیر اخلاقی و آسیب هایی که مسئولان آن را گوشزد کرده اند،فیلتر شود. واکنش کاربران و بسیاری از فعالان سیاسی و اجتماعی از این جهت است که این پروژه هم مانند تلگرام شکست می خورد و افراد با فیلترشکن های قوی به سوی این شبکه می روند.اما واقعا فیلترینگ در طول سال های گذشته چه پیامدهای مثبتی داشته است که مسئولان همچنان می خواهند از آن به عنوان یک راه حل استفاده کنند؟راه حل سامان دادن به موارد غیر اخلاقی در فضای مجازی چیست؟وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات چقدر در اجرای فیلتر شدن شبکه های اجتماعی نقش دارد؟

گویا افرادی آمارهایی از مثبت بودن فیلترینگ را به مسئولان گزارش می دهند

احسان محمدی روزنامه نگار و کارشناس رسانه ای درباره تشدید فیلترینگ شبکه های اجتماعی  به شفقنا رسانه می گوید : به نظرم مسئولان موضوع فیلترینگ شبکه های اجتماعی را جور دیگری می بینند چرا که وقتی این پروژه را تکرار می کنند حتما موفقیت ها و دستاوردهایی از این موضوع داشته اند .تجربه به ما می گوید بعد از فیلتر کردن تلگرام،نه تنها اعضای کانال ها کاهش پیدا نکرد بلکه افزایش هم داشتند ولی گویا افرادی آمارهای دیگری را به مسئولان گزارش می دهند و به آنها اخباری از مثبت بودن فیلترینگ را می گویند که آنها هم باز چنین تصمیمی را می گیرند وگرنه نباید این اتفاق برای شبکه مجازی دیگری بیافتد.

او ادامه می دهد: من یاد این حرف آقای ضرغامی می افتم که یک بار گفتند تعدادی از اعضای شورای عالی فضای مجازی توان ساخت یک ایمیل را ندارند خب به نظر می رسد این شورایی که برای فضای مجازی تصمیم می گیرد اشراف و شناختی به وضعیت شبکه های اجتماعی ندارد و یا اصرار دارد بر روی دستاوردهای موفقی که خودش به آن باور دارد ،پافشاری کند.هر چه قدر هم ما تلاش کنیم از قرار معلوم فایده ای ندارد.

این فعال رسانه ای با اشاره به تبعات فیلتر کردن شبکه های اجتماعی توضیح می دهد: در مورد تکنولوژی یک اصل وجود دارد که می گوید؛ تکنولوژی به تنهایی نه خوب است و نه بد و نه بی طرف است.در واقع  مانند اسلحه است ، بستگی دارد در دست چه کسی باشد و چطور از آن استفاده کند .من به عنوان فردی که در اینستاگرام و تلگرام فرد فعالی هستم طبق تجربه می گویم هر وقت ما فضایی را فیلتر کردیم کاربران از این فضا دست نکشیدند بلکه به سمت دیگری سوق داده شدند .آن های که از تلگرام رانده شدند اولین کاری که کردند  این بود که به سوی اینستاگرام رفتند و در آنجا صفحاتی درست کردند .

با فیلتر کردن اینستاگرام افراد جذب شبکه های دیگر می شوند

محمدی با اشاره به گزارش اکتبر سال ۲۰۱۸ که درباره فعالیت کشورهای مختلف در اینستاگرام است ،می گوید: از نظر آماری تعداد افرادی که در کشورهای مختلف در اینستاگرام هستند،از این قرار است، ایالات متحده آمریکا ۱۲۱ میلیون نفر  در قیاس با جمعیت اش که ۳۲۶ میلیون نفر هستند ،یعنی از هر سه نفر یکی در اینستاگرام است.هند ۷۱ میلیون نفر رتبه دوم ،برزیل ۶۴ میلیون نفر ،اندونزی ۵۹ میلیون نفر ،ترکیه ۳۷ میلیون ،روسیه ۳۲ میلیون و بین ایران و ژاپن جایگاه پنجم و ششم مدام در حال جابجایی است.

او ادامه می دهد : فراموش نکنیم که هند یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون نفر جمعیت دارد یا اندونزی۲۷۰ میلیون نفر جمعیت دارد و ما با ۸۰ میلیون نفر جمعیت ۲۵ میلیون در داخل اینستاگرام هستیم پس این عدد کوچکی نیست پس با حذف و فیلتر این شبکه ،فقط فروش فیلتر شکن ها بیشتر می شود و این افراد دوباره جذب شبکه دیگری می شوند.

این پژوهشگر رسانه ای راه مبارزه با مفاسد اخلاقی در فضای مجازی را فیلتر نمی داند و با ارائه چندین پیشنهاد ، توضیح می دهد: آیا ما در فضای واقعی در برخورد با مفاسد اجتماعی کاملا موفق بوده ایم  که می خواهیم در فضای مجازی آن تجربه ها را به کار ببریم؟ خب معلوم است که  نه.در فضای حقیقی علی رغم همه تلاش ها ،بازرسی ،نظارت و دوربین های مدار بسته هنوز جرائم و تخلفات وجود دارد. در فضای مجازی یک شهر و کشور وجود دارد که الان اسمش اینستاگرام است و جمعیت آن حدود ۸۰۰ میلیون نفر در سراسر دنیاست یعنی به نظرم الان اینستاگرام سومین کشور پرجمعیت دنیاست در کشوری با این عظمت طبعا خلاف ها جرایم و یا مواردی که به آن فساد اخلاقی داده می شود، وجود دارد.

او بیان می کند: راهش قطعا فیلتر کردن نیست تجربه به ما نشان داده در مدیریت فضای مجازی و رسانه ای به کنترل بیشتر اعتقاد داریم تا مدیریت.در واقع  کنترل ،یعنی بستن و حد گذاری کردن تا  اینکه یک برنامه ریزی خوبی داشته باشیم که قابلیت اجرا داشته باشد. وقتی تلگرام فیلتر شد تبلیغات زیادی برای پیوستن به پیام رسان های داخلی شد و بودجه های خوبی هم به آن اختصاص داده شد غیر از این است که شبکه های و رسانه هایی که تبلیغ این پیام رسان های داخلی را می کردند در حال بازگشت به تلگرام هستند؟

اینستاگرام فرصتی برای پاسخ به یکی از نیازهای انسانی است

محمدی اینستاگرام را با نگاه جامعه شناسانه تحلیل می کند و آن را بستری برای پاسخ به نیازهای انسانی می داند و تصریح می کند: اینستاگرام در حال پاسخ دادن به یکی از نیازهای انسانی  است و آن نیاز به نمایش گذاشتن زندگی شخصی و پاسخ به کنجکاوی جامعه است.  مانند جشن یلدای امسال که بیشتر از هر سال دیگری در اینستاگرام با شور بیشتری برگزار شد و این اتفاق معنایش این است  که ما فرصت نمایش دادن خودمان را به واسطه یلدا ،شادی و جشن ها و آیین های مختلف  در فضای عمومی پیدا کردیم این یک نیاز انسانی است.

او توضیح می دهد: از طرف دیگر یک نوع کنجکاوی و سرک کشیدن در زوایای زندگی دیگری وجود دارد که اینستاگرام این فرصت را به شما می دهد .حذف کردن اینستاگرام به معنی حذف کردن این خوی و نیاز نیست و این نیاز در شبکه دیگر و به شکل دیگری نمود خواهد داشت و من این نوع برخورد با شبکه های اجتماعی را ،نامش را جنگیدن با سایه ها گذاشتم یعنی شما خسته می شوید ولی کشته نمی شوید.

این روزنامه نگار پیشنهاد می دهد که مسئولان باید بخش زیادی از این فضای مجازی را بپذیرند و پیشنهاد می دهد: وقتی درباره شبکه اجتماعی با این عظمت صحبت می کنیم نیازمند این است کسانی که در این شبکه فعال هستند و  در حال بررسی کردن آن هستند ،دور هم جمع شوند و  با هم بحث و بررسی کنند که برای جامعه ای با استانداردهای ایران چه کارهایی  می توان انجام داد. تجربه نشان داده اتفاق هایی که برای شبکه اجتماعی افتاده به هیچ نتیجه ای نرسیده است .آیا غیر از این است که روز به روز به تعداد مقاماتی که عضو توییتر می شوند،افزوده می شود .خب چطور وزیر امورخارجه ،وزیر ارتباطات و رئیس جمهور در توییتر فعال هستند .آیا غیر از این است  که آنها از فیلتر شکن استفاده می کنند .به همین خاطر این واقعا یک پارادوکس است و خیلی اوقات فکر می کنم در چندین کشور به طور همزمان زندگی می کنیم.

او با تشبیه فضای مجازی به جاده ها ادامه می دهد: اگر روبروی شبکه های اجتماعی با این نفوذ قرار گرفتیم باید بخشی از آن را بپذیریم و بخش دیگری را هم بپذیریم که صدماتی خواهیم دید اما این به معنی بستن اتوبان ها نیست.شما وقتی جاده ها را باز می گذارید ماشین های زیادی در آن تردد می کنند وقتی تصادف رخ می دهد شما سه کار اصلی را انجام می دهید؛ اول به راننده ها ( کاربران) آموزش می دهید که درست رانندگی کنید ،دو خودروها و وسایلی که از آن استفاده می کنید  را ایمن می کنید اما این ایمن کردن فقط به معنای کم کردن سرعت ماشین نیست، ممکن است برایشان کیسه هوا بگذارید یا بدنه آنها را قوی تر کنید.

این روزنامه نگار توضیح می دهد: در فضای مجازی هم باید شبکه و خودروهای خوبی تولید کنید و سوم، می گویید جاده ها باید درست شود که مردم کمتر تصادف کنند من اسم جاده را بستر می گذارم وقتی بسترهای تفریحی و اوقات فراغت اندک است یعنی وقتی یک جاده وجود دارد و تعداد زیادی خودرو وجود دارد،قطعا کشته خواهیم داد.اینکه توقع داشته باشیم امور تفریحی ،سرگرمی مردم در فضای مجازی بگذرد این خطرناک است از آن طرف هم بستن این جاده خطرناک است چرا که آدم ها به مقصد خود نمی رسند  و وقتی به مقصد خود نرسند، سرگردان می شوند.

ما هنوز متوجه نشدیم دستور فیلترینگ تلگرام را چه نهادی صادر کرده است

چند روز پیش معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در رابطه با فیلتر شدن شبکه های اجتماعی هشدار داد که  فیلترینگ طی روزهای آینده سخت‌تر خواهد شد و ما هم در این موضوع نقشی نداریم.من فقط اطلاع رسانی می کنم.احسان محمدی درباره نقش وزارت ارتباطات در این باره می گوید: من اسم این رفتار را فرار به جلو می گذارم و یک مثال می زنم .وزارت بهداشت هر ساله هزاران پزشک را تربیت می کند و  داروخانه ها و بیمارستان را مجهز می کند و به شهروندان می گوید مراقب سلامت خود باشید .اما وقتی یک بیماری جدید به وجود می آید وزارت بهداشت نمی تواند بگوید به ما ارتباطی ندارد من هشدار داده بودم و بیمارستان ها را مجهز کرده بودم و پزشک به اندازه کافی است.

او با انتقاد ادامه می دهد: این داستان یک فرار به جلو است ما هنوز متوجه نشدیم دستور فیلترینگ تلگرام را چه نهادی صادر کرده است یک عده ای می گویند دولت،و برخی نام نهادهای دیگر را ذکر کردند و کسی پیدا نمی شود صراحتا این موضوع را اعلام کند و بگوید هزینه هایش را من می پردازم .دولت مدعی است که مخالف فیلترینگ به این شکل است ولی ما این صراحت را در کلام شان نمی بینیم و بیشتر فرار از مسئولیت را می بینیم.وزارت ارتباطات مکلف است در این باره به صورت شفاف پاسخگو باشد و مردم نمی توانند این را بپذیرند که وزارت ارتباطات هیچ نقشی در این باره نداشته است.