توسعه و تحول اقتصاد دیجیتال به عنوان پیشران رشد اقتصادی

احمد نیرومند، یک فعال اقتصادی در یادداشتی برای سیتنا آورده است:

در دنیای امروز، اقتصاد دیجیتال به عنوان یک نیروی محرکه قدرتمند ابزاری قابل اطمینان برای اقتصاد های بزرگ جهانی است و به سرعت در نقش اصلی خود یعنی تغییر و تحول جوامع و صنایع مختلف ایفای نقش میکند. این پدیده که دیگر نوظهور نیست، فرصت‌های جدیدی را برای رشد اقتصادی، نوآوری و رفاه اجتماعی به ارمغان می‌آورد و به عنوان کلیدی برای دستیابی به توسعه پایدار شناخته می‌شود.

با توجه به بررسی نقش و اهمیت اقتصاد دیجیتال در پیشبرد رشد اقتصادی در ابتدا باید الزامات و چالش‌های پیش روی توسعه آن را مورد بحث قرار ‌دهیم.

اقتصاد دیجیتال چیست؟

اقتصاد دیجیتال به مجموع فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی اطلاق می‌شود که در بستر فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات (ICT) انجام می‌گیرد. این شامل تجارت الکترونیکی، بانکداری آنلاین، دولت الکترونیک، رسانه‌های دیجیتال، آموزش آنلاین، خدمات مبتنی بر پلتفرم و بسیاری موارد دیگر می‌شود.

اقتصاد دیجیتال با دگرگونی در شیوه تولید، توزیع و مصرف کالاها و خدمات، مرزهای سنتی بین صنایع را از بین برده و مدل‌های تجاری جدیدی را خلق کرده است. این امر به نوبه خود، منجر به افزایش بهره‌وری، کاهش هزینه‌ها، ایجاد فرصت‌های شغلی جدید و دسترسی آسان‌تر به بازارها شده و ضمینه ساز تحول اقتصادی بر بستر دیجیتال گردیده است.

نقش اقتصاد دیجیتال در رشد اقتصادی چگونه است ؟

اقتصاد دیجیتال به عنوان پیشران اصلی رشد اقتصادی در قرن حاضر شناخته می‌شود. این امر به دلایل متعددی از جمله موارد زیر است:

• افزایش بهره‌وری / کاهش هزینه‌ها / ایجاد فرصت‌های شغلی جدید / دسترسی آسان‌تر به بازارها / تقویت نوآوری / افزایش سرمایه‌گذاری

اقتصاد دیجیتال در مفهومی به نام تحول دیجیتال بهتر تعریف میشود و در ادبیات اکوسیستم تحول دیجیتال بستری برای رسیدن به اقتصاد دیجیتال در مقیاس های مختلف است. به طوری که تحول  به راحتی بدون در نظر گرفتن مقیاس ها و محیط های پیرامونی هر نوع سیستم در یک کسب و کار کوچک سنتی و یک حکومت یا دولت قابل تعریف و عمق بخشی است.

الزامات توسعه اقتصاد دیجیتال:

برای بهره‌مندی از مزایای اقتصاد دیجیتال، لازم است که زیرساخت‌های مناسب فراهم شود و برخی الزامات به عنوان زیر ساخت های اصلی در آن شناخته میشوند.

• دسترسی به اینترنت پرسرعت و باکیفیت: امکان دسترسی به اینترنت پرسرعت و باکیفیت برای همه افراد، شرط اساسی توسعه اقتصاد دیجیتال است.
• توسعه زیرساخت‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات: سرمایه‌گذاری در توسعه زیرساخت‌های ICT مانند شبکه‌های فیبر نوری، مراکز داده و فناوری‌های نسل پنجم (5G) ضروری است.
• افزایش سواد و بصیرت دیجیتال: آموزش و توانمندسازی افراد در زمینه استفاده از فناوری‌های دیجیتال از اهمیت بالایی برخوردار است.
• ایجاد قوانین و مقررات مناسب: قوانین و مقررات باید به گونه‌ای تدوین شوند که از توسعه اقتصاد دیجیتال حمایت کرده و از حقوق مصرف‌کنندگان و مالکیت معنوی محافظت کنند و هرگونه تهدید برای مصرف کنندگان را پیش بینی کرده باشد.
• حمایت از نوآوری و کارآفرینی: دولت‌ها باید از نوآوری و کارآفرینی در زمینه‌های مرتبط با اقتصاد دیجیتال حمایت کنند. در این صورت دولت خود پلتفرمی برای توسعه اقتصاد دیجیتال خواهد بود و در نقش رگولاتوری (رگولاتوری مشارکتی) اهداف کلان را زیر نظر خواهد داشت.
• تقویت همکاری بین بخش دولتی و خصوصی: همکاری بین بخش دولتی و خصوصی برای توسعه اقتصاد دیجیتال ضروری است.

چالش‌های پیش روی توسعه اقتصاد دیجیتال:

در کنار مزایای فراوان، توسعه اقتصاد دیجیتال با چالش‌های متعددی روبروست که در سطوح مختلف اجتماعی، اقتصادی، فنی و قانونی ظاهر می‌شوند. برخی از این چالش‌ها عبارتند از:

1. زیرساخت‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT)

-  دسترسی به اینترنت: نابرابری در دسترسی به اینترنت پرسرعت در مناطق مختلف جغرافیایی و اجتماعی، می‌تواند مانعی بزرگ برای توسعه اقتصاد دیجیتال باشد.

-  کیفیت خدمات: کیفیت پایین خدمات اینترنت و مشکلات مربوط به پایداری و امنیت شبکه‌ها می‌تواند تأثیر منفی بر اعتماد کاربران و کسب‌وکارها داشته باشد.

2. امنیت سایبری

-  حملات سایبری: افزایش تعداد و پیچیدگی حملات سایبری می‌تواند باعث ایجاد نگرانی‌های جدی در خصوص امنیت داده‌ها و اطلاعات حساس شود.

-  حریم خصوصی: مسائل مربوط به حریم خصوصی و نحوه حفاظت از داده‌های کاربران نیز از چالش‌های اساسی توسعه اقتصاد دیجیتال است که در برخی از کشور ها اقدامات قانونی مناسبی برای رفع این چالش انجام شده است و میتواند الگو قابل بحثی برای کشور ما باشد.

3. قوانین و مقررات

-  قوانین ناکافی: نبود قوانین و مقررات کافی و بروز در حوزه فناوری و تجارت الکترونیک می‌تواند باعث سردرگمی و مشکلات حقوقی شود.

-  هماهنگی بین‌المللی: عدم هماهنگی قوانین بین‌المللی ، تحریم ها و موانع قانونی مربوط به تجارت فرامرزی می‌تواند توسعه اقتصاد دیجیتال را محدود کند.

4. سرمایه‌گذاری و منابع مالی

-  کمبود سرمایه‌گذاری: نبود سرمایه‌گذاری کافی در بخش‌های تحقیق و توسعه و نوآوری می‌تواند مانع پیشرفت فناوری‌های جدید و کارآمد باشد.

-  عدم دسترسی به منابع مالی: برای کسب‌وکارهای نوپا و کوچک، دسترسی به منابع مالی برای توسعه و رشد ممکن است دشوار باشد.

5. مهارت‌های انسانی

-  کمبود نیروی انسانی متخصص: کمبود نیروی انسانی با مهارت‌های لازم در حوزه‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات، برنامه‌نویسی و تحلیل داده‌ها می‌تواند مانعی جدی باشد.

-  آموزش و آموزش‌های مداوم: نیاز به آموزش‌های مداوم و به‌روز نگه‌داشتن مهارت‌های کارگران و متخصصان برای سازگاری با فناوری‌های جدید.

6. فرهنگ سازمانی و اجتماعی

-  مقاومت در برابر تغییر: مقاومت سازمان‌ها و افراد در برابر تغییرات فناوری و پذیرش روش‌های جدید کاری می‌تواند روند تحول دیجیتال را کند کند.

-  آگاهی عمومی: نبود آگاهی کافی در مورد مزایای اقتصاد دیجیتال و عدم اعتماد به فناوری‌های جدید می‌تواند باعث تأخیر در پذیرش و استفاده از آن‌ها شود.

7. مشکلات اقتصادی و سیاسی

-  بی‌ثباتی اقتصادی: بی‌ثباتی اقتصادی و نوسانات بازار می‌تواند بر روی سرمایه‌گذاری‌ها و توسعه زیرساخت‌های لازم برای اقتصاد دیجیتال تأثیر منفی بگذارد.

-  محیط سیاسی: ناپایداری سیاسی و وجود سیاست‌های متناقض نیز می‌تواند به عنوان مانعی برای توسعه اقتصاد دیجیتال عمل کند.

رفع این چالش‌ها نیازمند همکاری گسترده بین دولت‌ها، بخش خصوصی، نهادهای آموزشی و جامعه مدنی است تا بتوانند زیرساخت‌ها و قوانین لازم را فراهم کرده و فرهنگ استفاده از فناوری‌های دیجیتال را در جوامع ترویج دهند.

انتهای پیام