گام‌های چندگانه پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات در کاربردی شدن اینترنت اشیاء و کاربردهای آن

به گزارش سیتنا به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات، تشخیص نشتی در شبکه آبرسانی با استفاده از فناوری NB-IoT در سوئیس، اقدام به ساخت یک شهر هوشمند با ظرفیت ۲۰۰۰ نفر برای آزمایش هوش مصنوعی، ربات‌ها و اتومبیل‌های خودران در ژاپن، ردیابی اموال و دارایی‌ها به کمک شبکه اینترنت اشیا Sigfox توسط یک شرکت فرانسوی و نوآوری‌هایی از این قبیل، مصادیقی هستند که مفهوم شهر هوشمند را بیش از پیش ملموس کرده اند.

البته از روزی که اینترنت به یک جزء جدایی‌ناپذیر از زندگی مردم تبدیل شد، زمزمه مشاهده شهرهایی با تکنولوژی و نوآوری‌های حاصل از اینترنت داده می شد و امروز آن وعده در سراسر دنیا و به شکل و سیاق خاص خود، ظهور کرده و موضوع اینترنت اشیا و اقسام نمود آن در جامعه را به یکی از محورهای اصلی مجموعه های مخابراتی و فناوری اطلاعات تبدیل کرده است.

اینترنت اشیاء چیست؟

«اینترنت اشیاء»، مجموعه ای از کامپیوترها، ماشین‌های محاسبه، دستگاه‌های دیجیتال و مکانیکی، اشیاء،  انسان‌ها و حیوانات است که هر کدام با یک کد مستقل و به عنوان یک وسیله‌ متمایز، در یک شبکه حضور دارند و سهم قابل توجهی از تبادل اطلاعات و رفتار و رابطه میان آنها، بدون دخالت و نظارت مستقیم انسان انجام می‌شود.

این موضوع در حال حاضر یکی از محورهای کلان پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات است که در موضوعات مختلف به صورت مستقیم و غیرمستقیم نسبت به آن پژوهش هایی صورت گرفته است.

شهر هوشمند چیست؟

«شهر هوشمند» نیز مفهومی نسبتاً جدید در مدیریت شهری و به‌کارگیری امکانات شهری است که با تکیه بر فناوری‌های موجود در حوزه‌های «فناوری اطلاعات و ارتباطات» و «اینترنت اشیا» شکل گرفته است.

در یک شهر هوشمند می‌توان تمامی بخش‌های شهر همچون سامانه‌های حمل‌و‌نقل، مدارس، کتابخانه‌ها، بیمارستان‌ها، نیروگاه‌ها، شبکه‌های آبرسانی، سامانه‌ جمع‌آوری زباله و بسیاری از امکانات دیگر شهری را یکپارچه کرد و با تجمیع اطلاعات آنها کیفیت ارائه‌ خدمات یکایک بخش‌ها را بهبود بخشید. فناوری اینترنت اشیا به‌ عنوان یکی از بخش‌های کلیدی این شهرها به‌شمار می‌رود.

چرایی ورود پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات به موضوع اینترنت اشیاء

شاید به جرات می توان گفت که بدون تحقیق و پیمایش، نمی توان شاهد نمود و رشد قابل قبول و استاندارد از فناوری اینترنت اشیا به عنوان یک فناوری در دسترس مردم، بود.

پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات به عنوان بازوی پژوهشی وزارت ارتباطات و پیشران نوآوری و توسعه فناوری ICT کشور، یکی از پروژه‌های محوری و کلان خود را به اینترنت اشیا اختصاص داده و پروژه های متعدد راهبردی و کاربردی در حوزه های مختلف کاربری را اجرا نموده است. در این راستا پیمایش وضعیت این فناوری در کشور را از اواخر سال ۹۳ آغاز و نخستین گزارش ها و دستاوردهای پژوهشی را ابتدای سال ۹۴ ارائه کرد. صنعت اینترنت اشیا، شناسایی مراکز تحقیقاتی، چالش‌ها و راه‌حل‌ها در امنیت اینترنت اشیا و کاربردهای آن، بخشی از این گزارش ها در همان سال بودند.

حتی با توجه به موقعیت و ظرفیت پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات، مهندس آذری جهرمی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در همین خصوص، پیرو دستوری، به پژوهشگاه ICT مسئولیتی برای انجام و تکمیل یکی از پروژه های شهر هوشمند (خودروی هوشمند) محول کردند که این پژوهشگاه نیز در آستانه برگزاری همایشی در همین راستا می باشد.

دکتر وحید یزدانیان رئیس پژوهشگاه ICT نیز پیش از این ضمن تاکید بر اهمیت هوشمندسازی شهرها، اظهار کرد: رویداد شهر هوشمند مقوله‌ای است که طبیعتا در تمامی شهرها کمابیش اجرا شده و قابل رقابت است اما پیشگامی در این حوزه باعث ایجاد محرک قوی‌تری در فعالیت‌ها خواهد شد و ما در ابعاد مادی و معنوی، آمادگی داریم تا در رویداد ترکیبی شهر هوشمند، کارهای مشترکی تعریف و اجرایی کنیم.

وی افزود: البته طی ماموریتی که از سوی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به ما محول شد، به موضوع شهر هوشمند و اینترنت اشیاء ورود کردیم و شهرداری تهران هم از این مقوله استقبال کرد.

به گفته یزدانیان، نباید  IoTرا به چند اسلاید محدود کرد، بلکه باید در خدمات شهری خودش را نشان دهد و به شکل واقعی قابل لمس باشد. لذا هم می‌توان بخش خصوصی را در این عرصه به سازمان های فناوری اطلاعات وصل کرد و هم در بخش هزینه‌ها با ایجاد سرویسی، درآمدزایی کرده و در آن مشارکت داشت. حتی در حوزه پارک علم و فناوری هم حمایت مسئولان فعال در کلان شهرها را نیاز دارد تا کارها به سطح ایده آل برسد.

گذری بر اقدامات و عملکردهای پژوهشگاه ICT

پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات برای رسالتی که پیرامون تحقق شهری هوشمند و مبانی آن بر دوش دارد، علاوه بر برگزاری کارگاه ها و سمینارهایی با عناوین و مشارکت گروه های مختلف درباره اینترنت اشیا، در جلساتی مشترک با شهرداری ها و دانشگاه ها، اقدام به تدوین تفاهم نامه ای در راستای جمع‌آوری و تحلیل داده‌های مربوط به شاخص‌های عملکردی شهرهای هوشمند کرده است.

تفاهم‌نامه همکاری سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری مشهد و پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات یکی از همین تفاهم نامه ها است که به منظور جمع‌آوری و تحلیل داده‌های مربوط به شاخص‌های عملکردی شهرهای هوشمند برای شهر مشهد، به امضا رسیده است.

موضوع این تفاهم ‌نامه همکاری در جمع‌آوری و تحلیل داده‌های مربوط به شاخص‌های عملکردی شهرهای هوشمند برای شهر مشهد، بر اساس روش استاندارد اتحادیه بین‌المللی مخابرات (ITU) است و اهداف مطالعه و تکمیل داده‌های مورد نیاز برای ارزیابی شاخص‌های عملکردی شهر مشهد، ارزیابی شاخص‌های عملکرد کلیدی جهت ارائه به ITU  و تعامل با ITU در جهت تایید  فرآیند ارزیابی را دنبال می‌کنند.

طبق اظهارات رجائیان مدیرعامل و عضو هیات مدیره سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری مشهد، پژوهشگاه یک پل ارتباطی مجموعه‌های شهری با نهادهای رسمی و بین‌المللی است.

سابقه فعالیت های پژوهشگاه ICT به همکاری دوسویه با فعالان شهر هوشمند می انجامد

پژوهشگاه ICT همچنین بارها در جلسات و کارگاه های مختلف، آمادگی خود را برای همکاری و کمک به رشد و توسعه پروژه های شهر هوشمند اعلام و با حضور در رویدادهای بزرگ نمایشگاهی و ارائه خروجی دستاوردهایی در همین زمینه، سایر علاقمندان مانند سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران را آماده مذاکره کرده است.

فرجود مدیرعامل فاوای سازمان شهرداری تهران یکی از افرادی بود که با مشاهده دستاوردهای پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات در نمایشگاه هفته پژوهش، عنوان کرد: مراکزی مانند پژوهشگاه که روی پروژه های کاربردی تمرکز دارند می توانند روی مسائل مختلف ۵G، کلان داده و هوش مصنوعی به شهرداری ها برای مدیریت شهری کمک کنند.

وی افزود: با توجه به دستاوردهای پژوهشگاه ICT و برنامه ما در حوزه شهر هوشمند، می توانیم در قالب یک تفاهم نامه، به همکاری سودمندی برسیم. لذا امیدواریم به زودی تفاهم نامه ای با این مرکز تحقیقاتی داشته باشیم.

مشهد؛ نمونه ای بارز از خدمات هوشمندسازی

شهر مشهد در حوزه فناوری اطلاعات ویژگی برتری نسبت به سایر کلان‌شهرها دارد و مصداق آن را می توان از آمار استفاده نرم افزار «من کارت» متوجه شد که یک شهر با جمعیت ۳ میلیون نفری، دارای ۵ میلیون «من کارت» است و این را می توان به معنای فرهنگ سازی شهر هوشمند برای زائران در کنار شهروندان مقیم دانست.

محمدجواد رجائیان مدیرعامل و عضو هیات مدیره سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری مشهد در این خصوص گفت: حضور ۳۰ میلیون نفری زائران در این شهر در برخی مقاطع زمانی، یکی از ویژگی هایی است که به توسعه شهر هوشمند کمک می‌کند. به عنوان مثال ما در سطح شهر استفاده از QRها را برای انجام تمام خدمات پرداختی، فرهنگ‌سازی کردیم.

وی از اجرای سرویس شهرداری الکترونیک در مشهد خبر داد و گفت: همزمان با راه اندازی این سرویس، درب تمام طبقات در شهرداری بر روی مراجعین بسته شده و فقط در طبقه اول برخی خدمات حضوری ضروری پاسخ داده می شود.

به گفته این مقام مسئول، سرویس شهرداری الکترونیک از بسیاری مفاسد خرد و کلان جلوگیری می کند و می تواند باعث شود در کمترین زمان به مشکلات شهری مردم رسیدگی کرد.

رجائیان تاکید کرد: فضای پذیرندگی امکانات هوشمند در شهر مشهد فراهم شده و ورود پژوهشگاه ICT می تواند در زمینه ارزیابی‌ها کمک قابل توجهی به ما داشته باشد تا در نهایت بتوانیم ضمن ایجاد برند، یک فضای رقابتی سیستماتیک به وجود آوریم.

طرح «مگاسیتی»ها در کارگاه های «گروه مطالعاتی ۲۰» پژوهشگاه ICT

علاوه بر اقدامات فوق، پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات با تشکیل گروه مطالعاتی ۲۰، تصمیم به بررسی و تحقیق پیرامون شهر هوشمند و اینترنت اشیا گرفت و طی اقدامی، در کارگاه های دو روزه، گزارشی از اقدامات و پژوهش های ۵ ماه اخیر خود ارائه کرد. «قابلیت‌های همکاری سیستم اینترنت اشیا»، «شبکه‌های اجتماعی اینترنت اشیا»، «زیرساخت‌های کلی برای شهر هوشمند» و «شاخص سنجش عملکردی KPI شهرهای پایدار و هوشمند» عناوین تخصصی این کارگاه ها بود.

حال ممکن است این پرسش مطرح شود که برگزاری کارگاه ها به توسعه شهرهای هوشمند و خدمات هوشمندسازی چه کمکی کند؟ که دکتر مهدی اوجانی پژوهشگر حوزه پارادایم های نوین در صنعت جابجایی شهر هوشمند، در این خصوص گفت: بدون شک بررسی مباحث زیرساختی از قبیل اینترنت اشیا، کلان داده ها و ۵G از سوی پژوهشگاه یک امر حیاتی و ضروری است زیرا این مجموعه به عنوان بازوی پژوهشی و پیشرو در پژوهش های صورت گرفته، می تواند فرایند آزمون و خطا را به حداقل رسانده و به تطبیق روال ها، سامانه ها و فرایندها با استانداردهای بین المللی کمک شایانی کند.

انتهای پیام