تحولات، فرصت‌ها و چالش‌های فین‌تک؛ انقلابی در صنعت خدمات مالی ایران
یک کارشناس امنیت سایبری معتقد است که حوزه فناوری مرتبط با فین‌تک و لندتک به جهت تسریع در امور کاربران، نیاز به خط‌مشی و چارچوب تخصصی دارد نه محدودیت! این حوزه رقبای خارجی دارد و سخت‌گیری و محدودسازی منجر به خروج دارایی‌ها از اقتصاد کشور و کسب‌وکارهای داخلی به سمت رقبای خارجی می‌شود؛ بنابراین به‌شرط اعمال تمهیدات مناسب پتانسیل زیادی برای رشد این حوزه در آینده وجود خواهد داشت.
«مهیار خدادادی» کارشناس امنیت سایبری طی یادداشت ارسالی به سیتنا نوشت:
فناوری مالی یا فین‌تک، به مثابه پدیده‌ای نوظهور، در حال دگرگونی شیوه‌های ارائه خدمات مالی به جهانیان بوده و ایران نیز از این تغییر و تحولات برکنار نمانده است.
این حوزه شامل طیف گسترده‌ای از خدمات مانند پرداخت‌های الکترونیکی، وام‌دهی آنلاین، مدیریت ثروت، معاملات ارزی، بیمه، جمع‌آوری سرمایه و... می‌شود. فین‌تک و لندتک می‌توانند در راستای افزایش دسترسی به خدمات مالی، کاهش هزینه‌ها و ارائه محصولات و خدمات جدید و نوآورانه به کاربران کمک کنند. امروزه این صنعت در ایران پیشرفت درخور توجهی داشته است، هر چند موانعی از جمله بی‌توجهی در امر مقررات، سرعت پیشرفت آن‌را کند کرده است؛ اما همواره به‌عنوان یک راهکار کاربردی در دسترس کاربران قرار دارد. اهمیت این صنعت در دوره کرونا بیشتر به چشم آمد و درست زمانی که استفاده از خدمات مالی آنلاین و غیرحضوری افزایش یافت، اثرگذاری فین‌تک در زندگی مردم ملموس‌تر گشت.
با این حال، فین‌تک و لندتک در ایران همواره با چالش‌هایی مواجه بوده است که در ادامه، برخی از آن‌ها را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
امنیت فین‌تک
دیجیتالی‌شدن حوزه مالی و پرطرف‌دار شدن آن، سبب افزایش آسیب‌پذیری در برابر حملات سایبری شده و از سوی دیگر، تجمیع داده‌های کاربران، احتمال سوءاستفاده یا دزدی این داده‌ها را افزایش می‌دهد. اولاً به یاد داشته باشید که امنیت مطلق در دنیای دیجیتال وجود ندارد. ثانیاً مواردی مانند فیلترینگ، تحریم، پهنای باند اینترنت ناپایدار و زیرساخت ضعیف و همچنین نبود مقررات مدون، در بحث تأمین امنیت کارساز است. در نهایت امنیت یک چالش مداوم در بحث فین‌تک بوده و شرکت‌ها، کاربران و دولت باید با همکاری یک‌دیگر، از داده‌ها و سیستم‌های مالی در برابر تهدیدات سایبری محافظت کنند.
ضعف در قانون‌گذاری
فقدان مقررات و چارچوب مشخص در تمام بستر اینترنت به‌وفور نمایان است. این معضل بزرگ در بحث فین‌تک‌ها، علاوه بر اثرگذاری مستقیم در مقوله امنیت که بدان اشاره شد، باعث ایجاد مانع و در نهایت دلسرد گشتن اهالی این حوزه می‌شود. برای نمونه، تصویب و ابلاغ عجولانه دستورالعمل نظارت بر فعالیت لندتک‌ها از سوی بانک مرکزی در سال گذشته، گواه این موضوع است.
دستورالعملی که در آن به عدم دریافت کارمزد لندتک‌ها اشاره کرده است که همین مسئله مهمترین دلیل مخالفت اهالی این حوزه است! اگر رگولاتور قصد دارد در فضای فناوری قانون‌گذاری کند، باید قابلیت امکان اجرای قوانین را از فعالان حوزه صنعت جویا شود. باید تعریف حقوقی دقیقی از منظر روابط رگولاتوری و فین‌تک انجام شود تا بتوان از ظرفیت آن‌ها بهتر استفاده کرد.
بانک مرکزی و دولت با این تصمیم‌گیری‌ها، مسیری ناپایدار و ناکارآمدی را برای ادامه فعالیت این کسب‌وکارها به وجود خواهند آورد. همچنین این تصمیمات نباید به گونه‌ای باشد که احساس شود در جهت مقابله با پیشرفت فین‌تک‌ها در برابر بانک‌داری سنتی صورت گرفته است؛ زیرا فین‌تک‌ها تکمیل‌کننده خدمات بانک‌ها و مؤسسات مالی و اعتباری هستند، نه جایگزین آن‌ها. البته باید برخی نگرانی‌ها را به‌جا دانست، برای مثال نگران این باشیم که فین‌تک در خدمت پول‌شویی قرار گیرد که این چالش نیز با راهکارهای فناورانه و آگاهی‌سازی سازمان‌های ذی‌ربط، قابل رفع است. همچنین با توجه به دگرگونی‌های چشم‌گیر این حوزه در سایر کشورها، قطعاً در آینده‌ای نزدیک، شاهد راه‌اندازی نئوبانک‌های خارج از صنعت سنتی بانکی نیز خواهیم بود؛ بنابراین باید از قبل برای این موارد چشم‌اندازی روشن تعبیه کرد.
عدم اعتماد به فین‌تک
با وجود همه این پیشرفت‌ها و تبلیغات گسترده برای استفاده عموم از کاربرد نوآورانه فناوری در خدمات مالی، هنوز بسیاری از مردم ایران به استفاده از پلتفرم‌های آنلاین برای انجام تراکنش‌های مالی اعتماد ندارند، زیرا کاربران می‌دانند که برای مشارکت در چنین پلتفرم‌هایی باید سرمایه‌گذاری کنند، به همین دلیل چندان رغبتی جهت استفاده از این ابزارها نشان نمی‌دهند. این امر می‌تواند مهمترین عامل عدم کاربردی شدن گسترده این سکوها در جامعه باشد؛ در نتیجه کسب‌وکارهای حول این حوزه‌ها باید با تبلیغات، بازاریابی و آگاهی‌بخشی عمومی، روند استفاده مردم از فین‌تک را بهبود بخشند. تأکید بر حفظ محرمانگی امنیت داده‌ها و سرمایه‌های مشتریان و همچنین شفافیت در انجام امور، از مهمترین مولفه‌های اعتمادسازی عمومی برای استفاده از این خدمات است. ضمن آن‌که تلفیق فین‌تک با سایر حوزه‌ها مانند فین‌تک و پزشکی، علمی و... موجب جذابیت این موضوع برای کاربران و در نتیجه بازدهی بیشتر می‌شود.
در نهایت، افزایش اعتماد، پذیرش گسترده فین‌تک و بهره‌مندی از مزایای آن در جامعه، نیاز به تلاش و تعهد مستمر از سوی شرکت‌های فین‌تک، دولت و سایر ذی‌نفعان دارد. این کار تنها با یک همگامی و همسویی میان بخش دولتی و خصوصی میسر است.
چالش‌های لندتک
شرایط دشوار وام‌دهی بانک‌ها از ضامن تا شرایط پرداخت، باعث افزایش اقبال عمومی به فضای دیجیتال و پیشرفت تکنولوژی شده و هر روز بر تعداد طرف‌داران استارتاپ‌های وام‌دهی آنلاین یا لندتک‌ها افزوده شده است. مهمترین نکته مثبت وام‌های آنلاین، پرداخت و دسترسی سریع به آن‌ها است؛ اما در این میان استفاده از لندتک‌ها در ایران با چالش‌هایی چون «محدودیت تعداد فروشگاه‌های واسطه برای خرید»، «تنوع کم محصولات» و «گرانی کالاها» مواجه است.
در این بخش، عمده مسئولیت بر عهده صاحبان کسب‌وکارها بوده و باید تمهیداتی مانند افزایش فروشگاه و تنوع کالاها جهت استفاده بهتر مردم از خدمات لندتک را مدنظر قرار دهند. لندتک هم به‌مانند فین‌تک، علاوه بر نیاز به دارا بودن چارچوب مقرراتی، باید از منظر اسلامی در مقوله تنظیم سودها مورد بررسی و رصد قرار گیرد.
تأثیر هوش مصنوعی بر فین‌تک
استفاده از هوش مصنوعی در صنعت فین‌تک، می‌تواند در مواردی اعم از امتیازدهی اعتباری، کشف تقلب، مدیریت ریسک، بازاریابی و اتوماسیون تأثیرگذار باشد. مهمترین کاربرد هوش مصنوعی می‌تواند برای تجزیه‌وتحلیل حجم عظیمی از داده‌ها، از جمله سابقه اعتباری، تراکنش‌های مالی و اطلاعات دموگرافیک، برای ارزیابی اعتبار وام‌گیرندگان استفاده شود. این امر می‌تواند به وام‌دهندگان کمک کند تا ریسک را دقیق‌تر ارزیابی کنند، تقلب را کاهش دهند و به وام‌گیرندگانی که در غیر این صورت ممکن بود واجد شرایط نباشند، وام ارائه دهند.
در پایان باید به این نکته اشاره کرد که حوزه فناوری به جهت تسریع در امور کاربران، نیاز به خط‌مشی و چارچوب تخصصی دارد نه محدودیت! این حوزه رقبای خارجی دارد و این سخت‌گیری و محدودسازی‌ها منجر به خروج دارایی‌های مردم از اقتصاد کشور و کسب‌وکارهای داخلی به سمت رقبای خارجی می‌شود؛ بنابراین به‌شرط اعمال تمهیدات مناسب پتانسیل زیادی برای رشد فین‌تک در آینده وجود خواهد داشت.
انتهای پیام
افزودن دیدگاه جدید