کسب‌وکارها زیر سایه بحران کرونا متحمل چه شرایطی شدند؟
«بیش از یک سال است که جهان با یکی از بی‌سابقه ترین بحران‌های خود روبه‌رو شده است. این موضوع نه تنها سبب بروز مشکلات متعدد برای بسیاری از کسب‌وکارها شده، بلکه نرخ بیکاری را در ایران نیز به شکل فزاینده‌ای افزایش داده است. با این حال، برخی کسب‌وکارها نه تنها از این بحران انسانی آسیب ندیدند، بلکه توانستند نرخ بهره‌وری سازمان خود را افزایش دهند».
به گزارش سیتنا، دکتر نسیم توکل، عضو اتاق بازرگانی تهران و رییس هیات مدیره گروه صنعتی عرش گستر در سرمقاله شصت‌وسومین شماره ماهنامه نسل چهارم، نوشت:
بیش از یک سال است که جهان با یکی از بی‌سابقه ترین بحران‌های خود روبه‌رو شده است. این موضوع نه تنها سبب بروز مشکلات متعدد برای بسیاری از کسب‌وکارها شده، بلکه نرخ بیکاری را در ایران نیز به شکل فزاینده‌ای افزایش داده است. با این حال، برخی کسب‌وکارها نه تنها از این بحران انسانی آسیب ندیدند، بلکه توانستند نرخ بهره‌وری سازمان خود را افزایش دهند.
نگاهی به آمار
مطابق پژوهش مرکز آمار، ۳۰ درصد از کسب و کارها طی اسفندماه سال گذشته و فروردین ماه امسال حداقل یک نفر از نیروی کار خود را تعدیل کرده‌اند و در اردیبهشت ماه سال جاری که محدودیت‌ها برطرف و کسب‌وکارها فعالیت خود را شروع کردند، هفت درصد بنگاه‌ها حداقل یک نفر را تعدیل کردند.
نتایج پژوهش مرکز آمار نشان می‌دهد که مهمترین مشکل کسب‌وکارها طی اسفندماه سال گذشته و فروردین ماه امسال پرداخت حقوق و دستمزد، بازپرداخت وام‌ها و پرداخت اجاره بوده که به ترتیب ۲۵، ۲۱ و ۲۱ درصد مشکلات کسب و کارها در این گروه‌ها بوده‌است.
تاثیر کرونا همان‌طور که اشاره شد، بر کسب‌وکارهای مختلف متفاوت بوده است و هر کس می‌تواند عملاً تجربه خود را براساس کسب‌وکار داشته باشد. در همین راستا بسیاری از فعالان حوزه دیجیتال و شرکت‌های اینترنتی از این موضوع آسیب دیدند.
بالا و پایین تاثیرات کرونا
براساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس با عنوان «درباره مقابله با شیوع ویروس کرونا؛ فرصت‌ها و تهدیدهای کرونا برای کسب‌وکارهای ایرانی» همه‌گیری ویروس کرونا توانسته بیش از 90 درصد تقاضا در بخش گردشگری و غذا را کاهش دهد. شرکت‌های ارائه دهنده خدمات سفر آسیب‌های جدی دیده‌اند تاحدی که برخی به از بین رفتن کامل کسب‌وکار رسیده است. علت این موضوع هم قطع شدن سفرهای مردم در این دوران هست.
اگرچه از سوی دیگر، کسب‌وکارهایی که تسهیل گری و واسطه گری خدمات را انجام می‌دادند در این دوران سود مضاعفی به دست آوردند و توانستند سازمان‌های خود را سر و سامان دهند. این شرکت‌ها به در خانه ماندن مردم کمک کردند و با ارائه محصولات درب منازل مشتریان توانستند نقش بسزایی ایفا کنند؛ از این رو، شرایط تاثیر همه‌گیری ویروس کرونا بر صنعت متفاوت بوده است.
حجم اسمی گردش مالی تجارت الکترونیک بعد از شیوع ویروس کرونا از اسفند سال ٩٨ در ایران بیشتر شده و تراکنش‌های اینترنتی رشد چشمگیری را تجربه کرده‌اند. خرید آنلاین در بازه زمانی اسفند ٩٨ تا اردیبهشت ٩٩ نسبت به مدت مشابه سال قبل به طور میانگین افزایش ۲۸.۳ درصدی را تجربه کرده است.
همچنین آمار‌ها نشان می‌دهد که در شش ماه نخست سال ٩٩ تعداد تراکنش‌های اینترنتی ٧۶۵ میلیون تراکنش بوده که این میزان در مدت مشابه سال قبل به میزان ۵٠۴ میلیون تراکنش گزارش شده است.
کسب‌وکار رو به رشد و توسعه بازار
در ادامه تاثیرگذاری مثبت کرونا بر صنایع باید به شرکت‌های دانش بنیان ارائه دهنده تجهیزات و دستگاه‌های پزشکی اشاره کنیم. برخی از شرکت‌های داخلی که دستگاه‌های پزشکی همچون ونتیلاتور تولید می‌کردند در شرایط معمولی با توجه به فشردگی این بازار و رقابت با کالاهای خارجی شاید به سختی امکان فروش تولیدات خود را به دست می‌آوردند. با این حال، شیوع ویروس کرونا و ایجاد نیاز مستقیم سبب تغییر جهت و چرخش در این بازار شد. بنابراین این دست صنایع رشد مضاعفی به دست آوردند و نمودار فروش آنها رشد بی سابقه‌ای را به خود دیده است.
در این مورد کمک‌های دولت و اختصاص ارز 4200 تومانی به برخی از این تولید کنندگان امکان تأمین راحت‌تر مواد اولیه مورد نیاز و رقابتی شدن قیمت‌‌های آنان را در این شرایط فراهم و به توسعه تولیدات آنها کمک کرد.
از سوی دیگر، با وارد شدن به سال 99 و تمرکز بر بحث جهش تولید ممنوعیت واردات بر برخی محصولات (صرفنظر از درست یا غلط بودن) اعمال شد. این مساله سبب ایجاد فضای مطلوب در بخش‌هایی که فناوری آن در کشور چه به صورت مهندسی معکوس و یا به کمک تحقیق و توسعه وجود داشت، گردید. در این حوزه‌ها و در مدت مورد بحث فعالیت‌های جذابی صورت گرفت که نتایج آن قابل رصد و بررسی هستند. بنابراین این صنایع نیز با رشد تولید و افزایش درآمد روبه‌رو شدند و تقاضای مورد نیاز آنها در بازار نیز به وجود آمد. به عنوان مثال در تولید تجهیزات مورد نیاز صنایع مخابراتی شاهد افزایش حجم فعالیت بودیم و برعکس کرونا تاثیر مثبتی بر آنها داشت و یا در صنایع مشابه اثری نگذاشت.
باید به این نکته اشاره کرد که تاثیر کرونا بر هر صنعت متفاوت بود. آن چیزی که مهم است، شرکت‌هایی هستند که تحقیق بازار انجام می‌دهند. به بازار خود اهمیت می‌دهند و محیط‌های کلان را از طریق بررسی رقبا و مقیاس‌های علمی مورد سنجش و پژوهش قرار می‌دهند، تصمیم می‌گیرند و با استراتژی مشخصی خود را با شرایط به وجود آمده تطبیق می‌دهند، که اینها توانستند خود را نجات دهند. در واقع، سرعت عمل و انعطاف پذیری عوامل اصلی هستند که در شرایط غیرقابل پیش‌بینی به یاری کسب‌وکارهای کوچک‌تر آمدند. این کسب‌وکارها و صنایعی که از آنها با عنوان کوچک و متوسط یاد می‌شود، چالاکی بالاتری دارند و به سرعت اهداف خود را تغییر می‌دهند، که اینها توانستند موقعیت فعلی و تهدیدهای موجود آن را به فرصت تبدیل کنند.
اما در پایان ...
در پایان، لازم به ذکر است که باید به توسعه، فرهنگ سازی و آشنایی با شیوه استفاده از ظرفیت فروشگاه‌های اینترنتی و فراهم کردن زیر ساخت‌های آن در کشور پرداخت. البته این موضوعی فرابخشی بوده و نیازمند همکاری تمامی نهاد‌های مسئول است. از سوی دیگر باید علاوه بر حمایت و توجه به بخش خصوصی با استفاده حداکثری از شرایط ایجاد شده باید به سوی عرضه آنلاین کالا‌ها و خدمات قدم برداشت تا کشور سرانجام گامی اساسی در جهت تجارت الکترونیک بر دارد.
همچنین دفتر توسعه تجارت الکترونیکی وزارت صمت هم باید دریافت مجوز‌های مربوطه به تجارت الکترونیک را تسهیل کرده و اقدامات مناسبی را در جهت حمایت و ترغیب مردم به این کسب و کار‌های اینترنتی فراهم کند.
چه بخواهیم و نخواهیم، تغییر اجتناب ناپذیر است. بحران همه گیری ویروس کرونا در یک سال گذشته همه چیز را متفاوت کرد. در کسب‌وکار، ویژگی اصلی کارآفرینان موفق داشتن سازگاری است. همراه شدن با جریان و پذیرش تغییر به ما انسان‌ها کمک می‌کند تا سریع‌تر به راه‌حل‌ها برسیم و این کار موثرتر از زمانی است که در برابر تغییر مقاومت می‌کنید.
انتهای پیام
افزودن دیدگاه جدید