نقش شبکه در رشد و توسعه فضای مجازی

به گزارش سیتنا، پژوهشگاه فضای مجازی نشستی با عنوان « ژئوپلتیک قدرت در عصر وب۳» با حضور کمیل خجسته، از اساتید سواد رسانه ای کشور برگزار کرد.

وی در این نشست در تعریف ژئوپلتیک گفت: ژئوپلیتیک به مطالعه تأثیر عوامل جغرافیایی بر روابط بین‌الملل و سیاست خارجی پرداخته و نقش این عوامل در شکل‌گیری استراتژی‌های سیاسی کشورها را بررسی می‌کند که برهمین اساس ایران نقطه مهم ژئوپلتیک است که همین امر باعث شده مورد توجه کشورهای دیگر در طول تاریخ قرار بگیرد.

وی با اشاره به عصر وب افزود: زمانی جهان کروی بود ولی با ظهور رایانه ها و اتصال نقاط مختلف، جهان تبدیل به زمین تخت شد و جهانی فرا زمانی، فرا ملی و فرا مکانی به وجود آورد. عصر وب یک دوره زمانی در تاریخ فناوری اطلاعات و ارتباطات است که با ظهور اینترنت و توسعه وب‌سایت‌ها، اپلیکیشن‌ها، پلتفرم‌های اجتماعی و فضای مجازی مرتبط است.

خجسته تاکید کرد: عصر وب باعث ایجاد تغییرات عمده‌ای در روابط انسان‌ها، شکل‌گیری جامعه‌های آنلاین، افزایش دسترسی به اطلاعات و تغییر روندهای اقتصادی و اجتماعی شده است و وب‌سایت‌ها، وبلاگ‌ها، فروشگاه‌های آنلاین، پلتفرم‌های اجتماعی، اپلیکیشن‌ها و خدمات ابری نمونه‌هایی از نقش مهم وب در زندگی روزمره ما هستند. همچنین با تأثیر گذاری بر حوزه‌های مختلف از جمله تجارت، سیاست، فرهنگ، آموزش و بهداشت، تحولات عمده‌ای را در جوامع جهانی به وجود آورده است.

وی با بیان این که عصر وب نمایانگر تحولات عظیم در فناوری، اقتصاد، فرهنگ و جوامع جهانی است که با ظهور اینترنت و فضای مجازی شکل گرفته است، تصریح کرد: این دوره زمانی با مفاهیمی نظیر "اقتصاد دیجیتال"، "جامعه مجازی"، "حقوق دیجیتال" و "امنیت سایبری" همراه است.

این استاد سواد رسانه ای گفت: به جهان شبکه ای، وب یک و جهان پلتفرمی را جهان وب دو می گویند. در جهان وب سه که هم اکنون در آن حضور داریم جهان مجدد از حالت تخت به جهان کروی تبدیل شده است با این تفاوت که دیگر افراد در روی کره زندگی نمی کنند بلکه در کره هایی در داخل این کره بزرگ هستند و از سطح به عمق آمده اند.

وی افزود: اگر شما امروزه به نرم افزارها یا بازی ها نگاه کنید متوجه این تغییرات خواهید شد. مثلا بازی فورتنایت که یک بازی شوتر بود حال تبدیل به یک فضای ارتباطی شده که افراد فرای ملیت و زبان در اتاق های مختلف مشغول بازی می شوند. یا مثلا شبکه اجتماعی ایکس. با افزوده شدن امکانات مختلف ما می بینیم که کم کم اصلا نیاز به شماره تلفن نداریم. هر فرد اگر با دیگری کار داشته باشد به شبکه های اجتماعی مختلف رجوع می کند. در وب سه با ظهور بلاکچین ها، رمز ارزها و هوش مصنوعی ما دیگر نیاز نیست حتی از شبکه های اجتماعی خارج شویم و یک شبکه اجتماعی تمام نیاز های ما را رفع می کند.

این استاد سواد رسانه ای در ادامه افزود: در جهان پیش از وب ارکان قدرت شامل سرمایه، نظام اقتصادی، سرزمین، منابع طبیعی و نیروی نظامی می شد. یعنی اگر من یک امپراطوری ای داشتم که عراضی آن شامل نقاط حساس و ژئوپلتیک بود و به عنوان مثال شصت هزار سکنه داشت و پر از معادن و نفت و غیره بود، حکومتی قدرتمند داشتم. ولی با ظهور فناوری های نوین این ویژگی ها یا تغییر کرد و یا نمونه های هم عرض گرفت. مثلا هم اکنون فلان شبکه اجتماعی یک میلیارد استفاده کننده دارد و به وسعت جهان است. قدرتی که پلتفرم ها دارند از خیلی از کشور ها و دولت ها بهتر است. این تغییرات باعث شد تعاریف ژئوپلتیک فرق کند.

وی در ادامه با توضیح اثر شبکه عنوان کرد: اثر شبکه یا "Network Effect" در عصر وب به وضوح دیده می‌شود. این اثر به وضوح نقش مهمی در رشد و توسعه بسیاری از خدمات و محصولات مرتبط با فناوری اطلاعات و ارتباطات دارد. اثر شبکه زمانی رخ می‌دهد که ارزش یک محصول یا خدمت به میزان تعداد کاربران یا مشتریان آن محصول یا خدمت وابسته باشد. به عبارت دیگر، هرچه تعداد کاربران یا مشتریان یک محصول یا خدمت افزایش یابد، ارزش آن نیز بیشتر می‌شود. این باعث می‌شود که افراد بیشتری به شبکه اضافه شده و این فرایند به صورت رو به رشد ادامه پیدا می‌کند.

خجسته تاکید کرد: اثر شبکه همچنین در حوزه‌های دیگر نیز قابل مشاهده است، به عنوان مثال در بازار فروشگاه‌های آنلاین، هرچه تعداد فروشندگان و خریداران بیشتر شود، امکان انتخاب بیشتر، قیمت‌های رقابتی‌تر و تجربه خرید بهتر برای همه فراهم می‌شود. بنابراین، اثر شبکه نقش مهمی در رشد و توسعه فضای مجازی، فروشگاه‌های آنلاین، شبکه‌های اجتماعی و سایر خدمات و محصولات مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات دارد و بسیاری از شرکت‌ها و استارتاپ‌ها به دنبال بهره‌برداری از این اثر هستند تا رشد و پایداری بیشتری را برای خود به دست آورند.

وی درخصوص اعمال کنترل و نظارت مالک پلتفرم، گفت: حذف ترامپ از شبکه اجتماعی ایکس که جمهوری خواهان برای رفع آن در اقدامی جالب توییتر را خریدند، نمونه این اقدام است. بارها از طرف ایلان ماسک حمایت از ترامپ را دیده ایم و یا حذف و اخراج مدیران ارشد توئیتر به خاطر حذف اکانت دونالد ترامپ. ما باید متوجه باشیم که صاحبان قدرت امروزه پلتفرم ها را عناصر مهمی می بینند و می توانند از طریق آن به افراد اعمال نفوذ کنند. باید بدانیم که فناوری خنثی عمل نمی کند و امروزه قدرتمندان در تلاشند که فناوری را با سیاست های خود هم جهت کنند.