پتانسیل طراحی و ساخت رایانه‏‌های کوانتومی در کشور وجود دارد

به گزارش سیتنا، دکتر محمدهادی بکایی با بیان اینکه پروژه «مطالعه ابعاد فنی رایانش کوانتومی و امکان سنجی بومی سازی آن» یکی از ۴ پروژه مربوط به تدوین نقشه راه فناوری کوانتومی است، اظهار کرد: اخیرأ موضوع فناوری‏ های کوانتومی در بسیاری از کشورهای پیشرو مورد تحقیق و بررسی قرار گرفته و در ایران هم نهادهای مختلفی از جمله سازمان انرژی اتمی، دانشگاه عالی دفاع ملی و پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات به این موضوع ورود کرده اند.

وی با بیان اینکه هر مجموعه و نهادی از دیدگاه و ابعاد کاربردی خود، فناوری‏ های کوانتومی را مورد تحلیل و ارزیابی قرار می دهد، گفت: پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات با توجه به اهمیت و نیاز کشور در آینده به این فناوری به عنوان یک فناوری توانمندساز در بسیاری از حوزه‏ ها، موضوع مطالعه ابعاد مختلف فناوری کوانتومی و تدوین نقشه راه در این حوزه را در فهرست اولویت‏ ها قرار داده است.

بکایی با استناد به یکی از گزارش‏ های موسسه هادسون آمریکا، رقابت بین ابرقدرت‏ ها برای رسیدن به این فناوری را معادل رقابت کشورها در جنگ جهانی دوم برای دستیابی به بمب اتمی دانست، تا جایی که دارنده این فناوری‏ می ‏تواند مسلط به کشورها شده و از دیگر کشورها در جهت منافع خود بهره ‏برداری کند.

کامپیوترهای کوانتومی قدرت بالایی در پردازش اطلاعات دارند

مجری پروژه «مطالعه ابعاد فنی رایانش کوانتومی و امکان سنجی بومی سازی آن» در پژوهشگاه ICT، امتیاز بارز کامپیوترهای کوانتومی را نسبت به کامپیوترهای کلاسیک، قدرت بالای پردازش آنها عنوان کرد و گفت: با توجه به پیشرفت‏ های اخیر در حوزه رایانش کوانتومی، رسیدن به زمان برتری کامپیوترهای کوانتومی بسیار نزدیک بوده و کارشناسان آن را کمتر از ۵ سال دیگر پیش‏ بینی می‏ کنند.

به گفته وی، دوره برتری کامپیوترهای کوانتومی زمانی است که این کامپیوترها قادر خواهند بود مسائلی را حل کنند که کامپیوترهای کلاسیک قادر به حل آن‏ها در زمان معقول نیستند.

بکایی با اشاره به یک خبر اخیر ناسا اضافه کرد: این زمان ۵ سال پیش ‏بینی شده است. هرچند خبرهای ضد و نقیضی نیز در خصوص رسیدن به این برتری در زمان حاضر نیز شنیده می‏ شود که البته جزئیات و صحت و سقم آن هنوز مشخص نیست.

عضو هیات علمی پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات در ادامه به یکی از حوزه‏ هایی اشاره کرد که در آینده بسیار وابسته به فناوری رایانش کوانتومی خواهد بود و یادآور شد: مدل‏ ها و الگوریتم‏ هایی که در حال حاضر در حوزه یادگیری ماشین استفاده می‏ شود، به قدری پیچیده شده اند که دیگر نمی توان از طریق کامپیوترهای معمولی، آن‏ها را پوشش داد و نتیجه دلخواه را در زمان مناسب به دست آورد.

بکایی با اشاره به مثالی در همین خصوص اذعان کرد: به عنوان مثال در بسیاری از کاربردها اگر در گذشته یک جی‏پی‏یو برای محاسبات مدل‏سازی مورد نیاز بود، در حال حاضر به آرایه‏ ای از جی‏پی‏یوها نیاز است. در آینده این نیاز قطعا گسترده‏ تر شده و مجموعه‏ ای از جی‏پی‏یوها هم برای محاسبات کارایی ندارد و آنجاست که نیاز به فناوری رایانش کوانتومی برای انجام محاسبات بیش از پیش حس خواهد شد. در آن شرایط در صورت عدم وجود دانش ساخت رایانه‏ های کوانتومی و همچنین تامین آن توسط کشورهای دیگر (به دلایل مختلف مانند تحریم) بسیاری از صنایع و همچنین تحقیقات دانشگاهی معطل خواهد ماند.

طراحی، تولید و استفاده از هر تکنولوژی، توجیه و منطق خود را دارد

وی، همچنین در پاسخ به یکی از سوالات رایج بین عموم مبنی بر اینکه آیا کامپیوتر کلاسیک در داخل کشور ساخته شده که اقدام به برنامه‏ ریزی برای ساخت کامپیوترهای کوانتومی کرده اید؟ گفت: طراحی، تولید و استفاده از هر تکنولوژی، توجیه و منطق خود را دارد. ما دانش فنی و تئوری ساخت کامپیوتر کلاسیک را داریم اما در حال حاضر توجیه اقتصادی برای انجام این کار وجود ندارد. چرا که تمام قطعات و تجهیزات مرتبط با هزینه‏ های معقول قابل خریداری و استفاده است.  

این پژوهشگر افزود: در عوض ساخت رایانه‏ های کوانتومی در جهان در اول راه بوده و با ورود ایران به این حوزه می ‏توان انتظار داشت علاوه بر استفاده از این پتانسیل برای حل مسائل داخلی، به بازار مالی این حوزه ورود کرده و از منافع آن در سطح منطقه و حتی جهان استفاده کرد.

وی، در ادامه اظهارات خود به بستر فعلی و در دسترس برای ساخت کامپیوترهای کوانتومی اشاره کرد و گفت: در حال حاضر در بسیاری از کشورها روی ساخت رایانه ‏های کوانتومی مبتنی بر فناوری ابر رسانه کار شده و نمونه‏ های اولیه و کاربردی آن از مرحله آزمایشگاهی عبور کرده و بسیاری از چالش ها و مسائل آن حل شده است. ما هم بنای اولیه خود را برای رسیدن به دانش ساخت رایانه‏ های کوانتومی با استفاده از فناوری ابررسانا اختصاص داده‏ایم، هر چند باید نیم ‏نگاهی هم به دیگر روش‏ های ساخت داشته باشیم تا در صورت لزوم در آینده بتوان از آنها نیز استفاده کنیم.

به گفته دکتر بکایی، آزمایشگاه های خوبی از ابررسانه‏ ها در کشور داریم که می‏ توان از پتانسیل آنها در این راه، نهایت استفاده را بکنیم.

وی، از وجود آزمایشگاه ‏های مجهز و پتانسیل مناسب برای ساخت رایانه‏ های کوانتومی مبتنی بر فناوری ابررسانه خبر داد و گفت: اولویت اول ما در حوزه رایانش کوانتومی ساخت پردازنده کوانتومی در اشل آزمایشگاهی با استفاده از فناوری ابررسانا است.

عضو هیات علمی پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات در پایان خاطرنشان کرد: در حال حاضر نسخه اولیه اقدامات لازم برای دستیابی به دانش فنی رایانش کوانتومی تدوین شده که با نهایی‏ سازی آن و تامین بودجه لازم در آینده ورود عملیاتی به این حوزه را کلید خواهیم زد.

انتهای پیام