مدیر کل مطبوعات و خبرگزاری‌های داخلی: درج منبع خبر، لازمه اعتمادسازی است
مدیرکل مطبوعات و خبرگزاری‌های داخلی شب گذشته در رادیو گفت‌وگو حاضر شد و در مناظره‌ای با موضوع مصوبه جدید دولت درباره خبرگزاری‌ها شرکت کرد؛ طرف دیگر این مناظره، سید یاسر جبرئیلی، معاون پژوهشی خبرگزاری فارس بود.
به گزارش سیتنا به نقل از ایسنا، در آغاز این مناظره مجری برنامه از پدرام پاک‌آیین به عنوان مدافع قانون مطبوعات و از جبرئیلی به عنوان منتقد این قانون یاد کرد که پاک‌آیین در این باره گفت: ما تابع قانون مطبوعات هستیم و در عین حال با توجه به گذشت حدود 27 سال از تصویب این قانون و ظهور فناوری های رسانه‌یی جدید، می‌توانیم کاستی‌ها و نارسایی‌هایی را در آن شناسایی و برای رفع آنها تلاش کنیم که پیش‌بینی لایحه نظام جامع رسانه نیز در این راستا بوده است؛ بنابراین ما نه مدافع و نه مخالف صد در صد قانون مطبوعات فعلی، بلکه تابع و در عین حال منتقد برخی زوایای آن هستیم.
جبرئیلی نیز در پاسخ پاک‌آیین اظهارات کرد: اخیراً انتقاد مسؤولان از زیر مجموعه‌های خود باب شده است که رویکرد انتقادی یک مدیر دولتی به قانون مطبوعات را نیز باید به همین حساب گذاشت. در عین حال مصوبه جدید دولت که مطابق آن، خبرگزاری‌ها و سایت‌ها ملزم به درج منابع اخبار خود شده‌اند با ماده 4 و 5 قانون مطبوعات تضاد دارد و به همین دلیل خبرگزاری فارس، شکایتی را به دیوان عدالت اداری برای لغو این ماده از آیین نامه جدید ارائه کرده است. ماده 4 قانون مطبوعات می‌گوید « هیچ مقام دولتی و غیردولتی حق ندارد برای چاپ مطلب یا مقاله‌ای درصدد اعمال فشار بر مطبوعات برآید و یا به سانسور و کنترل نشریات مبادرت کند». مدیرکل مطبوعات و خبرگزاری‌های داخلی در پاسخ به جبرئیلی گفت: اولاً قانون، زیرمجموعه مدیران نیست و ما تابع قانون هستیم؛ ثانیاً ماده مورد استناد، هیچ گونه تعارضی با آیین‌نامه جدید ندارد؛ چراکه در این ماده سخن از فشار مقامات دولتی و غیردولتی بر مطبوعات در جهت چاپ مطالب یا اعمال سانسور و کنترل است؛ در حالی که آیین نامه، مقام دولتی یا غیردولتی نیست. آیین نامه، نوعی مقررات است و اگر وضع مقررات را به معنی فشار و سانسور از ناحیه اشخاص تلقی کنیم، اساس تصویب هرگونه قانونی برای مطبوعات از جمله قانون فعلی مطبوعات زیر سؤال خواهد رفت و این اشکال، دامن ماده 4 مورد استناد ایشان را هم خواهد گرفت. جبرئیلی سپس به ابهام در مفهوم «منبع» اشاره کرد و افزود: منظور از منبع، منبع رسمی است؛ یعنی اگر خبر مربوط به ارگانی باشد و ارگان مربوطه آن خبر را تایید نکند، مطبوعات نمی‌توانند آن را منتشر کنند و در عمل به روابط عمومی دستگاه‌ها تبدیل می‌شوند. این مطلب، قدرت نظارت مطبوعات را کاهش می‌دهد؛ چراکه با وجود مصوبه جدید مطبوعات باید خبر را به طور رسمی از یک نهاد دولتی بگیرند و منتشر کنند.
پاک‌آئین در پاسخ به این مطلب اظهار کرد: منظور از منبع، در این ماده، تنها منابع رسمی و دولتی نیست بلکه لفظ منبع به نحو اطلاق در آیین نامه آمده است و مطلق منابع از جمله خودِ خبرنگار را شامل می‌شود. مثال بارز این نوع منبع، زمانی است که خبرنگار با مشاهده حادثه‌ای از آن عکس و خبر تولید و منتشر می کند. در اینجا، خبرنگار منبع دست اول رویداد است اما بسیاری از رویدادها با نقل قول از افراد توأم است که در آنها خبرنگار، منبع دست اول نیست؛ مثلاً وقتی یک مقام مسؤول از احداث پروژه یا اجرای برنامه‌ای خبر می‌دهد؛ در اینجا گوینده مطلب یعنی همان مقام، منبع خبر است و برای اعتمادسازی و آگاهی بخشی کامل به مخاطب، لازم است که نام او به عنوان منبع در خبر قید شود. در مثال اول نیز ذکر نام خبرنگار یا استفاده از عبارت «به گزارش خبرنگار» کافی است؛ چرا که خبر با مشاهدات و دریافت های مستقیم خبرنگار شکل گرفته است.
سیدیاسر جبرئیلی در این بخش از گفت‌وگو به امکان درج نام خبرگزاری بهعنوان منبع اشاره کرد و افزود: با این حساب همه اخبار خبرگزاری‌ها زیر لوگو و نام آنها منتشر می‌شود و بدیهی است که منبع اخبار هر خبرگزاری، همان خبرگزاری است؛ پس اساسا درج منبع در خبر ضرورتی ندارد و ذکر عبارت به «گزارش خبرگزاری» به عنوان منبع کفایت می کند.
پاک آیین نیز با اشاره به مفاهیم «رویداد» و «خبر» توضیح داد: رویداد، واقعهای است که اتفاق میافتد و خبر، اطلاعات سامان یافتهای است که از آن واقعه به مخاطب منتقل می‌شود. واسطه تبدیل رویداد به خبر، ضرورتاً یک عامل انسانی است؛ بنابراین خبرنگار یا هر عامل انسانی دیگر را می توان به عنوان منبع خبر پذیرفت؛ اما خود رسانه به عنوان یک ابزار یا شخصیت حقوقی، فاقد هویت منبع است؛ مگر در هنگامی که سایر رسانه‌ها به باز انتشار اخبار آن رسانه بپردازند.
جبرئیلی در بخش دیگری از صحبت‌های خود به ضرورت پرهیز دولت از قانونگذاری و اجتناب از وضع آیین‌نامه‌های متعارض با قوانین اشاره و تاکید کرد: دولت با وضع این قاعده جدید، در واقع به نوعی قانونگذاری کرده است؛ در حالی که آیین‌نامه، جای وضع قوانین نیست و در آیین‌نامه باید راهکارهای اجرایی ارائه داد. پاک‌آیین در پاسخ به این بخش از سخنان جبرئیلی اظهار کرد: آیین نامه حاضر دقیقاً در جهت ارایه راهکارهای اجرایی وضع شده است؛ چراکه مطابق بند 11 از ماده 6 قانون مطبوعات، مطبوعات از پخش شایعات و مطالب خلاف واقع منع شده اند، این در حالی است که یکی از شایع‌ترین مجاری انتشار شایعات و اطلاعات کذب، اخبار فاقد منبع است و به همین منظور در آیین‌نامه اجرایی حاضر، این راهکار در جهت تحقق اهداف قانونگذار پیش بینی شده است.
پاک‌آیین در بخش دیگری از صحبت‌های خود افزود: همه اعتبار و سرمایه رسانه، اعتماد مخاطبان آن است و این اعتبار در گرو صحت اخبار است. اگر بپذیریم که مردم حق دارند از ابعاد گوناگون خبر مطلع شوند، منبع خبر هم بخشی از پیکره خبر و از جمله اطلاعاتی است که مردم حق دارند از آن خبر داشته باشند.
انتهای پیام
افزودن دیدگاه جدید