تأثیر وایبر و واتس اپ بر کاهش درآمد اپراتورهای تلفن همراه

صادق سلمانی* - این روزها به موازات روند رو به رشد استفاده کاربران تلفن همراه از نرم افزارهای شبکه‌های اجتماعی مانند وایبر، واتس اپ، لاین و غیره، میزان درآمد شرکت مخابرات و اپراتورهای تلفن همراه هم کاهش پیدا کرده است تا جایی که علیرضا صیدی، مدیر عامل شرکت مخابرات استان تهران تأکید کرده است در حال حاضر با روی کار آمدن شبکه‌های اجتماعی و سرویس‌های مختلفی که روی تلفن همراه مورد استفاده قرار می‌گیرد میزان مکالمات شبکه ثابت در کشور با کاهش مواجه شده و ترافیک تلفن ثابت نیز سیر نزولی داشته و بر همین اساس درآمدهای مخابرات هم کاهش یافته است. به گفته مدیر عامل شرکت مخابرات استان تهران، اگر فقط درآمدهای مربوط به تلفن ثابت را در نظر بگیریم، این روند جای نگرانی دارد و لازم است مدیران ارشد در این زمینه راهکاری در نظر بگیرند تا در روند توسعه شرکت‌ها اختلالی ایجاد نشود.

تهدید حیات اپراتورها
با یک بررسی اجمالی می‌توان به این نتیجه رسید که روند رو به کاهش درآمد اپراتورهای مخابراتی به خاطر استفاده مردم از نرم افزارهای شبکه‌های اجتماعی تلفن همراه در همه کشورهای دنیا، امری بدیهی به نظر می‌رسد و طبیعی است که با ورود مسنجرها، OTTها و ساختارهای این چنینی، درآمدهای شرکت‌های مخابراتی و اپراتورهای تلفن همراه از محل مکالمه و اس‌ام اس کاهش پیدا می‌کند و به همان نسبت یا شاید هم بیشتر از آن، درآمد اپراتورها از محل فروش دیتا، افزایش پیدا می‌کند و در این بین اپراتوری برنده است که به جای فیلتر، محدود یا مقاومت کردن در برابر نرم افزارهای شبکه‌های اجتماعی، بستر دیتای قابل اتکا، پایدار، باکیفیت و قیمت پایین را برای مشترکانش به ارمغان بیاورد.

در حال حاضر به نظر می‌رسد از بین دو اپراتور تلفن همراه که از تاریخ سوم شهریور ماه مجوز ارائه نسل سوم و چهارم خدمات ارتباطی را دریافت کرده‌اند، اپراتوری که زودتر از اپراتور رقیب موفق به دریافت مجوز ارائه نسل سوم و چهارم تلفن همراه شده است، استراتژی جدیدی را اتخاذ کرده است تا علاوه بر تأمین نیاز مشترکان در حوزه پهن باند تلفن همراه، ارائه خدمات نسل سوم و پایین آوردن تعرفه، سهم بیشتری از بازار را از آن خود کند.

بر همین اساس داوود زارعیان، مدیر روابط عمومی و سخنگوی شرکت مخابرات ایران در گفت‌و‌گو با ایران با بیان اینکه وقتی خدمات جدیدی به عرصه‌ آی تی وارد می‌شود، هم درآمدها و هم روش‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد، گفت: البته وقتی این اتفاق می‌افتد باید تغییراتی در ساختار نظام تعرفه‌ای و ارتباطی ایجاد شود. به عنوان مثال حدود 10 سال پیش که هزینه یک دقیقه مکالمه با اروپا حدود 400 الی 500 تومان بود، تلفن اینترنتی یا voip به بازار خدمات ارتباطی کشور آمد که هزینه‌های آن رایگان بود و به همین دلیل بسیاری از مردم برای تماس‌های بین‌المللی از شبکه‌های تلفنی استفاده نمی‌کردند که به همین دلیل درآمد اپراتورهای مخابراتی کاهش پیدا کرد و آنها برای حل و فصل مشکلاتشان، شرکت‌هایی را برای ارائه خدمات voip تأسیس کردند.

سخنگوی شرکت مخابرات ایران درباره تأثیرهای نرم افزارهای شبکه‌های اجتماعی تلفن همراه بر درآمدهای شرکت مخابرات خاطرنشان کرد: شبکه‌های اجتماعی در ابتدای ورودشان، سود آور بودند و بر همین اساس، بسیاری از مشترکان تلفن همراه که از مکالمات تلفنی استفاده نمی‌کردند با خرید ماهانه 5 الی 10 هزار تومان بسته اینترنتی، از نرم افزارهای شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کردند که در این بین درآمد خوبی هم روانه اپراتورها شد، اما تداوم این روند یکنواخت، مسلماً به ضرر اپراتورهای تلفن همراه تمام می‌شود، چرا که در یک سوی میدان، اپراتوری قرار دارد که هزاران میلیارد تومان در مسیر توسعه شبکه و ایجاد سیستم‌های مخابراتی سرمایه‌گذاری کرده است اما از سوی دیگر مشترک تنها با خرید یک گوشی هوشمند و بدون پرداخت حتی یک ریال به اپراتور مخابراتی از امکانات ارتباطی روز استفاده می‌کند.

زارعیان در ادامه با تأکید بر اینکه اگر چه نمی‌توان جلوی توسعه فناوری را گرفت اما در ساختار نظام تعرفه‌گذاری و سایر روش‌ها می‌توان تغییراتی را ایجاد کرد، گفت: بهتر است سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی و اپراتورهای مخابراتی در این زمینه مطالعه و بررسی کند که با توجه به این مسائل، چه راهکارهایی برای ادامه حیات اپراتورهای مخابراتی وجود دارد و آنها چطور می‌توانند به کار خودشان ادامه بدهند، چرا که در صورت تداوم استفاده مردم از نرم افزارهای شبکه‌های اجتماعی تلفن همراه، دولت، اپراتورهای مخابراتی و شرکت‌های خصوصی فعال در این زمینه در آینده دیگر پولی برای سرمایه‌گذاری نخواهند داشت.

وی افزود: همان‌طور که فناوری نرم افزارهای شبکه‌های اجتماعی وایبر و واتس اپ کهنه می‌شود و نمونه‌های جدید آن به بازار می‌آید، متأسفانه در آینده شهروندان و مشترکان ایرانی با یک شبکه عقیم ارتباطی روبه‌رو خواهند شد که توانایی ارائه سرویس‌های نوین را نخواهد داشت که بر همین اساس باید نکات کلیدی و کلیات مطرح شده در زمینه تأثیر استفاده از نرم افزارهای شبکه‌های اجتماعی تلفن همراه بردرآمد اپراتورهای مخابراتی، در سیاستگــــذاری‌های کلان وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات مورد بررسی قرار گیرد.

سخنگوی شرکت مخابرات ایران همچنین توصیه کرد در آینده نزدیک و همزمان با توسعه و فراگیری نرم افزارهای شبکه‌های اجتماعی خارجی، اپراتورهای مخابراتی هم نرم افزارهای مشابه داخلی را برای جبران درآمدهای خود روانه بازار کنند.

زارعیان در پایان در پاسخ به این سؤال که آیا شرکت مخابرات برای تأمین کسری درآمد حاصله از استفاده مردم از نرم افزارهای شبکه‌های اجتماعی نیتی برای افزایش تعرفه‌های تلفن ثابت خواهد داشت یا خیر، گفت: ما همچنان معتقدیم که تعرفه تلفن ثابت در ایران نسبت به سایر کشورها بسیار ارزان است. لذا باید با هماهنگی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، گزارشی از وضعیت درآمدها بعد از تغییر ساختار تعرفه‌ای و همکدی استان‌ها ارائه کنیم تا در آینده نزدیک مشخص شود چه سیاست‌هایی باید اتخاذ گردد. در حال حاضر در حال مطالعه و بررسی تعرفه‌ها هستیم ولی هنوز درخواستی را به سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی برای کاهش یا افزایش تعرفه‌ها ارائه نکرده‌ایم.
 

رقیبی سرسخت به نام شبکه‌های اجتماعی
با روی کار آمدن دولت یازدهم و تأکید دولتمردان مبنی بر فیلتر نشدن نرم افزارهای شبکه‌های اجتماعی تلفن همراه، همواره دولت و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات نوک پیکان حملات و انتقادات مختلف درباره معایب استفاده از این نوع شبکه‌های اجتماعی قرار گرفته‌اند و در تازه‌ترین رویداد نیز به علت بروز برخی اختلالات در نرم افزارهای شبکه‌های اجتماعی تلفن همراه، باز عملکرد دولت و وزارت ارتباطات مبنی بر فیلتر نکردن این نرم افزارها زیر سؤال رفته است.

بر همین اساس، با انتشار خبرها و گمانه زنی‌هایی مبنی بر اینکه برخی از اپراتورهای تلفن همراه محدودیت‌هایی را برای ثبت‌نام و دریافت کد فعال‌سازی نرم افزارهای شبکه‌های اجتماعی برای مشترکانشان‌ اعمال کرده‌اند محمود واعظی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات بار دیگر از قطعیت دولت در مسدودنکردن نرم‌افزارهای ارتباط تلفن همراهی خبر داد و گفت: اگرچه استفاده از این شبکه‌ها از نظر اقتصادی و درآمدی به ضرر وزارت ارتباطات و دولت است، اما دولت بنا ندارد، به دلایل مالی شبکه‌هایی را که مردم از آنها استفاده مناسب می‌کنند، فیلتر کند.

وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات همچنین درباره اختلالات به وجود آمده توسط یکی از اپراتورهای تلفن همراه روی یکی از نرم افزارهای شبکه اجتماعی تلفن همراه و ارسال نشدن پیامک فعال‌سازی این برنامه و انتساب این موضوع به عملکرد وزارت متبوعش تأکید کرد: سیاست دولت همچنان همان است که اعلام شده و تاکنون گزارش و اطلاعی از مسدود‌سازی روش‌های فعال‌سازی برخی برنامه‌ها در برخی اپراتورها در دست نبوده است.

واعظی البته این وعده را هم داد که این مورد بسرعت توسط وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات بررسی می‌شود و در صورت وقوع این عمل، با اپراتورها برخورد خواهد شد.

در این بین، مسئولان اپراتور اول و دوم تلفن همراه معتقدند که هیچگونه دخالتی در فیلتر کردن یا نکردن یک نرم افزار کاربردی تلفن همراه ندارند و پهنای باند دریافتی از شرکت ارتباطات زیرساخت را عیناً به مشترک نهایی تحویل می‌دهند.

آنها همچنین معتقدند اپراتورها، هیچ نقشی در اختلال‌های به وجود آمده در برخی از نرم افزارهای شبکه‌های اجتماعی تلفن همراه ندارند و این اختلال‌ها ناشی از فیلتر بودن برخی از صفحات این قبیل نرم افزارهاست.

اگرچه وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات معتقد است استفاده از شبکه‌های اجتماعی تلفن همراه از نظر اقتصادی و درآمدی به ضرر وزارت ارتباطات و دولت است و دولت هیچ قصد و نیتی برای فیلتر کردن آنها ندارد اما نباید این نکته مهم را فراموش کنیم که اپراتورهای مخابراتی کشور که هزاران میلیارد تومان از سرمایه خود را صرف راه‌اندازی و توسعه شبکه و زیرساخت ارتباطی کرده‌اند، در صورت تداوم سیاست‌های فعلی، در آینده نزدیک با مشکلات عدیده‌ای در حوزه فروش و توسعه فناوری‌های جدید روبه‌رو خواهند شد که این موضوع قطعاً حیات آنها را با مشکل مواجه خواهد کرد.

* روزنامه ایران