آیا شبکه های اجتماعی می توانند زنگ خطری برای حوادث باشند؟

امروزه شبک های اجتماعی نقش مهمی در نحوه تبادل و استفاده از اطلاعات ایفا می کنند. توییتر، فیس بوک و شبکه های اجتماعی دیگر برای تمامی کاربران به ویژه نسل جوان تبدیل به یک شبکه اصلی خبر و منبع اطلاعات شده است.
حال این سوال مطرح می شود که شبکه های آنلاین تا چه اندازه به ما کمک می کنند تا از وقوع حوادث سهمگین ناگهانی مطلع شویم؟ پاسخ این است که آنها تا حد زیادی می توانند مفید واقع شوند.
حتی قبل از پیدایش شبکه های اجتماعی، روابط اجتماعی انسان ها کانون توجه تحقیقات کارشناسان بوده است. در اوایل دهه 90 میلادی، اسکات فلد جامعه شناس آمریکایی به دقت شبکه ها‌ی دوستی‌‌ دانش آموزان دبیرستانی را مورد تحقیق و بررسی قرار داد و به طور اتفاقی به مفهومی به نام “تضاد دوستی” دست یافت.
این مفهوم بیانگر آن است که یک نفر به طور متوسط در مقایسه با تعداد روابط دوستان خود، دوستان کمتری دارد. یا به عبارت دیگر اسکات فلد این چنین می گوید: ” دوستان شما، دوستان بیشتری از شما دارند.”
ممکن است نتیجه حاصل از این تحقیق بیشتر شبیه به استنباطی عجیب برای توجیه و برطرف کردن کمبودهای اجتماعی افراد که در مقایسه با دوستان خود احساس می کنند به نظر آید، اما هدف اصلی از این بررسی و بیان چنین مفهومی برای منظوری گسترده تر در دو دهه ی بعد در نظر گرفته شده بود.

یک شبکه دوستی و آنفولانزا

مفهوم “تضاد دوستی” برای نیکولاس کریستاکس و جیمز فولر دو دانشمند علوم اجتماعی در دانشگاه یل و سن دیگو الهام بخش بود تا از شبکه های اجتماعی شامل دوستان برای یافتن موثر آنفولانزای فصلی واگیردار استفاده کنند.
در آزمایش آنها مقایسه ای بین یک گروه از شرکت کنندگان تصادفی در مقابل گروهی از دوستان صورت گرفت. دانشمندان دریافتند گروه دوم شامل دوستان سریعتر از گروه شرکت کنندگان تصادفی به آنفولانزا مبتلا شدند.
اگر اندکی تامل نمایید این تعجب آور نیست، کانون گروه یعنی فرد شناخته شده ای که با همه ی اعضا دیگر گروه رابطه دارد بیشتر در معرض شیوع اطلاعات وعامل ویروسی قرار دارد. “تضاد دوستی” شیوه ای ساده ای برای بهینه کردن نظارت همچین شیوعی می باشد.
احتیاجی نیست که بدانید کانون گروه شما کجاست، گاهی اوقات در شبکه های آنلاین با توجه به محدودیت های امنیتی پیدا کردن کانون گروه ممکن نیست. اما می توانیداز افراد به طور تصادفی بخواهید تا نام دوستشان را بگویند، با توجه به ویژگی های آماری و مکانی شبکه های اجتماعی، آن گروه از دوستان بهتر به هم متصل بوده یا مرکزی تر در یک شبکه علمی خاص هستند.

صدق کردن قانون “تضاد دوستی” در شبکه های آنلاین:

تا کنون، “تضاد دوستی” توجه قابل ملاحظه ای را به خود جلب کرده است. سال گذشته در یک تحقیق کریستاکس و فولر با همکاری سه دانشمند دیگر در مرکز تحقیقات ارتباطات و اطلاعات استرالیا (NICTA) نشان دادند تضاد در شبکه های آنلاین نیز صادق است. پخش شدن سریع یک هشتگ خاص در توییتر مصداق بارز این پدیده در مراحل اولیه تحقیق بوده است.
یک تحقیق جدید از گروه تحقیقاتی بهینه سازی در مرکز تحقیقات ارتباطات و اطلاعات استرالیا (NICTA) این ایده را یک گام پیشتر می برد و به جستجوی بیشتر پیرامون مفید بودن تکنیک “دوستان به عنوان حسگر” هنگام وقوع حوادث سهمگین مانند توفان سندی در سال 2012 می‌پردازد.
آیا واقعا افرادی که دوستان بیشتری در شبکه های آنلاین دارند از آگاهی سریعتر از حوادث منفعت ویژه ای می برند؟ با توجه به تعداد رو به افزایش بلایای طبیعی و افزایش اعتماد به دوستان بیشتر در شبکه های اجتماعی به عنوان منبع اطلاعاتی قابل اتکا، پاسخ به این سوال می‌تواند در مدیریت بهتر جریان اطلاعات در مواقع اضطراری کمک شایانی نماید.

آماده شدن برای حوادث:

گروه ما تمایل داشت تا دریابد چگونه می‌توان قبل از وقوع بلایای طبیعی آمادگی لازم را کسب کرد، نسبت به آنها واکنش موثرتر نشان داد و عملیات بازسازی را با کارایی بیشتری انجام داد که این یعنی برنامه ریزی و زمانبندی مناسب برای تخلیه، ترمیم و بازگرداندن نیروها مانند برق، جستجو و عملیات نجات.
این عملیات نه تنها به مدلسازی پیچیده زیرساخت ها و پدیده های فیزیکی نیازمند است بلکه تهیه مدلهای دقیق رفتاری انسان و نحوه انتشار اطلاعات نیز امری حیاتی محسوب می شود.
در این تحقیق، ما بیش از 50 میلیون از پست های توییتر در مورد توفان سندی را مورد تحلیل و بررسی قرار دادیم تا مشخص شود آیا “تضاد دوستی” توانسته است برای افزایش سطح آگاهی مورد استفاده قرار گیرد یا خیر. در این راستا ابتدا لینک های ارتباطی بین تمام کاربران موجود در لیست داده های خود را بازسازی کردیم. سپس متوسط زمانی را که اولین پست در توییتر با موضوع توفان سندی منتشر شده بود را در دو گروه “کنترل” و “حسگر” تشکیل شده از دوستان انتخاب شده دلخواه مقایسه کردیم.

توزیع پیام ها در طول زمان که نشان دهنده تعداد پیام های روزانه در مورد توفان سندی می باشد

در نمودار بالا می توانید ببینید برای یک نمونه عادی تعداد پیام ها در روز توفان به اوج خود می رسد و فعالیت گروه حسگر به میزان قابل توجهی بالاتر است. تغییر مکان نمودار توزیع کلی پیام حسگر به سمت چپ نشان دهنده اولین پست توییتر در زمان وقوع حادثه است که منجر به آگاهی سریعتر از حادثه می شود.
زمان لازم برای آگاهی میزانی متوسط بین 3 تا 26 ساعت است و بستگی به اندازه و موقعیت مکان نمونه دارد.

هر هشدار زودتر در مورد حادثه می تواند کمک کند:

چند ساعت آگاهی زودتر آنقدر مفید و موثر به نظر نمی رسد و قطعا در این زمان اندک نمی توان آمادگی لازم در برابر خطر بزرگی مانند یک توفان سهمگین را فراهم نمود. اما زمان مناسبی است تا افراد بتوانند اقدامات اولیه را انجام دهند و یا مقامات محلی بتوانند هشدارهای مناسب را بدهند.
به طور مثال در زمانبندی تخلیه یک منطقه پس از سیل دو ساعت زمان بیشتر به معنای نجات تعداد بیشتری از افرادی است که در حادثه صدمه دیده اند. در ترمیم و بازگرداندن نیروها هر ساعت تاخیر به معنای میلیون ها دلار زیان مالی می باشد.
بهره مندی از مکان یابی شبکه توسط “تضاد دوستی” به مسئولان این فرصت را می دهد که بتوانند زودتر حوادث را شناسایی کنند.
در حال حاضر هدف اصلی این تحقیق آن است که بتوان راهی پیدا کرد تا مسئولان از حوادث طبیعی مانند توفان های استوایی، آتش سوزی، برخی بیماری ها و شیوع ویروس های واگیردار و تمام حوادثی که شبکه های اجتماعی می توانند نقش مثبتی را در آگاهی دادن در مورد آنها ایفا کنند سریعتر با خبر شوند.

هدف تنها بلایای طبیعی نیستند:

بهره بردن از “تضاد دوستی” تنها در مورد بلایای طبیعی صادق نیست. سیستمی که از تضاد استفاده می کند تادر مورد مطالب جذاب برای گروهی از افراد مرتبط با یکدیگر خبر رسانی کند نمونه ای دیگر است. این مطالب می تواند یک فیلم سینمایی جدید باشد که به آرامی توجه ها را به خود جلب می کند، کتابی کمیاب با نقدی جنجال برانگیز باشد، رستورانی جدید و یا مرکز خریدی مدرن و تازه افتتاح باشد.
تیم تحقیقاتی ما در حال حاضر مشغول به کار بر روی اپلیکیشن رایگانی به نام داکس (DOX) است که همین کار را انجام می دهد. داکس پست های توییتر را نظارت می‌کند تا بتواند موقعیت‌هایی را که “تضاد دوستی” پست های جدید و عامه پسند را پیدا می‌کند، پیش از آنکه تبدیل به پر بازدیدترین پست‌ها شوند تشخیص دهد.
در طول دو هفته گذشته این اپلیکیشن توانسته است چندین رخداد جالب و مهم مانند یک فستیوال تابستانی در ملبورن و یک نمایشگاه هنری را تشخیص دهد.
مرکز تحقیقات ارتباطات و اطلاعات استرالیا (NICTA) اپلیکیشن داکس را پاییز امسال برای اندروید و اپل منتشر خواهد کرد.
نتایج این تحقیق بار دیگر نشان داد شبکه های اجتماعی تا چه اندازه در زندگی ما حائز اهمیت هستند، چگونه زندگی ما را شکل می‌دهند و بر تجربه های ما اثر می‌گذارند.
تحقیق و بررسی ویژگی‌های شبکه های اجتماعی و بهره‌مندی از آنها می‌تواند در جهت تضمین امنیت، حفظ سلامت و به روز نگه داشتن اطلاعات افراد کمک شایانی نماید.

ترجمه و تلخیص: مهشید هاشمی
دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت دانشگاه تهران