موتورهای جست‌وجوی بومی تنها نام موتور جستجو را یدک می‎کشند!

به گزارش سیتنا، در ادامه یادداشت نویسنده در شهروند آمده است: همین یکه‌تازی باعث نگرانی‌هایی در برخی کشورها و دلیلی شده تا در کشورهایی بحث موتورهای جست‌وجوگر جایگزین مطرح شود. در ایران هم این جست‌وجوگر ایرانی با واژه موتور جست‌وجوی ملی مطرح و برای اولین‌بار در سال ۱۳۸۹ این عنوان در حوزه فناوری ارتباطات شنیده شد.

موتور جست‌وجوی ‌ملی که با نام «یاحق» توسط سازمان فناوری اطلاعات حمایت می‌شد، قرار بود با هدف جایگزینی به جای موتورهای جست‌وجوی متداول فعلی(گوگل، یاهو و... )، تا پایان سال ۸۹ بهره‌برداری شود. اما بعد از آن تاریخ، این واژه بارها روبه فراموشی گذارد و هربار هم وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات وقت و معاون وی و ریاست سازمان فناوری اطلاعات، تنها با یک مصاحبه آتش این اشتیاق را شعله‌ور می‌کردند و هربار وعده بهره‌برداری از آن را تا پایان سال دادند؛ پایان سالی که در دولت‌های گذشته هیچ‌گاه نرسید.

تغییر نام موتور جست‌وجوی ملی به بومی

تا به امروز، موتور جست‌وجوی ملی(بومی) به بهره‌برداری نرسیده تا این پرسش ایجاد شود که مشکل کار کجاست و چرا با وجود تاکیدهای گذشته هیچ‌گاه ‌این رخداد نهایی نشده است؟

برای پاسخ به ‌این پرسش‌ها و واکاوی موضوع، باید وضع جاری و مسائل این حوزه را بررسی کرد تا روشن شود چرا چنین وعده‌ای محقق نشد. در تشریح موضوع، ابتدا باید به ضعف آغازین نام این طرح پرداخت که برای اولین اخبارش که راجع به موتور جست‌وجو منتشر شد، از عنوان «ملی» استفاده شد و بعدها به عنوان «بومی» تغییر یافت و به ‌این بحث توجه نشد که درصورت استفاده از واژه «ملی» یک موتور جست‌وجو رسمیت می‌یافت که دولت متولی آن بود. در تحلیل دیگر مشکلات این طرح هم، باید گفت که طرح تجاری مناسبی دیده نشده بود و بخش خصوصی هم در آن مشارکت نداشت. همین مسائل باعث شد عاقبت این طرح به جایی برسد که هم‌اکنون قرار دارد چرا که اولین گام در راه‌اندازی موتور جست‌وجویی که بتواند کاربران را از موتورهای جست‌وجوی موجود مانند گوگل، یاهو و... منصرف و جذب خویش کند مشارکت بخش‌خصوصی با طرح تجاری مناسب و مشخص در راه‌اندازی آن بود.

موتورهای جست‌وجوی ایرانی

در ادامه بحث هم، باید دانست که موتورهای جست‌وجو چگونه کار می‌کنند. به صورت خلاصه، موتورهای جست‌وجوگر، صفحات سایت‌ها را دانلود کرده و پس از آماده‌سازی و ایندکس‌گذاری، سرویس‌دهی می‌کنند. بنابراین هنگام جست‌وجوی کاربر، موتور جست‌وجو در صفحات دانلودشده سایت‌ها واژه را جست‌وجو و به مخاطب کمک می‌کند در کمترین زمان به خواسته خود برسد. به همین دلیل یکی از معیارهای سنجش موتورهای جست‌وجو تعداد صفحات ایندکس شده‌است و هرچه‌ این تعداد بیشتر باشد، نشان‌دهنده جامعیت و پوشش مناسب‌تر سایت‌ها و در نتیجه اعلام نتایج بیشتر است.

اما در ادامه باید دانست که در حال حاضر چند نوع موتور جست‌وجوی بومی وجود دارد و در ایران این موتورهای جست‌وجو چگونه و با چه کیفیتی کار می‌کنند. در خصوص جست‌وجوگرهای ایرانی ذکر این نکته ضروری است که موتورهای جست‌وجوی «فراجست‌وجوگر Meta Search Engine» مانند پارسیک و... خارج از موضوع بحث این نوشته هستند و تنها به موتورهای جست‌وجویی باید پرداخت که تعداد صفحات ایندکس‌شده آنها کمتر از یک‌میلیون صفحه نباشند. براساس اطلاعات موجود، هم‌اکنون معروف‌ترین موتورهای جست‌وجوی ایرانی و موسسان بومی  آنها بدین شرح دسته‌بندی می‌شوند. (منهای جست‌وجوگرهایی مانند جاماسب، سلام و ...)

موتور جست‌وجوی«پارسی‌جو» parsijoo.ir:

دانشگاه یزد این موتور جست‌وجو را با حمایت سازمان فناوری اطلاعات راه‌اندازی کرد؛ این موتور دارای ۲۰۰میلیون صفحه ‌ایندکس‌شده و رتبه ۶۴۸ در بین سایت‌های ایرانی است. ویژگی رقابتی این موتور سرویس ترجمه به همراه «سادانا» شامل اطلاعات تلفن، تعبیر خواب، اوقات شرعی، آب و هوا و ... است.

عدم توجه به ویژگی رقابتی در جست‌وجوگرهای ایرانی

با بررسی موتورهای جست‌وجوی بومی و وضعیت کاربری آنها مشخص می‌شود که برخلاف ایجاد بستر سخت‌افزاری اولیه و تعداد قابل قبول صفحات ایندکس‌شده (برای صفحات فارسی) این جست‌وجوگرها موفق به جذب کاربران نشده‌اند. با این که در این بین وضع موتور پارسی‌جو بهتر از بقیه موتورهاست، اما این تعداد بازدید با توجه به سرمایه‌گذاری انجام‌شده نمی‌توان امیدی برای بازگشت سرمایه و درآمدزایی و در نتیجه دوام و توسعه آن داشته باشد. کاربران ایرانی روزانه به طور متوسط ۵ جست‌وجو در گوگل انجام می‌دهند بنابراین درخواست برای استفاده از موتورجست‌وجو درحال حاضر وجود دارد و میزان آن کم نیست اما سهم موتور جست‌وجوی بومی از این کاربران بسیار اندک است و میزان آن بسیار بیشتر از میزان فعلی باید باشد.

بر این پایه است که ‌این سوال مطرح می‌شود که چگونه می‌توان این میزان کاربر را جذب کرد؟ یا از زاویه دیگر این موتورها چه ویژگی یا ویژگی‌هایی باید داشته باشند تا کاربران اینترنت آنها را جایگزین موتورهای جست‌وجوی فعلی نظیر گوگل کنند؟ بدیهی است ویژگی منحصربه‌فرد یا به عبارتی دیگر ویژگی رقابتی دلیل جذب کاربر خواهد بود. این ویژگی‌ها چه می‌تواند باشد؟

موتورهای جست‌وجوی بومی موفق نظیر بایدو Baidu.com در چین و یاندکس Yandex.com در روسیه که توانسته‌اند در کشورهای خود کاربرانی بیش از گوگل داشته باشند چگونه موفق شدند و چه ویژگی‌هایی دارند؟

موتور جست‌وجو به صورت کلی برای موفقیت نیازمند ویژگی‌هایی مانند تعداد صفحات ایندکس‌شده مناسب، سرعت پاسخ‌دهی بالا، سرویس‌دهی مناسب و... است که در حال حاضر این ویژگی‌ها به همراه تعداد زیادی سرویس دیگر در موتور گوگل وجود دارد؛ بنابراین موارد ذکرشده لازم است ولی کافی نیست. یا به عبارت دقیق‌تر این‌ها ویژگی رقابتی نیستند چراکه موتورهای جست‌وجوی بومی در حال حاضر سرگرم ایجاد یا توسعه بستر سخت‌افزاری خویش بوده‌اند و در برنامه توسعه و چشم‌انداز آنها به جز موارد معدود چیز دیگری غیر از این (توسعه بستر سخت‌افزاری) به چشم نمی‌خورد. اگرچه در دنیای امروز برای این مورد راه‌حل مناسبی مانند استفاده از تکنولوژی ابری (Cloud) وجود دارد که حجم سرمایه‌گذاری ثابت را به صفر و سرمایه‌گذاری جاری را به حداقل می‌رساند و فارغ از بحث‌های امنیتی این تکنولوژی می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد.

رمز موفقیت موتورهای جست‌وجوی بومی

همان‌گونه که عنوان شد، تقلید بدون آگاهی از گوگل و یاهو به سرمنزل مقصود نخواهد رسید چرا که رقابت با این موتورها با حجم سرمایه‌گذاری بسیار بالا و جذب نیروهای متخصص و فعالیت چندساله و سرویس‌های متعدد ارایه‌شده توسط آنها بسیار مشکل یا بهتر بگوییم نشدنی است.

رمز موفقیت موتورهای جست‌وجوی بومی مانند بایدو، یاندکس و ... استفاده از ویژگی‌های زبان بومی خویش است. در این موتورها با استفاده از فرهنگ لغت بومی و ارتباط لغات با یکدیگر که هستان‌شناسی یا Ontology نامیده می‌شود نتایج هوشمندانه‌تری به کاربر ارایه می‌شود درحالی‌که در موتورهای گوگل و یاهو به‌دلیل چندزبانگی (Multilingual) امکان جست‌وجوی مفهومی براساس زبان‌های مختلف وجود ندارد، از این‌رو نتایج به‌صورت تصادفی به کاربر ارایه می‌شود. اینکه برای راه‌اندازی موتور جست‌وجوی بومی چگونه می‌توان از ویژگی‌های زبان بومی استفاده کرد بحث بسیار مفصلی است که خارج از چارچوب این نوشتار است و جداگانه باید به آن پرداخت.

اما رئوس کلی آن به شرح ذیل است:

- ایجاد پایگاه دانش از الگوهای زبان فارسی با قابلیت یادگیری براساس نظر کاربران

- تهیه فرهنگ لغت‌فارسی به فارسی

- ایجاد سیستم خبره و ارایه پیشنهادات هوشمند به کاربر

به هرسو در جمع‌بندی این وضعیت باید گفت که موتورهای جست‌وجوی بومی موجود، در خوش‌بینانه‌ترین حالت سایه‌ای از موتورهای جست‌وجوی موجود مانند گوگل خواهند بود و قطعا توفیق زیادی در جذب کاربر نخواهد داشت و عدم جذب کاربر به معنای شکست خواهد بود. بنابراین راه حل، ایجاد موتور جست‌وجوی بومی با امکان درک و پردازش زبان فارسی با مشارکت بخش خصوصی است، تا با استفاده از این ویژگی و طرح تجاری مناسب بتواند در یک بازه زمانی مناسب جایگزین مناسبی برای گوگل، یاهو و ... باشد.

انتهای پیام