ناگفته های وحید یامین پور از مناظره های انتخابات 88

 

در ادامه خلاصه ی این گفت و گو را می خوانید:

بعد از مناظره احمدی نژاد و میرحسین فاصله به 20 درصد رسید

«خبرگزاری دانشجو»: پدیده مناظره های تلویزیونی در انتخابات ریاست جمهوری دهم پدیده ای است که شاید هنوز به صورت عمیق واکاوی نشده و جای بحث دارد. شما به عنوان کسی که مدتی تجربه برگزاری مناظره های سیاسی در سطح پایین تر را داشتید، چه ارزیابی از آن مناظره ها دارید؟
 

یامین پور: مناظره‌ها یک پدیده بسیار قابل تامل و مطالعه هستند؛ چرا که هم، شکل مبارزات انتخاباتی و هم نتیجه را بشدت تحت الشعاع قرار داد. طبق آمار و نظرسنجی‌های مورد اعتمادم، فاصله‌ احمدی نژاد از میرحسین موسوی تا شب مناظره که 13 خرداد بود، فاصله چند درصدی و یا زیر 10 درصدی داشت، بنابراین با این شرایط انتخابات به دور دوم کشیده می‌شد، ولی دقیقاً نتایج انتخابات بعد از مناظره‌ 13 خرداد، تغییر شکل پیدا کرد و فاصله به بالای 20 درصد رسید.

در واقع رقیب آقای احمدی نژاد به خوبی درک کرد که در این مناظره‌ها چه لطمه‌ای خورده است، بنابراین فشاری که به لحاظ روانی به رقبای احمدی نژاد در انتخابات وارد آمد، به واکنش‌ها در شیوه‌ مبارزه سیاسی و انتخاباتی منتهی شد که نباید بسیار راحت از کنار آن گذشت و آن را نادیده بگیریم.

ساده لوحی است اگر آن حجم آشوب را ناشی از مناظره های انتخاباتی بدانیم. طبیعتاً ساده لوحی است که آن حجم از مخالفت‌های بی‌منطق و اغتشاشات و اعتراضاتی که به خشونت کشیده می‌شود را تنها ناشی از یک مناظره تلقی کنیم.
این ساده لوحی و فرار از تحلیل و نادیده انگاشتن ابعاد یک واقعه است؛ ابعاد فرهنگی که ریشه در یک اتفاق چندساله دارد و ابعاد امنیتی که پس از این واقعه خود را نشان داد و اسناد مختلفی مطرح شد که باید حتماً مطالعه کرد.

فکر می‌کنم که باید راه تحلیل را باز گذاشت و نباید در دام این تحلیل‌های ساده لوحانه و یا در دام تحلیل‌های امنیتی افتاد؛ بعضی افراد با تحلیل‌های امنیتی و سیاسی باب تحلیل را می‌بندند. مثلاً می‌گویند فلانی فراماسون و یا جاسوس است؛ وقتی جاسوسی را به او نسبت می‌دهید باب تحلیل فرهنگی را می‌بندید و دیگر نمی‌توانید با ادبیات ریزش و رویش به تحلیل رفتار سیاسی نخبگان بپردازید و این عقلانیت سیاسی را برای ادامه‌ مسیر، تحت الشعاع قرار می‌دهد.

برگزاری مناظره های انتخابات 88 فی البداهه بود! / احمدی نژاد کسی نیست که رفتار منفعلانه از خود نشان دهد

«خبرگزاری دانشجو» - مناظرات انتخاباتی یک خاصیت داشت و آن این بود که دو طرف هر صحبتی را که می‌خواستند، مطرح می‌کردند؛ به طوری که گاهی دیده می‌شد سوالات مجری بی‌ارتباط با بحث و موضوع تغییر پیدا می‌کند؛ شاخه‌ای از این صحبت‌ها، صحبت‌های آقای احمدی نژاد بود که آتشی‌ترین قسمت آن هم مربوط به برخی شخصیت‌های نظام بود. این باز بودن سیطره صحبت‌ها و اسم بردن از برخی شخصیت‌های نظام توسط احمدی نژاد را نمی توان به عنوان پتانسیل بیشتری برای آشوب ها یا ایجاد فضایی که رقیب بتواند از آن استفاده کند در نظر گرفت؟

یامین‌پور: برگزاری مناظرات ریاست جمهوری کاملاً فی‌البداهه اتفاق افتاد. بعید می‌دانم که یک اتاق فکر کارکشته و باتجربه‌ و با یک نگاه راهبردی پشت این اتفاق باشد.

فکر می‌کنم فی‌البداهه ذهن برخی از مسئولان رسانه ملی و بدون محاسبه پیامدها این مناظرات برگزار شد، بنابراین طبیعی است که وقتی سازمان صدا و سیما قصد دارد برای اولین بار در این سطح یک اتفاق رسانه‌ای را رقم بزند، خالی‌ از ذهن است؛ یعنی مدلی برای اجرا ندارد، البته می‌تواند ادعا کند که من تنها رسانه هستم و قواعد بازی را دیگران باید رعایت کنند.

برگزاری یک مناظره تلویزیونی، دست کم دارای سه بعد است؛ یکی خود رسانه که میزبان یک بازی است، دیگر، نخبگانی هستند که بازیگران این بازی هستند و باید قواعد بازی را رعایت کنند و سوم، مخاطبان این اتفاق هستند که به نظرم کم تقصیرترند؛ یعنی اگر بخواهیم به میزان تقصیر این سه بعد رتبه دهیم نخبگان و کاندیداها بودند که قواعد بازی مناظره را رعایت نکردند، وگرنه مردم واکنش عجیبی بعد از مناظره از خود نشان ندادند؛ اگر بخواهیم این اغتشاشات را به مناظره‌ها نسبت دهیم، این سوال مطرح می شود که چرا این اتفاق با فاصله 10 روزه اتفاق افتاد و بعد از مناظره اتفاقی در خیابان‌ها رخ نداد.

مردم از کنار این ماجرا با یک تحلیلی عبور کردند؛ رسانه هم به عنوان میزبان در برگزاری مناظره بی‌تجربه بود و تا به حال چنین کاری نکرده بود؛ رسانه در بحرانی‌ترین شرایط تصمیم به انجام این کار گرفت.

اصل ماجرا به افرادی بازمی‌گردد که در این مناظره بازی کردند؛ بازی، بازی بدی بود.

به نظر من بازی از احمدی‌نژاد آغاز نشد، بلکه قبل از احمدی‌نژاد آغاز شد که هجمه‌ای از سه طرف به سمت یک کاندیدای غایب در مناظره ایجاد گردید؛ این در حالی است که احمدی‌نژاد هم آدمی نیست که در یک بازی رفتار منفعلانه‌ای پیش بگیرد، بنابراین چنین فردی طبعاً فعال وارد می شود و آن وقت به همه لطمه وارد می کند.

مناظره همیشه برد 10 بر 0 برای نظام نخواهد داشت

مناظره بعدی را بین آقای مطهری و وحید جلیلی برگزار کردیم؛ انتخاب این افراد و انتخاب موضوع کاملاً درون گروهی انجام شد؛ یعنی هیچ راهبرد و دستورالعمل و بخشنامه‌ای از بالا به ما ابلاغ نشد، البته خیلی بر شکل مناظره و سوالات و همچنین مناظرات قبل از انتخابات و چگونه عمل کردن خودمان تامل کردیم، نسبت خودمان را با مناظره‌ها تعریف نمودیم و بعد همه را روی آنتن بردیم.

مناظره آقایان مطهری و جلیلی برنامه‌ مطلوبی از آب درآمد و رسانه ها نیز واکنش خیلی خوبی نسبت به آن نشان داد.

ضمن اینکه برای اولین بار و بعد از 9 ماه، حرف‌هایی در تلویزیون مطرح می‌شد که کمتر شنیده شده بود، آن هم از زبان کسی مثل آقای مطهری. من داشتم دست به عصا جلو می‌رفتم، اما احساس می‌کردم که اگر روش‌ها را تکمیل کنیم، می‌توانیم جواب بگیریم.

البته همیشه به این فکر می کردم که مناظره نمی‌تواند همیشه یک برد 10 هیچ را برای نظام به وجود آورد، بنابراین بازی را شروع کردیم. در هر بازی ممکن است پیروز آن بازی باشید، ولی احتمال دارد که دو گل هم بخورید، اما نهایتاً پیروزی و لطمه‌ای متوجه شما نیست؛ خیلی‌ها اعتراض بسیار جدی به آن مناظره کردند که حرف‌هایی در این برنامه زده شد که حیثیت نظام را زیر سوال برد، اما نگاه دوراندیشانه‌ای باعث شد که ما روش خود را ادامه دهیم.

آقای پورمحمدی، مدیرشبکه 3 و آقای میرباقری، معاون سیما از این روش حمایت کردند و آقای میرباقری یک بازی جدی را شروع کرد که موثر هم بود و گفت و گوها را به یک شکل جدی با من ادامه داد.

مناظره بعد، مناظره ‌آقای کلهر و آقای خوش‌چهره بود که به نظر من برای مردم بسیار جذاب بود؛ زیرا صحبت‌هایی مطرح شد که کمتر شنیده ‌شده بود. به هر حال مردم علاقه‌مند بودند که انتقادات جریان ‌مخالف به احمدی نژاد را هم بشنوند و چه بهتر که این صحبت‌ها را از زبان کسانی که متعلق به نظام هستند، بشوند.

عدم حضور اصلاح طلبان در مناظره های پس از انتخابات/ فحاشی رسانه های بیگانه علیه مناظره های پس از انتخابات

مناظره بعدی که شاید اوج ماجرا بود، مناظره آقایان شریعتمداری و کواکبیان بود که من خیلی رنج کشیدم تا توانستم این جلسه را برگزار کنم. ما با چهره های شاخص جریان اصلاحات تماس گرفته بودیم که آنها اغلب حضور در مناظره را نمی‌پذیرفتند.

به خاطر دارم که سه بار با مجید انصاری تماس گرفتم و وی حضور در مناظره را نپذیرفت. خاطرم هست که یک بار اسامی افراد دیگری از جمله مرعشی، ‌تابش، خباز و مسجد جامعی را در تلویزیون خواندم، نمی‌دانم شاید جریان اصلاحات پی برده بود که شرکت در مناظره شرکت در یک بازی از پیش باخته است.

آنها با اینکه می‌دانستند برنامه زنده است و می‌توانند صحبت‌های خود را داشته باشند، به ضعف استدلالات خود پی برده بودند؛ این اتفاق بعد از مناظره آقایان شریعتمداری و کواکبیان به اوج رسید؛ آن مناظره بشدت بر افکار عمومی تأثیرگذار بود و بشدت هم جنبش سبز و از آنها بیشتر رسانه‌های معاند را عصبانی کرد.

در آن ایام بعضی از شخصیت‌های کاریکاتوری رسانه های معاند مثل آقای نوری زاده از شدت عصبانیت در برنامه‌های خود مثل voa به من فحاشی ‌کردند و به تحقیر و تمسخر روی آوردند؛ به طوری که رسماً تصور می‌کردیم که وقتی این گونه برنامه ها باشد، آنها استدلالی برای ادامه مسیر خود ندارند؛ چون آنها قرار بود آلترناتیو ما باشند، اما دیدند که مخاطب به سمت رسانه ملی سوق پیدا کرده است.

بعدها نظرسنجی‌ها نشان داد که این برنامه‌ فوق العاده مورد اقبال مخاطبان عام قرار گرفته است؛ اولین بار بود که یک برنامه کاملاً سیاسی خارج از حوزه نخبگان سیاسی و رسانه ها مورد توجه عموم مردم و مخاطبان قرار می‌گرفت و این یک موفقیت جدی برای تلویزیون بود.

البته همچنان هم برای چطور ادامه دادن مسیر فردای آن روز تحت فشار بودیم؛ برای اولین بار آقای ضرغامی استقبال بسیاری از برگزاری مناظره ها انجام داده بود و بعد هم در مصاحبه گفت که راهبرد صدا و سیما جدی گرفتن و برگزار کردن مناظره هاست.

در این میان از همه مهم‌تر رسانه‌های اصلاح طلب بودند که نحوه بازی در این زمین را نمی‌دانستند و به جای تحلیل و گفت‌وگو در مورد ماجرا بیشتر به تخریب صدا و سیما به طور ویژه این برنامه روی آورده بودند.

آقای ضرغامی نیز به طور جدی حمایت کرد و در عین حال به‌طور جدی دست مرا برای مدیریت برنامه باز گذاشت.
مناظره بعدی بین آقایان زاکانی و اطاعت بود که گفت‌وگوی داغ و جدی و پرتنشی شد و به نظر من نتیجه بسیار خوبی داشت؛ مهم‌ترین پیامد آن این بود که اطاعت انتقادات تندی را بر سیستم سیاسی مطرح می‌کرد و شفاف گفت که من معتقدم هیچ تقلبی صورت نگرفته که این خود بردی بزرگ در یک سیستم سیاسی است.

مخالفت برخی نخبگان بار برگزاری مناظره ها/ آقای رحیم پور معتقد بود مناظره ها آتش اغتشاشات را دوباره روشن می کند

ولی متاسفانه بعد از برگزاری این مناظره، تقریباً تمام درها از طرف اصلاح طلبان به سوی ما بسته شد؛ یعنی من دیگر نتوانستم کسی را برای حضور در مناظره راضی کنم و پذیرفتن آنها نیز با شرایط خاصی همراه بود.

آقایانی مثل قدرت الله علیخانی، و مرعشی و همچنین برخی از حامیان آقای محسن رضایی مثل آقای عماد افروغ شرایطی را برای مناظره می‌گذاشتند که برآورده کردن آنها غیر ممکن بود. البته من از طرف اصولگرایان دستم بازتر بود؛ یعنی استقبال اصولگرایان برای حضور در مناظره بیشتر بود و مشکل ما بیشتر از طرف جریان رقیب و جریان شکست خورده در انتخابات بود.
این باعث شد که بعد از برگزاری پنج شش مناظره، مناظره‌ها تعطیل شود. آقای ضرغامی بعداً به من گفت که من خیلی تلاش کردم برخی از بزرگان سیاسی کشور را راضی کنم که مناظره‌ها به نفع نظام است، این در حالی است که بسیاری از نخبگان موافق برگزاری مناظره‌ها نبودند.
آقای ضرغامی رسماً گفت که من علاقه‌مند بودم که این مناظره‌ها ادامه پیدا کند و تصریح کرد که من بسیار مجادله و تلاش کردم تا بعضی راضی به برگزاری مناظره‌ها شدند؛ مثلاً آقای رحیم پور 45 دقیقه با من صحبت کرد و معتقد بود که نباید مناظره‌ها برگزار شود؛ وی استدلال داشت و می‌گفت این مناظرات آتش اغتشاشات را دوباره روشن خواهد کرد. برخی دیگر از چهره‌های سیاسی نیز که چنین استدلالی را داشتند طی تماسی نظرشان را اعلام می‌کردند.

ضرغامی موافق ادامه مناظره های سیاسی پس از انتخابات بود

دلیل تعطیلی مناظره های تلویزیونی پس از انتخابات

«خبرگزاری دانشجو»- آیا دلیل تعطیلی برنامه «رو به فردا» تنها عدم حضور طرف مقابل برای مناظره ها بود.

یامین‌پور: مدیریت عالی صدا و سیما مخالفتی نداشت، من هر کجا که مصاحبه کردم نیز این مسئله را منصفانه گفتم، من منتقد برخی سیاست های سازمان هستم ولی از انصاف نمی توانم خارج شوم، آقای ضرغامی خیلی تلاش کرد که این کار ادامه پیدا کند ولی مناظره ها نیاز به دو طرف مناظره کننده و تحقق شرایط دارد.

ولی متاسفانه این شرایط مهیا نشد البته از میان این شرایط رسانه آمادگی خود را تا حد ممکن اعلام کرد ولی متاسفانه از طرف کسانی که باید این مناظره با حضور آنها برگزار می شد این آمادگی اعلام نشد و شرایط آنها یک شرایط غیر منطقی و غیر معقولی بود و رسما با گذاشتن این شرایط علاقه مند بودند که از برگزاری مناظره شانه خالی کنند.

من درباره تعطیل شدن مناظره ها رسانه را مقصر نمی دانم، البته رسانه بعدها می توانست به روشی این مسئله را احیا کند اما اینکه صدا و سیما بعدها به فکر احیای دوباره این مناظره ها نیفتاد یک انتقاد به صداو سیما است، ولی در آن مقطع تعطیل شدن برنامه مناظره ها ربطی به مدیران صدا و سیما نداشت.

ماجرای درگیری لفظی یامین پور و مشاور میرحسین موسوی

 

«خبرگزاری دانشجو»-‌ در مناظره های انتخاباتی که آقای احمدی نژاد و سایر کاندیداها شرکت می کردند هم آیا شما حضور داشتید؟ چون میرحسین با اسم بردن از یک سایت خبری نگاه ها را متوجه برخی نزدیکان آن سایت کرد!

یامین پور: موقعی که آقای موسوی برای ضبط فیلم تبلیغاتی آمده بود من در استودیو بودم، آقای زنگنه و آقای پورنجاتی و دیگر مشاوران آقای موسوی هم بودند.
آنجا یک دیالوگ خیلی تندی هم بین من و آقای پورنجاتی در گرفت؛ من آن موقع برنامه ایران 88 را به طور زنده روی آنتن داشتم، آقای پورنجاتی با یک لحن بسیار تندی من را متهم به دروغ گویی کردند و گفتند برنامه شما زنده نیست و یک برنامه تولیدی است.
در حالی که من همان موقع برای یک برنامه زنده به ساختمان تولید رفته بودم، آنها من را آنجا دیده بودند و این مسئله هم چند ساعت قبل از انجام مناظره آقای موسوی و آقای احمدی نژاد بود.
در حین مناظره که آقای موسوی این حرف را زد خیلی ها با من تماس گرفتند و گفتند تو هم در مناظره هستی گفتم نه من آنجا نیستم ولی من را آنجا دیدند البته این هم اتهامی بود که آقای موسوی می خواست با آن مظلوم نمایی خود را تکمیل کند و در واقع بگوید که مثلا صدا و سیما در دست یک سایت مثل رجانیوز است.

منبع: خبرگزاری دانشجو