حلقه‌ی مفقوده‌ی روزنامه‌نگاری حوزه‌ی آی.تی در ایران

سازمان خبری فناوری اطلاعات و ارتباطات (سیتنا) - شاید در روزهایی که غوغا در مورد سرانجام نمایشگاه الکامپ و فواید برگزاری نمایشگاه رسانه های دیجیتال کماکان ادامه دارد، پرداختن به موضوعی که نگارنده قصد طرح آن را دارد فرعی و کم اهمیت به نظر برسد، اما من معتقدم توجه به این بحث شاید برخی مشکلات موجود در این حوزه به خصوص در زمینه فرهنگ سازی و گسترش کاربری خدمات و محصولات آی تی را کاهش دهد. 

یکی از مشکلاتی که در زمینه روزنامه نگاری آی تی در ایران وجود دارد، کمبود نیروهایی است که در عین آشنایی با الفبا و اصول روزنامه نگاری تا حد رفع نیازها، با مباحث روز دنیای فناوری اطلاعات آشنا باشند و بتوانند این مباحث را به زبانی ساده و قابل فهم برای همگان بیان کنند. تجربه نزدیک به یک دهه فعالیت در این حوزه در کسوت مترجم و خبرنگار و سردبیری یک ماهنامه

تخصصی حوزه فناوری اطلاعات نگارنده را به این نتیجه رسانده که ضعف و کمبود نیروی انسانی در این حوزه بالنده و پراهمیت باعث شده که روز به روز از جریان پویای آی تی در سطح جهان دورتر و دورتر شویم و درک درستی از بسیاری از مباحث مهم در جریان در این عرصه پیدا نکنیم. 

البته این اظهار عقیده بدین معنا نیست که همه ضعف ها در حوزه گسترش کاربری محصولات و خدمات مرتبط با آی تی را به گردن خبرنگاران بیندازیم. بدون شک ضعف زیرساخت ها، سیاست گذاری های غلط، اعمال محدودیت های غیرمنطقی، تحریم های گسترده جهانی، ضعف و عقب ماندگی بخش خصوصی، تنگ نظری ها و خصومت های کودکانه فعالان صنفی و ده ها عامل ریز و درشت دیگر هم در این مساله نقش دارد، اما شاید حضور نسلی از روزنامه نگاران که در عین بهره مندی از دانش روز آی تی قادر به تعامل سازنده با فعالان صنف و نهادهای مرتبط دولتی بوده و می توانستند دانسته ها و یافته های آن ها را به زبانی قابل درک به عموم منتقل کنند، از دشواری ها و مشکلاتی که به برخی از آن ها اشاره کردیم می کاست یا باعث کاهش و حتی رفع آنها می شد.

در شرایط فعلی تعداد قابل توجهی از روزنامه نگاران حوزه آی تی یا در حال مهاجرت و خروج از کشور هستند و متخصصان این حوزه و مجریان طرح های کلان اجرایی در بخش دولتی و خصوصی هم عمدتاً وقتی قصد بیان دیدگاه ها و دستاوردهایشان را دارند به زبانی دشوار و پرتکلف سخن می گویند که مناسب انتشار و قابل درک حتی برای خوانندگان متخصص هم نیست و از سوی دیگر بسیاری از خبرنگاران و روزنامه نگاران این بخش – از جمله نگارنده – در سطحی از دانش و تخصص نیستند که توانایی انتقال درست این اطلاعات را به زبانی ساده به مخاطب داشته باشند.

بدون شک یکی از مهم ترین روش های کاهش این مشکل ایجاد تغییرات اساسی در نحوه تدریس و سرفصل های رشته هایی همچون فناوری اطلاعات، روزنامه نگاری، ارتباطات و تاسیس رشته های میان رشته ای جدید با هدف تربیت افرادی است که ضمن آشنایی با اصول روزنامه نگاری در محیط سایبر و همین طور مبانی و اصول آی تی قادر به ایجاد پیوند میان این دو مقوله مهم باشند. 

البته بدیهی است در شرایطی که دانشگاه علامه طباطبایی به عنوان یکی از دانشگاه های مادر در حوزه علوم انسانی رشته هایی همچون روزنامه نگاری را به طور کلی از سرفصل رشته های مقطع کارشناسی حذف می کند، حداقل در کوتاه مدت نمی توان امیدی به تغییر شرایط نابسامان فعلی داشت.

نگارنده: احسان موحدیان