تحلیل ریشه ای بحران صنعت استخراج رمزارز در ایران؛ از سیاست‌گذاری نادرست تا فرصت‌های از دست رفته
یک فعال حوزه استخراج رمزارز، معتقد است: صنعت استخراج رمزارز در ایران، با وجود پتانسیل‌های فراوان برای ارزآوری و کمک به پایداری شبکه برق، قربانی سیاست‌گذاری‌های نادرست شده است، همچنین، مشکلات ساختاری زنجیره تامین برق، از تعرفه‌های حمایتی گرفته تا عدم توسعه زیرساخت‌ها، بحران انرژی در کشور را تشدید کرده است، لذا زمان آن رسیده که مسئولان به جای فرافکنی، با اصلاح سیاست‌های گذشته، مسیر را برای توسعه پایدار این صنایع هموار کنند.
سید مسیح علوی، فعال حوزه استخراج رمزارز در پاسخ به اظهارات علی‌آبادی، وزیر نیرو در کمیسیون انرژی با ارسال یادداشتی برای سیتنا نوشت:
صنعت استخراج رمزارز در ایران در حالی با چالش‌های متعدد دست‌وپنجه نرم می‌کند که اظهارات اخیر وزیر نیرو در کمیسیون انرژی مجلس، بار دیگر نگاه یک‌سویه سیاست‌گذاران به این صنعت را نمایان ساخت. آنچه امروز به عنوان معضل قاچاق برق مطرح می‌شود، نتیجه مستقیم پنج سال سیاست‌گذاری نادرست و عملکرد ضعیف نهادهای دولتی است.
عدم اجرای مصوبات توسط بانک مرکزی در زمینه ایجاد زیرساخت‌های مالی شفاف برای رمزارز، فعالان این صنعت را در بلاتکلیفی قرار داده است. این خلأ قانونی باعث شده درآمدهای ارزی که می‌توانست به صورت شفاف وارد چرخه اقتصادی کشور شود، به سمت بازارهای غیررسمی سوق پیدا کند.
رویکرد غیرکارشناسی وزارت نیرو در تعیین تعرفه‌های برق، که مبتنی بر قیمت بیت‌کوین است، شکاف عمیقی بین ماینرهای قانونی و غیرقانونی ایجاد کرده است. تعرفه برق ۳,۲۹۳ تومانی به ازای هر کیلووات‌ساعت و تعرفه گاز ۱۱,۲۰۰ تومانی به ازای هر مترمکعب برای ماینرهای قانونی، در مقابل مصرف رایگان ماینرهای غیرمجاز، گویای شکست سیاست‌های تنبیهی است.
آمارها نشان می‌دهد مصرف روزانه ۱,۰۰۰ تا ۲,۰۰۰ مگاواتی ماینرهای غیرقانونی، با هزینه سالانه ۲۸,۸۰۰ تا ۵۷,۶۰۰ میلیارد تومانی، نتیجه مستقیم این تصمیمات غیرکارشناسی است. تعرفه‌های ۷ تا ۱۰ برابری نسبت به سایر صنایع تولیدی، نه تنها رقابت‌پذیری این صنعت را کاهش داده، بلکه فعالان را به سمت فعالیت‌های غیرقانونی سوق داده است. عدم توسعه نیروگاه‌های CHP به دلیل تعرفه‌های گزاف گاز استخراج رمزارز و رد پیشنهاد تزریق برق رایگان در زمان پیک‌سایی توسط ماینرها، از دیگر فرصت‌های از دست رفته در این حوزه است.
مشکلات در زنجیره تامین برق
بحران موجود در صنعت برق نه تنها محدود به سیاست‌های نادرست در حوزه رمزارز است، بلکه به ناکارآمدی‌های گسترده‌تر در زنجیره تامین برق بازمی‌گردد. این زنجیره شامل تولید، انتقال، توزیع و خرده‌فروشی برق است که هر کدام با چالش‌های عمده مواجه هستند:
1.تعرفه‌های پایین برای بخش‌های کشاورزی، خانگی و آموزشی باعث شده متوسط درآمد فروش برق توانیر ۲۵۶ تومان به ازای هر کیلووات‌ساعت باشد، در حالی که هزینه تامین برق بیش از ۳۵۰ تومان است. این فاصله منجر به یارانه‌های سنگین دولتی شده که توان مالی صنعت برق را تضعیف کرده است.
2.صنایع انرژی‌بر طبق ماده ۴ قانون مانع‌زدایی از توسعه صنعت برق موظف به احداث ۱۰,۰۰۰ مگاوات نیروگاه تا سال ۱۴۰۴ بودند، اما تنها ۱۸۰۰ مگاوات آن عملیاتی شده است. این کمبود سرمایه‌گذاری فشار بیشتری بر شبکه برق وارد کرده است.
3.عدم توسعه متناسب شبکه انتقال و فوق توزیع، محدودیت‌هایی در تبادل برق بین نواحی مختلف ایجاد کرده است. این ضعف زیرساختی در زمان‌های اوج مصرف منجر به خاموشی‌های گسترده شده است.
4.بسیاری از نیروگاه‌های خصوصی با قراردادهای خرید تضمینی، برق را به قیمت‌های بالاتر از نرخ بازار به وزارت نیرو می‌فروشند. این ساختار هزینه‌های سرمایه‌گذاری را پوشش داده اما به دلیل تأخیر در پرداخت مطالبات، مشکلات مالی زیادی برای نیروگاه‌ها ایجاد کرده است.
فرصت‌های از دست رفته در صنعت برق و گاز
تعرفه‌های غیرمنطقی برای صنعت استخراج رمزارز و سیاست‌های تنبیهی باعث شده فرصت‌های ارزنده‌ای در صنعت برق و گاز از دست برود:
- عدم ایجاد جذابیت سرمایه‌گذاران صنعت استخراج رمزارز برای نیروگاه‌های CHP و خورشیدی، این نیروگاه‌ها می‌توانستند با تزریق برق در زمان پیک‌سایی، به پایداری شبکه کمک کنند، اما تعرفه‌های گزاف گاز و غیرعملیاتی بودن پیشنهادات ساتبا مانع توسعه این فناوری‌ها شده است.
- عدم ایجاد زیرساخت‌های رمزاز که در چند سال گذشته بانک مرکزی به تکالیف خود در مصوبات صنعت استخراج رمزارز عمل نکرده است، اگر بانک مرکزی زیرساخت‌های مالی شفاف برای تبادلات رمزارزی ایجاد می‌کرد، درآمدهای ارزی قابل توجهی به چرخه اقتصادی کشور وارد می‌شد.
راهکارهای پیشنهادی برای برون‌رفت از بحران
1.بازنگری در تعرفه‌ها: بازنگری و اصلاح مقررات برای تعرفه گذاری برق صنعت استخراج و اصلاح و همسان‌سازی تعرفه گاز با صنایع انرژی‌بر مانند پتروشیمی‌ها برای کاهش شکاف موجود.
2.توسعه زیرساخت‌های مالی شفاف: ایجاد بسترهای قانونی و مالی برای تسهیل تبادلات رمزارزی.
3.سرمایه‌گذاری در نیروگاه‌های تجدیدپذیر: حمایت از توسعه نیروگاه‌های خورشیدی با راهکاری‌های عملیاتی برای ایجاد اعتماد جهت سرمایه‌گذاری به عنوان راهکاری پایدار برای تامین برق.
4.اصلاح اقتصاد برق: افزایش منابع درآمدی صنعت برق از طریق کاهش یارانه‌ها و تجدیدنظر در تعرفه‌های حمایتی.
5.همکاری با بخش خصوصی: پذیرش طرح‌های مشارکتی ماینرها و دیگر صنایع در تامین برق شبکه.
صنعت استخراج رمزارز در ایران، با وجود پتانسیل‌های فراوان برای ارزآوری و کمک به پایداری شبکه برق، قربانی سیاست‌گذاری‌های نادرست شده است. همچنین، مشکلات ساختاری زنجیره تامین برق، از تعرفه‌های حمایتی گرفته تا عدم توسعه زیرساخت‌ها، بحران انرژی در کشور را تشدید کرده است. زمان آن رسیده که مسئولان به جای فرافکنی، با اصلاح سیاست‌های گذشته، مسیر را برای توسعه پایدار این صنایع هموار کنند.
انتهای پیام
افزودن دیدگاه جدید