آنچه در پنجمین نشست تخصصی هوش مصنوعی و اقتصاد گذشت

به گزارش سیتنا، پنجمین نشست تخصصی هوش مصنوعی و اقتصاد در سالن جلسات معاونت صدا از سوی  رادیو اقتصاد برگزار شد.

تدوین برنامه تقسیم کار ملی هوش مصنوعی با همکاری سه دستگاه

معاون برنامه‌ریزی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات با اشاره به برخی چالش‌های قانونی در حوزه هوش مصنوعی گفت: کشور در حال حاضر در حوزه هوش مصنوعی برنامه دارد و باید برنامه تقسیم کار ملی نیز تدوین شود که ما با همکاری سازمان ملی هوش مصنوعی و معاونت علمی در حال تهیه آن هستیم. 

علی اصغر انصاری در پنجمین نشست تخصصی هوش مصنوعی و اقتصاد که در سالن جلسات معاونت صدا و از سوی رادیو اقتصاد برگزار شد با اشاره به رتبه‌بندی کشورها در شاخص پذیرش هوش مصنوعی گفت: یکی از شاخص‌های این رتبه‌بندی دارای چند زیر شاخص است که یکی از این شاخص‌ها شامل برنامه‌های راهبردی و ساختاری این حوزه است.

وی افزود : چند سالی درگیر ایجاد ساختار هوش مصنوعی بودیم و در دولت سیزدهم از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی سند راهبردی هوش مصنوعی نهایی و به دنبال آن سازمان ملی هوش مصنوعی ذیل نهاد ریاست جمهوری راه اندازی شد.

انصاری یکی از چالش‌های این حوزه را نیروی انسانی عنوان کرد و یادآور شد: کشور در زمینه تولید دانش و علم در رتبه‌های خوبی قرار دارد ولی در زمینه کاربرد و استفاده و بهره‌برداری از این علم و دانش در صنعت جایگاه مناسبی نداریم به گونه‌ای که در سال‌های اخیر تنزل رتبه نیز داشته‌ایم.

معاون برنامه‌ریزی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات با ابراز تأسف از اینکه در حوزه نیروی انسانی و استفاده از دانش هوش مصنوعی وضعیت مناسبی نداریم، خاطرنشان کرد: علم سنجی های انجام شده نشان می‌دهد که تحقیقات دانشگاهی انجام شده نیاز صنایع را مرتفع نمی‌کند و در این زمینه تامین زیر ساخت‌ها مسأله مهمی است. همچنین در بخش پردازشی این حوزه نیازمندی‌های زیادی داریم که نیاز به تامین مالی داریم.

وی با بیان اینکه برای پذیرش هوش مصنوعی در صنایع نیاز به بهسازی صنایع داریم تاکید کرد که در این زمینه باید کار جدی صورت گیرد.

انصاری با اشاره به تصویب سند راهبردی هوش مصنوعی در شورای عالی انقلاب فرهنگی، افزود: در برنامه بند ب ماده ۶۵ قانون برنامه هفتم توسعه دولت مکلف شده است که برنامه اجرایی و برنامه ملی اکتساب هوش مصنوعی را تهیه کند و به اجرا بگذارد. در این سند قرار است تقسیم کار ملی در این حوزه ایجاد شود و نهادهایی که مکلف در اجرای این برنامه هستند، برنامه کاری آنها مشخص خواهد شد.

وی یکی از محورهای راهبردی این سند را موضوع حکمرانی نظام داده عنوان کرد و یادآور شد: از چالش‌های موجود در دنیا در این حوزه می‌توان به ابعاد حقوقی دسترسی به داده‌ها، حریم خصوصی، امنیت داده‌های جمع آوری شده و پردازش شده اشاره کرد و اینها نکاتی است که دنیا در حوزه حکمرانی داده‌ها با آنها مواجه است.

وی با بیان اینکه ما در کشور در این حوزه اقداماتی را اجرایی کرده‌ایم، گفت: در این زمینه یک سری لوایح وجود دارد که باید در مجلس و دولت مصوب شود تا بتوانیم این چالش‌ها را از پیش رو برداریم.

انصاری با اشاره به برخی از قوانین حکمرانی داده در کشور، قانون دوام را یکی از قوانین در حوزه حکمرانی داده دانست که در زمینه تبادل داده و در اختیار قرار دادن داده به بهره برداران است و افزود: در زمینه استفاده از داده‌های بخش خصوصی که بخشی از پلتفرم‌هایی که فعال شده، داده‌های مردم جمع‌آوری شده است و در این زمینه ما دچار خلا قانونی هستیم و اگر لایحه در دولت و مجلس مصوب شود، برخی از موانع و چالش‌های این حوزه مرتفع می‌شود.

معاون برنامه‌ریزی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات امنیت داده را یکی دیگر از چالش‌های حوزه هوش مصنوعی ذکر کرد و گفت: ما باید به رشد اقتصادی ۸ درصد برسیم و همانطور که می دانیم اقتصاد ما یک اقتصاد نفتی است و شرکت‌های برتر ما در اقتصاد در رتبه اول نفتی هستند و بعد از آن شرکت‌های معدنی و صنایع فلزی قرار دارند در صورتی که در دنیا شرکت‌های برتر شرکت‌های IT محور هستند.

وی اظهار کرد: یکی از راهکارهایی که در برنامه هفتم مقرر شده است که به رشد ۸ درصدی برسیم، هوشمندسازی است ضمن آنکه صنایع باید برنامه تحول خود را تهیه و به اجرا بگذارند. از این رو یکی از راهکارهای برنامه هفتم برای رسیدن به رشد ۸ درصدی بحث بهره‌برداری و استفاده از راهکارهای هوشمند سازی است. این امر در انقلاب صنعتی چهارم نیز تمرکز بر هوشمند سازی و استفاده از هوش مصنوعی است.

انصاری اضافه کرد: ما در برنامه هفتم باید نظام اقتصاد دیجیتال را تهیه کنیم و کلیه بنگاه‌های اقتصادی و دستگاه‌های دولتی باید برنامه تحول دیجیتال را تهیه و به تصویب برسانند. همچنین برنامه ملی مهارت‌های رقومی دیجیتالی نیز باید تهیه شود و دوره‌های مهارتی AI از دوره‌های قالب این مهارت‌ها به شمار می‌رود.

وی با بیان اینکه موضوع نظام سنجش اقتصاد دیجیتال از دیگر برنامه‌های دولت است که اجرای آن بر عهده مرکز آمار واگذار شده است، افزود: در اجرای این برنامه وزارت ارتباطات همکاری دارد و موضوع هوش مصنوعی در بطن این برنامه‌ها گنجانده شده است. کشور در حال حاضر در حوزه هوش مصنوعی برنامه دارد و باید برنامه تقسیم کار ملی نیز تدوین شود که ما با همکاری سازمان ملی هوش مصنوعی و معاونت علمی در حال تهیه آن هستیم.

معاون برنامه ریزی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات افزود: یکی از تکالیفی که در سند راهبردی آمده و در برنامه هفتم نیز تکلیف شده موضوع نظام حکمرانی داده‌ها است که تدوین استانداردها، لوایح قانونی و موضوع در اختیار قرار دادن داده‌ها برای کسب و کارها تکلیف شده و در صورت تصویب تا حد زیادی راه در این حوزه هموار می‌شود.

تنزل رتبه ایران در حوزه هوش مصنوعی

رئیس هیات مدیره انجمن هوش مصنوعی و اقتصاد دیجیتال ایران رتبه کلی ایران در زیرشاخص نهادی در شاخص نو آوری در دنیا را ۱۳۳ ذکر کرد و گفت: متاسفانه رتبه خوبی نداریم و بین ۱۳۳ کشور در شاخص نهادی مربوط به حکمرانی رتبه ۱۳۳ را کسب کردیم و بعد از ما هیچ کشور دیگری وجود ندارد.

در ادامه دکتر داوود ادیب، رییس هیات مدیره انجمن شرکت‌های فناور هوش مصنوعی و‌ اقتصاد دیجیتال ایران گفت: بر اساس آخرین رتبه ‌بندی کشورها در حوزه هوش مصنوعی در آکسفورد اینساید در ۲۰۲۳، ایران رتبه ۹۴ را در میان ۱۹۳ کشور به دست آورده است و رتبه ما در این حوزه نسبت به سال گذشته تنزل یافته است.
وی با بیان اینکه در حوزه دانشی جلو هستیم که دلیل آن تعداد انتشار مقالات است، اظهار کرد: سه شاخص عمده برای آمادگی هوش مصنوعی در دنیا تعیین شده که شامل «دولت، حکمرانی و تسهیل‌گری و قوانین»، «زیرساخت» و «تکنولوژی و فناوری» می‌شود. بر اساس آخرین گزارشی که از سازمان وایپو در حوزه نوآوری جهانی دریافت کردیم، در شاخص نهادی که به یکی از شاخص های آمادگی هوش مصنوعی مرتبط می‌شود، متاسفانه رتبه خوبی نداریم و بین ۱۳۳ کشور در شاخص نهادی که مربوط به حکمرانی استرتبه ۱۳۳ را کسب کرده‌ایم و به این معنا است که بعد از ما در این ارزیابی هیچ کشور دیگری وجود ندارد.
ادیب، این آمار را هشداری برای کشور در حوزه حکمرانی نو آوری و همینطور هوش مصنوعی دانست و یادآور شد: هر چه ما زیرساخت مناسبی داشته باشیم و بتوانیم فناوری‌هایی را جذب کنیم و یا در کشور این فناوری‌ها را توسعه دهیم، اگر به موضوع قوانین و حکمرانی داده و حکمرانی بر داده توجه نکنیم، شانس خوبی در دنیا نخواهیم داشت.
رئیس هیات مدیره انجمن هوش مصنوعی و اقتصاد دیجیتال ایران به بیان وضعیت زیرساخت‌های این حوزه پرداخت و با بیان اینکه اقبال و شانس قابل توجهی در این حوزه نداریم، گفت: ایران در شاخص مرتبط با محیط‌ سازمانی رتبه ۱۲۷، در شاخص اثربخشی دولت رتبه ۱۲۰، در شاخص محیط نظارتی رتبه ۱۳۱، در شاخص کیفیت نظارتی رتبه ۱۳۳ و در شاخص احکام قانونی رتبه ۱۱۸ را کسب کرده است.
به گفته وی، ایران همچنین در شاخص محیط تجارت رتبه ۱۲۸ و در شاخص سیاست‌های انجام کسب و کار رتبه ۱۲۶ را از آن خود کرده و همه این رتبه‌ها در میان ۱۳۳ کشور جهان محاسبه شده است.
ادیب با اشاره به وضعیت کشور در حوزه زیرساخت‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات، گفت: کشور در این حوزه نسبت به سال گذشته (۲۰۲۲) که رتبه ۹۷ را داشته، در سال ۲۰۲۳ تنزل رتبه داشته و به جایگاه ۱۰۲ جهانی رسیده است. در زیر شاخص‌های این شاخص نیز وضعیت کشور به این صورت است:
* در حوزه دسترسی به فناوری اطلاعات و ارتباطات رتبه ۸۹
* استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات رتبه ۶۵
* سرویس آنلاین دولتی رتبه ۱۱۵
* مشارکت الکترونیکی رتبه ۱۲۸
* زیرساخت‌های عمومی رتبه ۵۰
وی تاکید کرد: این اعداد نشان می‌دهد که در حوزه زیرساختی باید فعالیت بیشتری داشته باشیم. در زیرساخت تنها موضوع تجهیزات مطرح نیست. درست است که اگر تجهیزات سرورهای قوی در اختیار داشته باشیم، می‌توانیم در این حوزه قوی کار کنیم و لیکن با شرایط موجود می‌توانیم از روش‌هایی چون کلود کامپیوتینگ استفاده کنیم. ما در حوزه هوش مصنوعی می‌توانیم از کارهای کوچک آغاز کنیم و حتما لازم نیست که گام‌های بزرگ برداریم.
رئیس هیات مدیره انجمن هوش مصنوعی و اقتصاد دیجیتال ایران با بیان اینکه کشورهای مختلف بر اساس توانمندی‌هایشان هر کدام یک موضوع و جهت‌گیری خاصی نسبت به هوش مصنوعی داشته‌اند، ادامه داد: امریکا به دلیل توان مالی که دارد، شرکت‌های بزرگ را خریداری کرده است، کشورهای عربی چون امارات و عربستان جذب نمایندگی این حوزه را در پیش گرفته‌اند و هندوستان به سمت آموزش هوش مصنوعی حرکت کرده است.
وی ادامه داد: در اتحادیه اروپا به دلیل توانمندی کمتر فناوری آنها نسبت به کشورهای پیشرو به سمت قانونگذاری، سیاست گذاری و تدوین استراتژی رفته‌اند و سعی کرد ه اند در این حوزه قدرت را به دست بگیرند. کشور چین نیز در حوزه ربات‌ها بیشتر فعال شده است. ایران نیز به دلیل اینکه در سه حوزه دولت، زیرساخت و تکنولوژی مزیت رقابتی قابل توجهی ندارد ، پیشنهاد می‌شود که با توجه به سبقه‌ای که در حوزه ریاضیات دارد، مزیت رقابتی خود را در حوزه الگوریتم‌ها و مدل‌ها تعریف کند.
ادیب خاطرنشان کرد: با شروع در مدل‌سازی سادهمی‌توانیم مزیت رقابتی را در دنیا کسب کنیم.

دکتر ادیب ، در بخش دیگری از سخنان خود به موضوع هوش مصنوعی و ارزش‌های دموکراتیک و به عبارتی به موضوع AI DV Index اشاره نمود.   
ادیب ادامه داد: مرکز هوش مصنوعی و خط ‌مشی دیجیتال (C AI DP) هر سال گزارشی به نام گزارش AI DV منتشر می نماید که وضعیت هوش مصنوعی (AI) و ارتباط آن با ارزش‌های دموکراتیک (DV) را در کشورهای مختلف بررسی می ‌کند. هدف این گزارش بررسی نحوه مدیریت هوش مصنوعی در کشورها و میزان پایبندی کشورها به اصول و موازین بین‌المللی در این زمینه است که این موضوع  از طریق ارزیابی، سنجش و مقایسه خط ‌مشی‌ها،برنامه ها و راهبردها و عملکردهای مرتبط با هوش مصنوعی در کشورهای مختلف انجام می‌پذیرد.

وی افزود: عوامل ارزیابی در این گزارش بر اساس چارچوب های شناخته شده سیاست گذاری هوش مصنوعی مانند اصول هوش مصنوعی سازمان همکاری و توسعه اقتصادی و یا  توصیه‌های اخلاقی یونسکو برای هوش مصنوعی ، اعلامیه  های جهانی حقوق بشر و اصول تصمیم گیری دموکراتیک در هر کشور که شامل شفافیت، مشارکت عمومی و دسترسی به اسناد خط ‌مشی می باشد انتخاب شده اند.

ادیب گفت: در این سنجه 12 سوال وجود دارد که اگر کشوری به هر سوال پاسخ مثبت بدهد امتیاز 1 و اگر پاسخ منفی دهد امتیاز 0 و اگر پاسخ میانه بدهد نمره نیم را دریافت می نماید . تعدادی از این سوال های 12 گانه به شرح ذیل است:

- آیا کشور، فرایندی را برای مشارکت معنادار مردم در تدوین خط‌مشی ملی هوش مصنوعی ایجاد کرده است؟

- آیا اسناد و مدارک مربوط به خط ‌مشی‌ها و رویه‌های هوش مصنوعی کشور به ‌راحتی در دسترس عموم قرار دارد؟

- آیا کشور به‌موجب قانون، حق شفافیت الگوریتمی را برقرار کرده است

- آیا کشور، توصیه‌ نامه یونسکو در مورد اخلاق هوش مصنوعی را پذیرفته است؟

- آیا کشور، توصیه‌نامه یونسکو در مورد اخلاق هوش مصنوعی را اجرا می‌کند؟

ادیب در پایان سخنان خود مطرح کرد: در ارزیابی انجام‌شده در گزارش ۲۰۲۲ این موسسه، ایران نمره ۳ از ۱۲ (جایگاه ۷۰ در بین ۷۵ کشور) را کسب کرده و در گروه پایین‌ترین کشورها (گروه پنجم) دسته‌بندی شده است و همچنین در ارزیابی انجام‌شده در گزارش ۲۰۲۳ این موسسه، ایران نمره ۳ از ۱۲ (جایگاه ۷۸ در بین ۸۲ کشور) را کسب کرده و کماکان در گروه پایین‌ترین کشورها (گروه پنجم) دسته‌بندی شده است.

شرکت‌های فناور هوش مصنوعی با فقر نیروی انسانی مواجه‌ هستند

نائب رئیس هیات مدیره انجمن شرکت‌های فناوری هوش مصنوعی و اقتصاد دیجیتال ایران گفت: نیروی انسانی یکی از چالش‌های کشور در حوزه هوش مصنوعی است و در حال حاضر شرکت‌هایی که در این حوزه فعال هستند با فقر نیروی انسانی مواجه‌اند. دکتر اسماعیل ثنایی هم در سخنانی آگاه کردن مدیران ارشد کشور در حوزه هوش مصنوعی را امری مهم دانست و افزود: در دانشگاه‌های کشور بر روی مباحث مبین تحقیقات وسیعی انجام می‌شود. به‌گونه‌ای که در ۳۳ سال در دانشگاه صنعتی شریف مشغول به فعالیت بودم مقالات علمی زیادی را منتشر کردیم.

دکتر اسماعیل ثنایی، آگاه کردن مدیران ارشد کشور در حوزه هوش مصنوعی را امری مهم دانست و افزود: در دانشگاه‌های کشور بر روی مباحث مبین تحقیقات وسیعی انجام می‌شود. به‌گونه‌ای که در ۳۳ سال در دانشگاه صنعتی شریف مشغول به فعالیت بودم مقالات علمی زیادی را منتشر کردیم.

وی با بیان اینکه ایران در حوزه تولید مقالات علمی در دنیا در جایگاه خوبی قرار دارد، اظهار کرد: بر اساس آخرین رتبه‌بندی‌ها ایران در حوزه هوش مصنوعی در رتبه چهاردهم در شاخص انتشار مقاله قرار گرفته است. ولی در حوزه کاربرد در چه جایگاهی ایستاده‌ایم؟

ثنایی ادامه داد: آمارهای متفاوتی در زمینه هوش مصنوعی از جایگاه ۸۰ تا بالای رتبه ۱۰۰ را شنیده‌ایم که این اعداد نشان‌دهنده آن است که ما در به‌کارگیری هوش مصنوعی عقب مانده‌ایم.

نائب رئیس هیات مدیره انجمن شرکت‌های فناوری هوش مصنوعی و اقتصاد دیجیتال ایران با اشاره به تاکیدات مقام معظم رهبری خاطرنشان کرد: ایشان در سخنرانی‌های خود تاکید کرده‌اند که ایران باید تا پنج سال آینده به جایگاه اول در حوزه هوش مصنوعی برسد و این در حالی است که ما در حوزه کاربرد هوش مصنوعی عقب‌ماندگی‌هایی داریم.

وی با اشاره به میزان سرمایه‌گذاری‌های کشور برای توسعه زیرساخت‌های هوش مصنوعی یادآور شد: در دنیا و در کشورهای منطقه سرمایه‌گذاری‌های عظیمی در حوزه هوش مصنوعی انجام شده، ضمن آنکه برنامه‌های راهبردی را نیز تدبیر کرده‌اند و اگر نخواهیم سرمایه‌گذاری‌های لازم را در این زمینه داشته باشیم، فاصله‌مان با دنیا بیشتر خواهد شد.

ثنایی با اشاره به تحقیقات دانشگاهی در مقاطع تحصیلات تکمیلی، گفت: در دانشگاه‌ها در رساله‌های کارشناسی ارشد و دکتری موضوعات پیشرفته‌ای تعریف می‌شود و مقالات علمی نیز منتشر می‌شود، ولی میان کاربرد دستاوردهای این تحقیقات در صنعت فاصله زیادی داریم.

وی با ارائه این پیشنهاد که دانشگاه‌ها باید در حوزه توسعه دانش به عنوان نهاد محوری تلقی شوند، اظهار کرد: به اعتقاد من لازم است که در دانشگاه‌ها از موضوعات تئوری فاصله بگیریم، چراکه با بهره‌گیری از ابزارهایی چون چت‌جی‌پی‌تی می‌توان در مدت دو ثانیه جواب سؤال‌هایمان را بیابیم و آنچه باید در دانشگاه‌ها بر روی آن متمرکز شوند، توسعه مهارت و تجزیه و تحلیل داده‌ها است که در این زمینه‌ها نیز در دانشگاه‌ها کار کمی انجام شده است.

نائب رئیس هیات مدیره انجمن شرکت‌های فناوری هوش مصنوعی و اقتصاد دیجیتال ایران نیروی انسانی را یکی از چالش‌های کشور در حوزه هوش مصنوعی نام برد و گفت: در حال حاضر شرکت‌هایی که در این حوزه فعال هستند، با فقر نیروی انسانی مواجه‌اند.

وی اضافه کرد: آمارهایی که ارائه شده نشان می‌دهد که جاذبه هوش مصنوعی در خارج از ایران بسیار زیاد است، به‌گونه‌ای که در کشور آمریکا ۷۰ تا ۸۰ درصد بودجه‌های استارتاپ‌ها در سرفصل‌های هوش مصنوعی هزینه می‌شود چراکه این حوزه زودبازده و کم هزینه است.

ثنایی با بیان اینکه در هوش مصنوعی هزینه تامین زیرساخت‌ها بسیار زیاد است، اظهار کرد: ما در این حوزه نیاز به دیتاسنترهای بزرگ داریم. همچنین یکی از زیرساخت‌های این حوزه چیپ‌ست‌ها هستند که در انحصار کشور آمریکاست و کشور چین نیز به شدت به دنبال دست یافتن دانش این چیپ‌ست‌ها است و کشور چین از سوی آمریکا در این حوزه تحریم شده است.

وی با تاکید بر اینکه کشور باید سرمایه‌گذاری‌های عظیمی در حوزه تامین زیرساخت‌های هوش مصنوعی داشته باشد، عمده این زیرساخت‌ها را وارداتی دانست و ادامه داد: در کنار آن نیاز به توسعه نرم‌افزارها و همچنین آموزش نیروی انسانی داریم.

وی لایه دیگر توسعه هوش مصنوعی را حوزه کاربرد عنوان کرد و گفت: برگزاری چنین نشست‌هایی اثرات مؤثری دارد، چراکه باید به بزرگان، مسئولان و صاحبان صنایع و همچنین وزرا این فناوری را بشناسانیم و کاربرد هوش مصنوعی را در حوزه‌هایی چون نفت، انرژی، دفاعی، سلامت و امنیت متذکر شویم تا ایجاد تقاضا شود و از این طریق شرکت‌هایی در این حوزه تشکیل شده و راهکارهای هوشمندانه به صنایع ارائه دهند.

«فب‌لس» استراتژی مهم کشور برای توسعه چرخه هوش مصنوعی

رئیس مرکز نوآوری و توسعه هوش مصنوعی پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات با تاکید بر اینکه در این حوزه باید به سمت استفاده از فب‌لس‌ها حرکت کنیم، گفت: استراتژی مهم کشور برای موضوع هوش مصنوعی و راه‌اندازی چرخه پایدار هوش مصنوعی، سرمایه‌گذاری جدی در حوزه ساخت سخت‌افزار و چیپ‌ست است. 

دکتر محمدهادی بکایی هم با تاکید بر این که بحث بهره‌وری اقتصادی و تاثیر هوش مصنوعی در آن در صنایع مختلف مورد بررسی قرار گیرد، گفت: برای مثال در صنایع تولیدی و جایی که برای ساخت محصول فعال است، جایگاه هوش مصنوعی در بهینه‌سازی فرایند تولید مشخص شده و در دنیا سنسورهایی در خطوط تولید مورد استفاده قرار می‌گیرند تا اطلاعات را جمع‌آوری کنند و با تحلیل آنها، در راستای بهبود فرآیندها از داده‌های این سنسورها استفاده می‌شود.

وی نمونه دیگر را در حوزه کشاورزی ذکر کرد و یادآور شد: فعالیتی را در مجموعه وزارت ارتباطات و پژوهشگاه فناوری اطلاعات در حوزه کشاورزی آغاز کردیم. یکی از کاربردهای هوش مصنوعی در کنار فناوری‌های دیگری مانند GIS، تخمین سطح زیر کشت است که داده‌های آن در برنامه‌ریزی‌های حوزه تامین کالاهای مورد نیاز و هم در صادرات و واردات اقلام مورد استفاده قرار می‌گیرد.

بکایی ادامه داد: متاسفانه در وضعیت فعلی که در بخش کشاورزی داریم، تخمین سطح زیر کشت است که این برآورد بر اساس یکسری خوداظهاری‌هایی صورت می‌گیرد و این خوداظهاری‌ها بنا به دلایلی با واقعیت تطابق مناسبی ندارد. به عنوان نمونه اگر بخواهیم برای برآورد سطح زیر کشت دو محصول گندم و جو در استان قزوین از فناوری‌های نوین بهره بگیریم، با آماری که در وزارت جهاد کشاورزی داریم، در حدود ۲۵ هزار هکتار اختلاف وجود دارد.

رئیس مرکز نوآوری و توسعه هوش مصنوعی پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات خاطر نشان کرد: اگر میزان محصول در هر هکتار را ۲.۵ تن و قیمت گندم و جو را ۱۸ هزار تومان در نظر بگیریم، چیزی حدود یک همت در یک استان تنها برای گندم و جو اختلاف وجود دارد و همین امر اگر اصلاح شود، می‌توانیم در بسیاری از زیر ساخت‌ها هزینه کنیم.

وی یادآور شد: در حوزه‌هایی چون خدمات لجستیک استفاده از هوش مصنوعی را می‌توانیم در دستور کار قرار دهیم، چرا که در حوزه لجستیک سالانه سوبسید در حوزه‌های بنزین و گازوئیل می‌دهیم که با یک برنامه درست، می‌توان خدمات لجستیکی را با بهره‌وری بیشتری ارائه داد.

بکایی تاکید کرد: ما به فرمایشات مقام معظم رهبری در حوزه دستیابی به عمق هوش مصنوعی استناد می ‌کنیم و پیرو آن این حوزه را با فناوری انرژی هسته‌ای مقایسه می‌کنیم و سازمانی برای آن ایجاد می‌شود تا ما را به لایه‌های عمیق آن هدایت کند. اگر در حوزه انرژی هسته‌ای بخواهیم استفاده کننده فرآورده‌های این حوزه باشیم، مثلا برق را تامین کنیم هیچ کشوری با ما مشکلی نخواهد داشت، ولی وقتی می‌خواهیم به ساخت راکتور هسته‌ای به عنوان زیر ساخت اقدام کنیم، مساله ایجاد می‌شود و ما با محدودیت‌هایی مواجه خواهیم شد.

وی با تاکید بر اینکه همین اتفاق در حوزه هوش مصنوعی رخ داده است، اظهار کرد: نگاه ما این است که به سمت ساخت سخت‌افزار نرویم، ولی اعتقاد ما این است که به سمت ساخت سخت‌افزار پیش برویم.

بکایی ادامه داد: ما در میان مدت می‌توانیم برای طراحی و ساخت چیت‌ست برنامه‌ریزی کنیم. کشورهایی مانند امریکا در حوزه ساخت چیپ‌ست فعال نیستند، بلکه در حوزه طراحی فعال هستند و کشور تایوان در حوزه ساخت چیپ‌ست بسیار فعال است. چرا که شرکت‌های امریکایی چیپ‌ست‌ها را طراحی و ساخت آن را به شرکت‌های تایوانی واگذار کرده‌اند.

رئیس مرکز نوآوری و توسعه هوش مصنوعی پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات با بیان اینکه در دانشگاه‌های کشور توانمندی طراحی چیپ‌ست‌ها موجود است، خاطر نشان کرد: ما می‌توانیم چیپ‌ست را طراحی کنیم و مدل‌های آن را به کشورهایی بدهیم که در بحث تحریم‌ها با ایران مشکل نداشته باشند و آن را برای ما بسازند.

وی این شیوه را با عنوان فب لس Fabless (تولید بدون‌ساخت) یاد و اضافه کرد: کشور چین که با تحریم‌های امریکا مواجه شده است، با برنامه‌های بلند مدت توانسته است امروز به توانمندی ساخت چیپ‌ست نائل شود و طی دستورالعملی که طی ماه‌های آینده منتشر می‌شود، شرکت‌های چینی اجازه ندارند که از چیپ‌ست‌های امریکایی در تولیدهای خود استفاده کنند و ملزم به بهره‌گیری از چیپ‌ست‌های چینی هستند.

بکایی با بیان اینکه ایران در میان مدت می‌تواند در حوزه فب‌لس و طراحی چیپ‌ست فعالیت کند، گفت: در بلندمدت ما باید از فب‌لس‌ها برای ساخت چیپ‌ست‌ها استفاده کنیم.

وی با اشاره به توسعه کاربردهای هوش مصنوعی در دنیا، اظهار کرد: سازمان هوش مصنوعی می‌تواند به سمت مدل‌های کاربرد برود، ولی به محض آنکه کشورهای دیگر اجازه ساخت ندهند، حق دسترسی ایران به سامانه‌های ابری را محدود می‌کنند. از این رو استراتژی مهم کشور برای موضوع هوش مصنوعی و راه‌اندازی چرخه پایدار هوش مصنوعی، سرمایه‌گذاری جدی در حوزه ساخت سخت‌افزار و چیپ‌ست است.

بکایی اظهار کرد: از این رو می‌توانیم امیدوار باشیم که در ۱۰ سال آینده در دنیا حرفی در دنیا داشته باشیم و اگر در این مسیر حرکت کنیم، همانند انرژی هسته‌ای اگر حق دسترسی ما را محدود کنند، در داخل کشور ساخته می‌شود.

دلایل سرمایه‌گذاری روی توسعه مدل‌های بنیادی هوش مصنوعی

معاون توسعه فناوری و زیر ساخت سازمان ملی هوش مصنوعی با اشاره به ضرورت سرمایه گذاری در تولید مدل‌های بنیادی هوش مصنوعی در کشور گفت: این رویکرد موجب می‌شود که در شرایط حساس نیازمند به سایر کشورها نباشیم، چرا که مدل‌هایی که توسط سایر کشورهای دیگر توسعه می‌یابد، open source نیستند و ما نمی‌توانیم در فناوری آنها وارد شویم و آنهایی که دسترسی آزاد دارند، به این سمت حرکت می‌کنند که دیگر نسخه open source را ارائه ندهند.  

آرش عباسی در خصوص اساسنامه سازمان هوش مصنوعی، گفت: سند راهبردی هوش مصنوعی در شورای عالی انقلاب فرهنگی نهایی شد و بخشی از سند سازمان هوش مصنوعی اساسنامه است که فرصتی داده شد تا این اساسنامه در معاونت علمی ریاست جمهوری تدوین شود.

وی ادامه داد: ولی اخیرا در جلسه شورای عالی انقلاب فرهنگی مصوب شد که پیش‌نویس این اساسنامه در معاونت علمی تدوین و در هیات دولت تصویب شود، ولی ما کار هوش مصنوعی را تا نهایی‌سازی این اساسنامه متوقف نکردیم.

وی افزود: هر لحظه‌ای از ماموریت‌های سازمان هوش مصنوعی در حوزه‌های توسعه سخت افزار و یا ورود به توسعه فناوری‌های این حوزه عقب بمانیم و موکول به نهایی شدن اسناد شود، خسارت بزرگی برای کشور در پی دارد؛ از این رو فعالیت‌های ما منوط به نهایی شدن اساسنامه نشده است.

عباسی با بیان اینکه سازمان ملی هوش مصنوعی از ابتدای سال جاری فعالیت خود را آغاز کرد، ادامه داد: هر زمان که اساسنامه سازمان نهایی و تصویب شود، مطابق با آن اساسنامه پیش خواهیم رفت.

وی ایجاد زیر ساخت‌های هوش مصنوعی را بسیار حیاتی دانست و یادآور شد: توسعه زیر ساخت‌های حوزه هوش مصنوعی بسیار هزینه‌بر است و آنچه که در حوزه هوش مصنوعی رخ داده، این است که در کشورهای دنیا مانند آمریکا تولید علم و مقاله بیشتر در شرکت های بزرگ صورت می گیرد؛ چرا که تحقیقات در این حوزه نیاز به زیر ساخت های قوی دارد که ایران در این حوزه از دنیا عقب است.

معاون توسعه فناوری و زیر ساخت سازمان ملی هوش مصنوعی با تاکید بر اینکه تقریبا زیر ساخت در حوزه هوش مصنوعی نداریم، ادامه داد: این حوزه نیاز به سرمایه‌گذاری جدی دارد که یک نمونه آن یکی از کشورهای منطقه است که در سال قبل، ۳ میلیارد دلار GPU در شرکت اینویدیا سفارش گذاری کرده است.

عباسی اضافه کرد: از ابتدای تأسیس سازمان ملی هوش مصنوعی مسأله دوم ما تامین زیر ساخت است و در این زمینه راهی نداریم، جز اینکه اقدام به واردات این زیر ساخت ها کنیم و این در حالی است که فناوری‌های این حوزه انحصاری است و از سوی دیگر تحریم‌هایی علیه کشور اعمال می شود.

وی اظهار کرد: در این شرایط برای تامین زیر ساخت‌ها باید هزینه های بیشتری پرداخت کنیم و در این راستا مذاکراتی با رئیس جمهور، معاون اول رئیس جمهور ، سازمان برنامه و بودجه و صندوق توسعه ملی انجام شد تا اقدام به خریداری برخی از زیر ساخت ها کنیم، ولی به دلیل اتفاقات اخیر، این خرید به تاخیر افتاد.

عباسی با ابراز امیدواری از اینکه تا پایان سال نسبت به خرید زیر ساخت‌ها اقدام شود خاطر نشان کرد: مبالغی را برای تامین سخت افزارهای هوش مصنوعی و  توسعه زیر ساخت در نظرگرفته شده، ولی به دلیل محرمانگی نمی‌توان این مبالغ را اعلام کرد؛ اما عدد قابل توجهی در این حوزه در نظر گرفته شده است که البته این سرمایه‌گذاری‌ها در مقیاس جهانی نیست.

معاون توسعه فناوری و زیر ساخت سازمان ملی هوش مصنوعی اضافه کرد: میکروسافت در یکی از شرکت‌های کشور امارات ۱.۵ میلیارد دلار سرمایه گذاری کرده است که این میزان سرمایه گذاری در کشور امکان پذیر نیست؛ ولی هماهنگی‌های میان مسوولان برای تجمیع سرمایه‌ها برای خرید زیر ساخت انجام شده است.

وی افزود: یک راهکار این است که از سرویس های آماده استفاده کنیم و حالت دیگر این است که برای کاربردهای کشور مناسب‌سازی شود و حالت دیگر این است که سرمایه‌گذاری در تولید مدل‌های بنیادی داشته باشیم و در شرایط حساس نیازمند به سایر کشورها نباشیم، چرا که مدل هایی که توسط سایر کشورهای دیگر توسعه می‌یابند،  open source  نیستند و ما نمی‌توانیم در فناوری آنها وارد شویم و آنهایی که دسترسی آزاد دارند، به این سمت حرکت می کنند که دیگر نسخه open source را ارائه ندهند.

وی با بیان اینکه از چت جی‌پی‌تی ۲ به بعد دیگر open source نیست، اظهار کرد: ما مجبور هستیم که سرمایه‌گذاری روی مدل‌های بنیادی هوش مصنوعی داشته باشیم. میزان این سرمایه‌گذاری هم عرض و هم پایه میزان سرمایه‌گذاری برای خرید زیر ساخت است.

انتهای پیام