توسعه و تحول اقتصاد دیجیتال به عنوان پیشران رشد اقتصادی
یک فعال اقتصادی، معتقد است: اقتصاد دیجیتال دیگر نوظهور نیست، فرصتهای جدیدی را برای رشد اقتصادی، نوآوری و رفاه اجتماعی به ارمغان میآورد و به عنوان کلیدی برای دستیابی به توسعه پایدار شناخته میشود.
احمد نیرومند، یک فعال اقتصادی در یادداشتی برای سیتنا آورده است:
در دنیای امروز، اقتصاد دیجیتال به عنوان یک نیروی محرکه قدرتمند ابزاری قابل اطمینان برای اقتصاد های بزرگ جهانی است و به سرعت در نقش اصلی خود یعنی تغییر و تحول جوامع و صنایع مختلف ایفای نقش میکند. این پدیده که دیگر نوظهور نیست، فرصتهای جدیدی را برای رشد اقتصادی، نوآوری و رفاه اجتماعی به ارمغان میآورد و به عنوان کلیدی برای دستیابی به توسعه پایدار شناخته میشود.
با توجه به بررسی نقش و اهمیت اقتصاد دیجیتال در پیشبرد رشد اقتصادی در ابتدا باید الزامات و چالشهای پیش روی توسعه آن را مورد بحث قرار دهیم.
اقتصاد دیجیتال چیست؟
اقتصاد دیجیتال به مجموع فعالیتهای اقتصادی و اجتماعی اطلاق میشود که در بستر فناوریهای اطلاعات و ارتباطات (ICT) انجام میگیرد. این شامل تجارت الکترونیکی، بانکداری آنلاین، دولت الکترونیک، رسانههای دیجیتال، آموزش آنلاین، خدمات مبتنی بر پلتفرم و بسیاری موارد دیگر میشود.
اقتصاد دیجیتال با دگرگونی در شیوه تولید، توزیع و مصرف کالاها و خدمات، مرزهای سنتی بین صنایع را از بین برده و مدلهای تجاری جدیدی را خلق کرده است. این امر به نوبه خود، منجر به افزایش بهرهوری، کاهش هزینهها، ایجاد فرصتهای شغلی جدید و دسترسی آسانتر به بازارها شده و ضمینه ساز تحول اقتصادی بر بستر دیجیتال گردیده است.
نقش اقتصاد دیجیتال در رشد اقتصادی چگونه است ؟
اقتصاد دیجیتال به عنوان پیشران اصلی رشد اقتصادی در قرن حاضر شناخته میشود. این امر به دلایل متعددی از جمله موارد زیر است:
- افزایش بهرهوری / کاهش هزینهها / ایجاد فرصتهای شغلی جدید / دسترسی آسانتر به بازارها / تقویت نوآوری / افزایش سرمایهگذاری
اقتصاد دیجیتال در مفهومی به نام تحول دیجیتال بهتر تعریف میشود و در ادبیات اکوسیستم تحول دیجیتال بستری برای رسیدن به اقتصاد دیجیتال در مقیاس های مختلف است. به طوری که تحول به راحتی بدون در نظر گرفتن مقیاس ها و محیط های پیرامونی هر نوع سیستم در یک کسب و کار کوچک سنتی و یک حکومت یا دولت قابل تعریف و عمق بخشی است.
الزامات توسعه اقتصاد دیجیتال:
برای بهرهمندی از مزایای اقتصاد دیجیتال، لازم است که زیرساختهای مناسب فراهم شود و برخی الزامات به عنوان زیر ساخت های اصلی در آن شناخته میشوند.
- دسترسی به اینترنت پرسرعت و باکیفیت: امکان دسترسی به اینترنت پرسرعت و باکیفیت برای همه افراد، شرط اساسی توسعه اقتصاد دیجیتال است.
- توسعه زیرساختهای فناوری اطلاعات و ارتباطات: سرمایهگذاری در توسعه زیرساختهای ICT مانند شبکههای فیبر نوری، مراکز داده و فناوریهای نسل پنجم (5G) ضروری است.
- افزایش سواد و بصیرت دیجیتال: آموزش و توانمندسازی افراد در زمینه استفاده از فناوریهای دیجیتال از اهمیت بالایی برخوردار است.
- ایجاد قوانین و مقررات مناسب: قوانین و مقررات باید به گونهای تدوین شوند که از توسعه اقتصاد دیجیتال حمایت کرده و از حقوق مصرفکنندگان و مالکیت معنوی محافظت کنند و هرگونه تهدید برای مصرف کنندگان را پیش بینی کرده باشد.
- حمایت از نوآوری و کارآفرینی: دولتها باید از نوآوری و کارآفرینی در زمینههای مرتبط با اقتصاد دیجیتال حمایت کنند. در این صورت دولت خود پلتفرمی برای توسعه اقتصاد دیجیتال خواهد بود و در نقش رگولاتوری (رگولاتوری مشارکتی) اهداف کلان را زیر نظر خواهد داشت.
- تقویت همکاری بین بخش دولتی و خصوصی: همکاری بین بخش دولتی و خصوصی برای توسعه اقتصاد دیجیتال ضروری است.
چالشهای پیش روی توسعه اقتصاد دیجیتال:
در کنار مزایای فراوان، توسعه اقتصاد دیجیتال با چالشهای متعددی روبروست که در سطوح مختلف اجتماعی، اقتصادی، فنی و قانونی ظاهر میشوند. برخی از این چالشها عبارتند از:
-
زیرساختهای فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT)
- دسترسی به اینترنت: نابرابری در دسترسی به اینترنت پرسرعت در مناطق مختلف جغرافیایی و اجتماعی، میتواند مانعی بزرگ برای توسعه اقتصاد دیجیتال باشد.
- کیفیت خدمات: کیفیت پایین خدمات اینترنت و مشکلات مربوط به پایداری و امنیت شبکهها میتواند تأثیر منفی بر اعتماد کاربران و کسبوکارها داشته باشد.
-
امنیت سایبری
- حملات سایبری: افزایش تعداد و پیچیدگی حملات سایبری میتواند باعث ایجاد نگرانیهای جدی در خصوص امنیت دادهها و اطلاعات حساس شود.
- حریم خصوصی: مسائل مربوط به حریم خصوصی و نحوه حفاظت از دادههای کاربران نیز از چالشهای اساسی توسعه اقتصاد دیجیتال است که در برخی از کشور ها اقدامات قانونی مناسبی برای رفع این چالش انجام شده است و میتواند الگو قابل بحثی برای کشور ما باشد.
-
قوانین و مقررات
- قوانین ناکافی: نبود قوانین و مقررات کافی و بروز در حوزه فناوری و تجارت الکترونیک میتواند باعث سردرگمی و مشکلات حقوقی شود.
- هماهنگی بینالمللی: عدم هماهنگی قوانین بینالمللی ، تحریم ها و موانع قانونی مربوط به تجارت فرامرزی میتواند توسعه اقتصاد دیجیتال را محدود کند.
-
سرمایهگذاری و منابع مالی
- کمبود سرمایهگذاری: نبود سرمایهگذاری کافی در بخشهای تحقیق و توسعه و نوآوری میتواند مانع پیشرفت فناوریهای جدید و کارآمد باشد.
- عدم دسترسی به منابع مالی: برای کسبوکارهای نوپا و کوچک، دسترسی به منابع مالی برای توسعه و رشد ممکن است دشوار باشد.
-
مهارتهای انسانی
- کمبود نیروی انسانی متخصص: کمبود نیروی انسانی با مهارتهای لازم در حوزههای فناوری اطلاعات و ارتباطات، برنامهنویسی و تحلیل دادهها میتواند مانعی جدی باشد.
- آموزش و آموزشهای مداوم: نیاز به آموزشهای مداوم و بهروز نگهداشتن مهارتهای کارگران و متخصصان برای سازگاری با فناوریهای جدید.
-
فرهنگ سازمانی و اجتماعی
- مقاومت در برابر تغییر: مقاومت سازمانها و افراد در برابر تغییرات فناوری و پذیرش روشهای جدید کاری میتواند روند تحول دیجیتال را کند کند.
- آگاهی عمومی: نبود آگاهی کافی در مورد مزایای اقتصاد دیجیتال و عدم اعتماد به فناوریهای جدید میتواند باعث تأخیر در پذیرش و استفاده از آنها شود.
-
مشکلات اقتصادی و سیاسی
- بیثباتی اقتصادی: بیثباتی اقتصادی و نوسانات بازار میتواند بر روی سرمایهگذاریها و توسعه زیرساختهای لازم برای اقتصاد دیجیتال تأثیر منفی بگذارد.
- محیط سیاسی: ناپایداری سیاسی و وجود سیاستهای متناقض نیز میتواند به عنوان مانعی برای توسعه اقتصاد دیجیتال عمل کند.
رفع این چالشها نیازمند همکاری گسترده بین دولتها، بخش خصوصی، نهادهای آموزشی و جامعه مدنی است تا بتوانند زیرساختها و قوانین لازم را فراهم کرده و فرهنگ استفاده از فناوریهای دیجیتال را در جوامع ترویج دهند.
انتهای پیام
افزودن دیدگاه جدید