پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات در جایگاه بازوی اصلی پژوهشی دولت در حوزه ICT

به گزارش سیتنا، مهندس فرامرز رستگار، دبیر و نائب رئیس هیات مدیره سندیکای صنعت مخابرات ایران در گفت‌وگو با ماهنامه نسل چهارم پیرامون عملکرد پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات سخن گفت که مشروح آن به شرح ذیل است:

ارزیابی شما از عملکرد پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات در دولت سیزدهم چیست و آیا پژوهشگاه توانسته به عنوان بازوی اصلی پژوهشی دولت در حوزه ICT موثر عمل کند؟

آنچه که امروز به عنوان پژوهشگاه ارتباطات می‌شناسیم، پیش‌تر مرکز تحقیقات مخابرات ایران بود و قبل از انقلاب نیز به عنوان آزمایشگاه بخش مخابرات دانشکده فنی دانشگاه تهران مطرح بود و به نوعی این پژوهشگاه حدودا ۵۰ سال سابقه دارد. در دولت سیزدهم با توجه به اتفاقاتی که در ساختار وزارت ارتباطات و معاونت های آن ایجاد شد، بخش شبکه ملی اطلاعات، اهمیت بالاتری پیدا کرد و به همین علت تعاملات وزارت ارتباطات با پژوهشگاه نسبت به گذشته افزایش یافت.
در بسیاری از جلسات کمیته های فنی و کارگروه هایی که برای تعیین سیاست ها و تدوین اسناد راهبردی و نظام نامه ها در وزارت ارتباطات برگزار می شد، در دولت سیزدهم نماینده‌ای از پژوهشگاه حضور داشت و در آنجا تصمیم گیری‌ انجام می شد، لذا نقش پژوهشگاه به عنوان نقش اصلی در نظر گرفته شد و به آن ماموریت داده می شد و تدوین اسناد نهایتا تصویب و ابلاغ می شد.
پژوهشگاه در ارتباط با شبکه ملی اطلاعات که ماموریت اصلی حوزه ICT است، از لحاظ شبکه ملی با دیگر دستگاه های اجرایی و ارکان دولت در ارتباط است و به همین منظور نقش موثر دارد و جنبه نسبتا کاربردی پیدا کرده است.
پژوهشگاه به عنوان بازوی قوی و به عنوان مشاور عالی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و سازمان های وابسته وزارت ارتباطات تلقی می شود، ضمن اینکه به دلیل وجود شبکه ملی اطلاعات و رسالتی که وزارت ارتباطات دارد، با برخی از دستگاه هایی که ماموریتی در شبکه ملی اطلاعات دارند ارتباط برقرار شده است، بنابراین در حوزه فاوا و اقتصاد دیجیتال، پژوهشگاه به عنوان یک مرجع در مجموعه دستگاه دولتی مطرح است و تعامل خوبی بین پژوهشگاه و دستگاه‌های دولتی و نهادهایی که رسالت های تحقیقاتی دارند مثل معاونت علمی و فناوری برقرار شده است و پژوهشگاه به عنوان بازوی اصلی پژوهشی دولت در حوزه نقش موثری داشته است.

 موانع توسعه پژوهشگاه و گره های کاری را در چه حوزه ای می دانید؟

در رابطه با پژوهشگاه چند مسئله است که باید به جد به آن توجه شود که البته کارهایی انجام شده ولی جوابگو نیست.
از نظر نیروی انسانی، نیروهای پژوهشگاه، نیروهای مرکز تحقیقات مخابرات ایران بودند که به تدریج بازنشست شده و می‌شوند و به هر صورت پژوهشگاه را ترک می‌کنند. تامین نیروی انسانی از معضلات کشور است، ولی اینکه آن نیروها قابلیت کار در یک پژوهشگاه را داشته باشند یا خیر، قابل بررسی است.
جدای منابع انسانی، اعتبارات مالی هم لازم است که اولا امکان استخدام های جدید برای پژوهشگاه وجود داشته باشد تا جایگزین نیروهای خبره بازنشسته شوند.
از طرف دیگر منابع باید به گونه ای باشد که بشود نیروهای خوب را جمع کرد، چرا که نیروهای ضعیف مناسب پژوهشگاه نیستند یا بازار کار بالایی هم در داخل کشور و هم خارج کشور وجود دارد که باید نیروی کار قوی را راضی نگه داشت.
مورد اول نگهداشت نیروی انسانی برای جلوگیری از بحران و منابع انسانی است و  نکته دوم آزمایشگاه های پژوهشگاه است که مدت هاست از نظر تجهیزات تقویت نشده اند. ممکن است گاهی یک دستگاه یا یک وسیله خریداری شود، ولی با توجه به رسالتی که برای پژوهشگاه در نظر قرار گرفته است باید این تجهیزات به روز شوند.
مراجع مختلف رسمی در کشور داریم مثل سازمان ملی استاندارد سازی یا سازمان تنظیم مقررات که آزمایشگاه های معتمد را زیر نظر دارند و کار تایید نمونه را انجام می دهند و گواهی صادر می کنند، دانشگاه هایی همچون صنعتی شریف، امیرکبیر یا بهشتی را داریم که  تجهیز شدند و آزمایشگاه های آنها بـرای کارهای فنـــی مـــورد استفـــاده قــرار می گیرند، ولی همه اینها را کنار هم بگذاریم به یک آزمایشگاه مرجع مادر احتیاج داریم که از نظر توانمندی و قابلیت باید نسبت به بقیه ویژگی خاص داشته باشه که همین پژوهشگاه ارتباطات است و آزمایشگاه های خوبی هم دارد و زیرساخت آزمایشگاهی در این مرکز فراهم است؛ هم در بخش فناوری ارتباطات، هم در حوزه فناوری اطلاعات و هم امنیت آزمایشگاهی وجود دارد ولی باید  تجهیزات آزمایشگاهی و دستگاه های اندازه گیری تقویت شوند؛ چرا که مرتب تکنولوژی در حال تغییر است و تکنولوژی های جدید ابزار مناسب خود را لازم دارند. بنابراین بعد از منابع انسانی در پژوهشگاه، تجهیز آزمایشگاه از طریق ابزار دقیق و درست مطرح است.
در پژوهشگاه مقاله های زیادی تهیه می شود و کار تحقیقاتی زیادی صورت می گیرد که در اختیار محققان و مدیران پژوهشگاه قرار می گیرد و در کتابخانه پژوهشگاه یا سایت قابل دسترس است، ولی همه به این اطلاعات دسترسی ندارند. چند سال پیش تصمیم گرفته شد که هر آنچه که مقاله یا کارهای تحقیقاتی انجام می‌شود، در سایت و در دسترس عموم قرار گیرد و مدتی هم این اتفاق افتاد، اما الان اینگونه نیست یعنی حتی افرادی که مرتبط با موضوع هستند هم اگر کار تحقیقاتی داشته باشند باید پسورد مربوطه را دریافت کنند و برای یک مدت کوتاه دسترسی به آن مدرک را داشته باشند.
قرار بر این بود که اطلاعات باز باشد و در اختیار عموم قرار گیرد؛ چراکه در این موارد دولت هزینه می کند تا یک سری تحقیقات انجام شود.
به عقیده بنده، علت محدودیت دسترسی، بیش از اینکه دلایل امنیتی و حفظ اطلاعات داشته باشد، شاید این اطلاعات و نتایج کاملا پخته و اساسی نیست و به نظر می رسد که اگر منتشر شوند و در دسترس قرار بگیرند، ممکن است یک سند کامل و تمام عیاری وجود نداشته باشد و لذا از افشای آن با محدودیت های خاص می توانند جلوگیری کنند که این مسئله باید برطرف شود.

پیشنهاد شما به اپراتورهای تلفن همراه برای استفاده از توان پژوهشگاه برای توسعه نسل های بالا و استفاده از فناوری های نوین چیست؟

پژوهشگاه از منظر کار تحقیقی ممکن است نسبت به اپراتورهای دیگر به دلیل آنکه در حوزه عمل هستند و مرتب با یک شبکه زنده کار می کنند و توسعه می دهند متفاوت باشد، اما نمی توانیم بگوییم که نسبت به دیگری برتری دارد، ولی کنار هم قرار گرفتن این دو رکن باعث می شود که مطالب عملی با مسائل پژوهشی در کنار هم قرار بگیرند و نتیجه یک کار موثرتری باشد، کما اینکه اخیرا یک کنفرانسی مرتبط با نسل پنجم تلفن همراه برگزار شد که یکی از کنفرانس های موفق پژوهشگاه بود؛ چرا که هم از بخش صنعت هم بخش اپراتوری و هم دانشگاهی حرف جدیدی برای گفتن داشتند و مطالعه جامعی انجام شده بود و علت اینکه نتیجه کار هم موثر بود این بود که رفت و آمدهای خوبی بین پژوهشگاه و وزارت ارتباطات و سازمان های متولی اجرای پروژه های ارتباطی با هم برقرار شده بود و در جلسات با هم تعامل و گفت‌وگو داشتند و هر جایی که با هم مشترک و هم فکر بودند به یک دستاورد چشمگیر رسیدند که شاید تنهایی نمی توانستند آن دستاورد را به دست آورند.

در دوره های گذشته کنفرانس های ظرفیت را در پژوهشگاه اجرا کردید، پیرامون نتایج این کنفرانس ها بفرمایید.

در دولت سیزدهم هفت کنفرانس از نوع کنفرانس ظرفیت برگزار شده است، البته جدای از کنفرانس ها و سمینارهایی که پژوهشگاه داشته که بیشتر جنبه های علمی پژوهشی داشته است. در این کنفرانس ها بر اساس برنامه‌ها و نیازمندی‌های شبکه ملی اطلاعات، دولت، اپراتورها و بخش خصوصی که در کارهای طراحی و تولید مشغول هستند و با حضور پژوهشگاه که از یک طرف به دولت و بخش سیاست گذاری و از یک طرف هم به تحقیق و صنعت متصل است و به عنوان زنجیره تامین مرتبط، ارتباط برقرار کردند و انتخاب پژوهشگاه به عنوان محل برگزاری این کنفرانس ها به این دلیل است که جایگاه آن با هر سه رکن مربوطه یعنی دولت، کارفرماها و زنجیره تامین برقرار است. نکته بعدی اینکه پژوهشگاه از منظرمطالعاتی، موضوعات مختلف دارد و  پیرامون بسیاری از اسناد راهبردی مربوط به شبکه ملی اطلاعات ماموریت هایی داشته و وقتی کنار هم قرار می گیرند، هم پژوهشگاه می تواند دستاوردهایش را ارائه دهد و هم می تواند از آنچه که می بیند ایده بگیرد که در سال های بعدی استفاده کند یعنی هم مولد است و هم کسی است که می‌تواند ایده بگیرد و در بهره برداری از کارها در آینده استفاده کند.

هفت کنفرانس ظرفیت با لایه های مختلف شبکه ملی اطلاعات مرتبط می شود:
•کنفرانس ظرفیت شبکه ملی اطلاعات (مهرماه ۱۴۰۰)،
• کنفرانس ظرفیت شبکه دسترسی فیبرنوری (اسفندماه ۱۴۰۰)،
• کنفرانس ظرفیت ذخیره سازها و پردازشگرها (اردیبهشتماه ۱۴۰۱)،
• کنفرانس ظرفیت امنیت، تاب آوری و پایداری (تیرماه ۱۴۰۱)،
• کنفرانس ظرفیت تولید تارنوری ( بهمن‌ماه ۱۴۰۱)،
• کنفرانس ظرفیت زیرساخت اطلاعاتی (مردادماه ۱۴۰۲)،
• کنفرانس ظرفیت توسعه هوشمندسازی ( مهرماه۱۴۰۲).

از هر زاویه که نگاه کنیم پژوهشگاه نقش عمده ای در کنفرانس ها داشته است. در گذشته ارتباط صنعت با دانشگاه را داشتیم و بعد عنوان شد که ارتباط صنعت و دانشگاه حلقه را کامل نمی کند و وقتی که دانشگاه  و دولت کنارهم قرار می گیرند همان کنفرانس ظرفیت می شود، بنابراین ارتباط صنعت، دانشگاه و دولت در کنفرانس ظرفیت نقش خود را به صورت ملموس نشان داده است.
امسال هم احتمالا ما دو کنفرانس ظرفیت دیگر خواهیم داشت در لایه های بالاتر که خدمات پایه و خدمات کاربردی در شبکه ملی اطلاعات و توسعه هوشمند سازی را در بر می‌گیرد.

پیشنهاد شما به متولیان پژوهشگاه و وزارت ارتباطات برای تقویت ارتباط پژوهشگاه با صنعت و بخش خصوصی چیست؟

ما در کنفرانس ظرفیت تلاش مان این بود که بگوییم این حلقه سال ها مطرح بوده و در همه دانشگاه ها دفتر ارتباط با صنعت وجود دارد و در همه وزارت خانه های صنعتی و شرکت های تولیدی نیز این دفتر برقرار است. برای آنکه بحث صنعت، دانشگاه و دولت شکل بگیرد؛ چراکه دولت متوجه شده که دیگر قدرت فناوری را ندارد و بایستی از بیرون درخواست کند که این دانش یا در دانشگاه و یا در پژوهشگاه است و صنعت در درون خود دیگر وضعیت گذشته را ندارد که حاکم اطلاعات فنی در کشور باشد و در این صورت به این سمت حرکت می کند.
وقتی در فضایی که همه اهل فن حضور دارند قرار می گیرید، می بینید که چه مسائلی شکل گرفته و چه مسائلی برای آینده شکل خواهد گرفت و این روند خود به خود ارتباط را تقویت می کند. علیرغم اینکه کنفرانس ظرفیت در پژوهشگاه برگزار می شد و بالاخره تا چهار روز وضعیت پژوهشگاه را  از حالت طبیعی خارج می کرد و از طرف دیـــگر پژوهــش ها هم هزینه دارند و باید انرژی شکل بگیرد، ولی مسوولان پژوهشگاه از برگزاری ایــن کنفرانس ها استقبال می کنند، برای آنکه فرصت هایی وجود دارند که در همان چند روز و در زمان هماهنگی کنفرانس به وجود می آیند و این فرصت ها ارزشمند است که در این مسیر به آن ها توجه می شود.

انتهای پیام