گزارش های مستند گویاست: وضعیت بحرانی اینترنت در ایران علی رغم تکذیب مسوولان

به گزارش سیتنا، گزارش رادار ابرآروان از وضعیت اینترنت دیتاسنترهای داخلی به خوبی گویای وضعیت بحرانی در کیفیت اینترنت کشور است و نشان می‌دهد که تقریبا نیمی از سال ۱۴۰۰ در ارتباطات اینترنتی دیتاسنترهای داخلی اختلال وجود داشته است؛ اختلالی که در دیتاسنترهای داخلی ۲۵ برابر بیشتر از دیتاسنترهای خارجی بوده است.

بر اساس داده‌های سامانه‌ رادار ابرآروان اینترنت دیتاسنترهای داخلی در سال ۱۴۰۰ با ۴ ساعت و ۴۸ دقیقه قطعی، ۸ ساعت و ۳۴ دقیقه اختلال پراکنده، ۲ ساعت و ۲۰ دقیقه اختلال هم‌زمان و بیش از ۴۰۹۶ ساعت اختلال جزئی رو‌به‌رو بوده است. به بیان دیگر، ۱‍۷۱ روز و ۳ ساعت و ۴۲ دقیقه معادل ۴۷درصد سال ۱۴۰۰ در ارتباطات اینترنتی دیتاسنترهای داخلی اختلال وجود داشته است.

طبق گزارشی که ابرآروان بر اساس داده‌های سامانه رادار خود منتشر کرده،  در سال ۱۴۰۰، ۸۹ درصد اختلال اینترنت دیتاسنترها مربوط به وب‌سایت‌های بین‌المللی و ۶۷ درصد اختلال مربوط به ارتباطات اینترنتی اینستاگرام بوده است. فاصله‌ اینستاگرام و کلاب‌هاوس که با ۱۰ درصد اختلال در سال در جایگاه دوم اختلالات ارتباطات اینترنتی قرار داشته به ۵۷ درصد می‌رسد. در یک کلام اینستاگرام نزدیک به ۲ برابر مجموع ۸ وب‌سایت دیگر با اختلال ارتباطات اینترنتی مواجه بوده است.

چگونه این اطلاعات به‌دست‌آمده است؟

گزارش ابرآروان با کمک سامانه رادار خود از وضعیت اینترنت دیتاسنتر‌ها در سال ۱۴۰۰ با پایش لحظه‌ای وب‌سایت‌های ایرانی و خارجی دیجی‌کالا، ورزش‌سه، آپارات، شاپرک، Github, Google, Instagram, Wikipedia و Clubhouse به‌دست‌آمده است.

طبق این گزارش در سال گذشته ارتباطات دیتاسنترهای کشور ۲۸۸ دقیقه معادل ۴ ساعت و ۴۸ دقیقه به شکل کامل قطع بوده است. ابرآروان در این گزارش خود تأکید کرده که قطعی کامل به حالتی گفته می‌شود که دست‌کم ۴ وب‌سایت به شکل هم‌زمان در ۳ دیتاسنتر برای دست‌کم ۱ دقیقه با خطا در اتصال روبه‌رو باشند. از سوی دیگر اختلال پراکنده به حالتی گفته می‌شود که برای ۵ دقیقه در دسترسی به دست‌کم ۲ وب‌سایت اختلال وجود داشته باشد. براین‌اساس در سال گذشته ۵۱۴ دقیقه اختلال پراکنده در دیتاسنترهای مختلف وجود داشته است. از سوی دیگر اختلال هم زمان به حالتی گفته می‌شود که به شکل هم‌زمان برای ۵ دقیقه در دست‌کم ۳ دیتاسنتر در دسترسی به ۲ وب‌سایت اختلال وجود داشته باشد. در سال ۱۴۰۰ در مجموع ۱۴۰ دقیقه اختلال هم‌زمان در ارتباطات دیتاسنترها مشاهده شده است.

اینستاگرام در رتبه نخست اختلال‌ها

 ۶۷درصد اختلال‌های ثبت شده در ۹ وب‌سایتی که رادار ابرآروان در سال ۱۴۰۰ آن‌ها را پایش کرده به اینستاگرام اختصاص داشته است. کلاب‌هاوس و گیت‌هاب با اختصاص ۱۰ و ۹ درصد اختلالات به خود در جایگاه‌های دوم و سوم قرار می‌گیرند. در بین وب‌سایت‌های ایرانی کاربران با ۵ درصد، بیش‌ترین اختلال را در اتصال به وب‌سایت‌ دیجی‌کالا تجربه کرده‌اند. آپارت و ورزش ‌سه به‌ترتیب با ۳ و ۲درصد اختلال در جایگاه‌های پنجم و ششم قرار می‌گیرند.

طبق این گزارش، در سال ۱۴۰۰ دسترسی به Google در ۲درصد و دسترسی به Wikipedia در ۱درصد مواقع با اختلال روبه‌رو بوده است. همچنین در سال ۱۴۰۰ کمترین میزان اختلال‌ها با کم‌تر از  ۱ درصد‌ به شاپرک اختصاص داشته است. در مجموع از بین ۹ وب‌سایت داخلی و خارجی که در سال ۱۴۰۰ از سوی رادار ابر آروان پایش شده، ۸۹درصد اختلالات در وب‌سایت‌های خارجی (Github, Google, Instagram, Wikipedia و Twitch) و حدود ۱۱درصد اختلالات در وب‌سایت‌های ایرانی (شاپرک، دیجی‌کالا، آپارات، ورزش‌سه) مشاهده شده است.

اختلال‌ ۲۵ برابری اینترنت دیتاسنترهای ایران نسبت به جهان

یکی از کارهای جدیدی که ابرآروان در بهار سال ۱۴۰۱ انجام داد، اضافه کردن پایش ارتباطات اینترنتی دیتاسنترهای خارجی به سامانه رادار خود بود. با اضافه شدن دیتاسنترهای بین‌المللی از ۱۰ کشور دنیا به رادار ابرآروان، وضعیت ارتباطات اینترنتی این‌ دیتاسنترها با پایش مستمر ۵ وب‌سایت خارجی و ۳ وب‌سایت ایرانی پایش می‌شود. از این‌رو امکان مقایسه‌ی وضعیت ارتباطات و میزان اختلالات اینترنتی در داخل و خارج از کشور وجود دارد. با اضافه شدن این قابلیت جدید به سامانه رادار، گزارش اردیبهشت ۱۴۰۱ رادار نشان می‌دهد، وب‌سایت‌های خارجی که رادار آن‌ها را به‌شکل مستمر پایش می‌کند (Github، Google، Instagram، Wikipedia و Twitch) در دیتاسنترهای ایران ۲۵ برابر دیتاسنترهای خارجی با اختلال ارتباطات اینترنتی روبه‌رو بوده‌اند. بر این اساس می‌توان گفت اختلال‌ اینترنت در دیتاسنترهای ایران (بر پایه وب‌سایت‌های جهانی)  ۲۵ برابر میانگین اختلال اینترنت در دیتاسنترهای بین‌المللی بوده است.

از سوی دیگر یکی از نکات جالب پایش وب‌سایت‌های پرترافیک ایرانی و خارجی در اردیبهشت ۱۴۰۱ این است که  از مجموع اختلال‌ اینترنتی دیتاسنترهای داخلی و خارجی، ۸۷ درصد اختلال در دیتاسنترهای داخلی و تنها ۱۳درصد اختلال اینترنتی در دیتاسنترهای خارجی وجود داشته است.

سهم ۸۷ درصدی دیتاسنترها داخلی در اختلال‌ها

بررسی میزان اختلال‌های اینترنتی وب‌سایت‌های داخلی و خارجی در دیتاسنترهای داخلی و بین‌المللی در اردیبهشت ۱۴۰۱ نشان می‌دهد، درحالی‌که بیش‌ترین میزان اختلال اینترنت وب‌سایت‌های بین‌المللی در دیتاسنترهای داخلی رخ‌داده که وب‌سایت‌های داخلی هم بیش‌ترین اختلال را در دیتاسنترهای بین‌المللی تجربه کرده‌اند. برای نمونه، ۹۹درصد اختلالات اینستاگرام در این ماه متعلق به دیتاسنترهای داخلی بوده و تنها یک درصد اختلالات اینترنتی اینستاگرام در دیتاسنترهای بین‌المللی مشاهده شده است.

همچنین دیگر وب‌سایت‌های خارجی هم مشابه الگوی مشاهده شده در اینستاگرام بیش‌ترین اختلال اینترنتی را در دیتاسنترهای داخلی تجربه‌ کرده‌اند. برای نمونه و طبق اطلاعات تصویر بالا ۹۷ درصد اختلال‌ها در توییچ از داخل بوده و ۹۴ درصد اختلال در گیت‌هاب مربوط به اختلال در دیتاسنترهای داخل بوده است. از سوی دیگر هم ۹۳ درصد اختلال‌های اینترنتی در گوگل منشأ داخلی داشته است.

 نکته جالب دیگر که گزارش از اطلاعات سامانه رادار ابرآروان نشان می‌دهد این است که وب‌سایت‌های ایرانی در دیتاسنترهای خارجی با بیشترین مشکل همراه بوده‌اند. برای مثال ۲درصد اختلال‌های وب‌سایت گنجور، ۷۰درصد اختلال‌های دیجی‌کالا و ۸۰ درصد اختلال‌های آپارات که همه از وب‌سایت‌های پرترافیک ایرانی هستند در دیتاسنترهای بین‌المللی وجود داشته است.

همچنین در اردیبهشت ۱۴۰۱، دیجی‌کالا با ۳۰ درصد، بیش‌ترین اختلال را در دیتاسنترهای داخلی تجربه کرده است. همچنین بین وب‌سایت‌های خارجی، Wikipedia با ۸۰ درصد، کم‌ترین میزان اختلال‌ در دیتاسنترهای داخل ایران را تجربه کرده است.

سامانه رادار چگونه اطلاعات خود را جمع‌آوری می‌کند؟

 ابر آروان در سال ۹۸ باهدف کمک به گردش آزاد اطلاعات و ایجاد شفافیت، سامانه‌ رادار را برای اطلاع‌رسانی اختلالات احتمالی ارتباطات اینترنتی دیتاسنترهای داخلی راه‌اندازی کرد.

طبق اعلام ابرآروان، سامانه رادار در سال گذشته وضعیت ارتباطات اینترنتی ۹ وب‌سایت را در دیتاسنترهای داخلی پایش کرده است. این سامانه در سال ۱۴۰۱ تغییراتی داشته و کامل‌تر شده است؛ گزارش وضعیت ارتباطات اینترنتی دیتاسنترهای بین‌المللی و امکانات متنوعی مانند گزارش محبوب‌ترین سیستم‌عامل‌ها، مرورگرها و دستگاه‌ها، نسبت ترافیک موبایل و دسکتاپ و نسبت ترافیک انسان و ربات به این سامانه اضافه شده است.  ابرآروان در گزارش وضعیت اینترنت دیتاسنترها در سال گذشته به کمک اطلاعات سامانه رادار اعلام کرده که دارا بودن ۴۰ پاپ‌سایت‌ در ۴۰ شهر، ۳۰ کشور و ۶ قاره به ابر آروان امکان می‌دهد به‌عنوان یک منبع مستقل در لحظه وضعیت احتمالی ارتباطات اینترنت دیتاسنترهای ایران و جهان را گزارش کند. ابرآروان در گزارش وضعیت اینترنت دیتاسنترها در سال ۱۴۰۰ تأکید کرده که سامانه‌ رادار ابر آروان تنها دردسترس‌بودن یا نبودن یک‌ وب‌سایت در دیتاسنترهایی که آروان در آن‌ها پاپ‌سایت دارد را نشان می‌دهد؛ بنابراین از خروجی این سامانه نمی‌توان به اختلال اینترنت خانگی پی‌برد. همچنین رادار Latency و ترافیک شبکه را نمایش نمی‌دهد.

انتهای پیام