«شبکه شاد» موفقیتی مرهون عزم و اراده جمعی است

به گزارش سیتنا، محسن حاجی میرزایی، در یادداشتی که در روزنامه ایران منتشر شد، ضمن اشاره به ضرورت ایجاد فضایی اختصاصی برای آموزش در فضای مجازی در دوران شیوع کرونا، به تبیین مراحل راه اندازی شبکه آموزشی دانش‌آموز «شاد» پرداخت. متن کامل این یادداشت را در زیر مطالعه نمایید:

بیست‌و‌یکم فروردین‌ماه سال گذشته، نظام آموزش و پرورش شاهد راه‌اندازی سامانه‌ای بود که در مدت‌ زمان کوتاهی به اصلی‌ترین ابزار آموزش مجازی در کشور ما تبدیل شد. بعد از بروز کرونا، رشته ارتباطی معلم، دانش‌آموز و مدرسه به یکباره گسسته شد؛ به تدریج امیدها برای بازگشایی مدارس در کوتاه‌ مدت از دست رفت. آگاه شدن مدیران و معلمان از این واقعیت، آن ها را به فکر مسیرهای جایگزین انداخت. آموزش و پرورش، آموزش تلویزیونی را در کمتر از یک هفته برقرار کرد. در یادداشت قبل، علل ناکافی بودن این آموزش را تبیین کردم. در شرایط به‌وجود آمده بیم آن می‌رفت که مأموریت مهم آموزش و پرورش، مبنی بر ارائه خدمات آموزشی به عموم دانش‌آموزان با اختلال جدی روبه‌رو شود. فضای مجازی، در دسترس‌ترین محیطی بود که کادر آموزشی آن را دارای ظرفیت برقراری مجدد آموزش تشخیص دادند.

معلمان و دانش‌آموزان به یکباره در فضای مجازی پراکنده شدند و با تلاش معلم، سعی در یافتن یکدیگر داشتند. پیام‌رسان‌های داخلی و خارجی، فضایی برای ایجاد گروه‌های کلاسی مختلف شد. تعداد زیادی از دانش‌آموزان ما ناچار شدند برای دریافت آموزش، در این فضا حضور یابند و عمدتاً در فضای پیام‌رسان‌های خارجی، آموزش ببینند. روشن است حضور در این فضا چه مخاطراتی برای کودکان و نوجوانان ما در پی داشته باشد.

گوشی تلفن همراه که تاکنون ابزاری مانع آموزش صحیح و ممنوع در محیط مدرسه شمرده می‌شد، اکنون محیط رسمی آموزش ما محسوب می‌شد. رسالت آموزش و پرورش در این شرایط چه بود؟ ما موظف به تأمین آموزش و تربیت فرزندانمان بوده و هستیم. زمانی مدرسه و محیط فیزیکی بستر انجام این وظیفه بوده اما از مقطعی به بعد، فضای مجازی نقش محیط آموزشی را ایفا می‌کرد. ما نمی‌توانستیم دانش‌آموزان مان را به‌دلیل مخاطرات فضای مجازی، از حضور در این فضا و دریافت آموزش منع کنیم و قطعاً هم نمی‌توانستیم در مقابل این آسیب‌ها بی‌تفاوت باشیم.

ما باید فضای مجازی را برای حضور دانش‌آموزان مان ایمن می‌کردیم. همین‌طور باید زمینه‌ای فراهم می‌کردیم که رشته گسسته بین معلمان و دانش‌آموزان به درستی پیوسته شود. این ما بودیم که باید «مدرسه» را در «فضای مجازی» ایجاد می‌کردیم.

نتیجه‌ای که بعد از بررسی‌های مستمر به آن رسیدیم ضرورت ایجاد فضایی اختصاصی برای آموزش در فضای مجازی بود؛ فضایی که هم ظرفیت ایجاد کلاس درس را دارا باشد و هم کاربری اصلی و اختصاصی آن تعلیم و تربیت باشد. زمان ما برای اقدام بسیار محدود و محدودیت‌های ما فراوان بود.

تأمین اعتبارات لازم برای ایجاد چنین فضایی با توجه به شرایط واقعی کشور عملاً منتفی بود. تمام ظرفیت‌های کشور را برای این امر احصا کردیم. در گام اول با پیام‌رسان‌های داخلی رایزنی کردیم. اقتضائات و الزامات حداقلی خود برای ایجاد فضای آموزش مجازی را تبیین کردیم. علاوه بر اختصاصی بودن محیط برای دانش‌آموزان، ما نیاز به زیرساختی داشتیم که قادر به ارائه خدمات به تمامی دانش‌آموزان باشد. فضایی که روزانه کلاس‌های درسی بیش از 14 میلیون دانش‌آموز روی آن برگزار شود. تجربه‌ای در این مقیاس در کشور وجود نداشت. ظرفیت‌های بالای فنی، زیرساختی، حفاظتی، امنیتی، پشتیبانی و ایزوله (اختصاصی) بودن این سامانه برای آموزش، با هدف صیانت از دانش‌آموزان در فضای مجازی، ازدیگر الزامات ما برای راه‌اندازی آن بود.

زیرساخت‌های موجود کشور در آن زمان به هیچ وجه قادر به ارائه خدمات اختصاصی در مقیاس مد نظر ما نبود. تنها مجموعه‌ای که در این شرایط به یاری نظام آموزشی کشور آمد و توانست تأمین الزامات ما را تضمین کند، «اپراتور همراه اول» بود. آموزش و پرورش توانست با همکاری این مجموعه و بهره‌گیری از ظرفیت دانشی و زیرساختی آن، در مدت ‌زمان کمتر از یک ماه، فضایی اختصاصی برای آموزش را بر پایه ارائه خدمات آموزشی در قالب پیام‌رسان، ایجاد کند. «شبکه آموزشی دانش‌آموز» موسوم به «شاد»، حاصل این تلاش و همکاری شبانه‌روزی بود که در 21 فروردین 99 مقارن با ولادت حضرت ولی‌عصر عجل‌الله تعالی فرجه‌الشریف، راه‌اندازی شد.

تنها مجموعه‌ای که در شرایط کرونا به یاری نظام آموزشی کشور آمد و توانست تأمین الزامات ما را تضمین کند، «اپراتور همراه اول» بود. 

آنچه ما دنبال آن بودیم «اتصال رشته گسسته شده میان معلم، دانش‌آموز و مدرسه» بود؛ به نحوی که بتوانیم استمرار ارائه خدمات آموزشی به همه دانش‌آموزان و برقراری پیوند آموزشی میان معلمان و دانش‌آموزان را تضمین کنیم. به همین منظور با اتصال سامانه‌های اطلاعاتی آموزش و پرورش به سامانه شاد، توانستیم کلاس‌های درسی  خود را در این شبکه، راه‌اندازی کنیم؛ به نحوی که دانش‌آموز با ورود کد ملی خود و احراز هویت، به طور خودکار در گروه‌هایی با عنوان «کلاس»، «درس»، «معلم» خود عضو شود.

برای نمونه دانش‌آموز مقطع متوسطه بدون این که نیازی به دانستن شماره تلفن همراه معلم، مدیر و سایر دانش‌آموزان داشته باشد، با احراز هویت در شاد، به طور خودکار در گروه‌هایی که اعضای آن همکلاسی‌ها و مدیر آن، معلم هر درس است، عضو می‌شد.

همین‌طور «معلم» هر کلاس بعد از احراز هویت در شاد، به‌طور خودکار در نقش «مدیر» گروهی که اعضای آن دانش‌آموزان وی بودند، قرار می‌گرفت. هیچ فرآیند دستی در ایجاد گروه‌ها برای هیچ یک از عوامل آموزشی از جمله مدیر، معلم و دانش‌آموز وجود نداشت. این قابلیت منحصر به فرد شاد، توانست به طور مجدد پیوندهای مورد نیاز ما را برقرار سازد. شاد مانند نخ تسبیح، مهره‌های پراکنده این مجموعه را هم راستا و هماهنگ کرد و امکان پیوند و ارتباط با معلمان و دانش‌آموزان، ارائه خدمات آموزشی به آنان و کسب اطمینان از جریان درست تعلیم و تربیت را در سراسر کشور فراهم کرد و ظرفیت فوق‌العاده‌ای برای استمرار آموزش فراهم کرد.

مغناطیس شاد دانش‌آموزان پراکنده در فضای مجازی را به سمت خود جذب کرد. شاد در کمتر از چهل روز توانست با جذب بیش از 9‌میلیون کاربر، نرخ رشد کم‌سابقه‌ای را در میان شبکه‌های اجتماعی و پیام رسان‌های دنیا تجربه کند. حدود 5 میلیون کلاس درس در شاد ایجاد شد. تنها کاری که نیاز بود معلم و دانش‌آموز در این مسیر انجام دهند، نصب نرم‌افزار شاد و احراز هویت در آن بود.

ایجاد شاد موفقیتی مرهون عزم و اراده جمعی بود. جمعی متشکل از کارشناسان، مدیران، نخبگان، متخصصان و البته همکاری و اقبال معلمان و دانش‌آموزان.

شاد نمونه‌ای موفق از تعامل دولت و بخش خصوصی و تعهد این بخش به تأمین الزامات تعلیم و تربیت دانش‌آموزان این مرز و بوم است.

از این پس، اگر بروز حوادث طبیعی باعث شود تا در کشور یا منطقه مشخصی از آن، بحران‌های آموزشی رخ دهد، نظام آموزش و پرورش غافلگیر نخواهد شد و می‌تواند آموزش مجازی در بستر سامانه شاد را به سرعت جایگزین آموزش‌های حضوری کند.

اکنون که یک سال از راه‌اندازی شاد می‌گذرد، شبکه‌ای بالنده در اختیار نظام تعلیم و تربیت کشور است که افتخار نظام اسلامی است. شاد در حال حاضر شبکه‌ای است که توسط بیش از 20 میلیون نفر نصب شده و به طور میانگین، 13 میلیون نفر از ایرانیان در هر هفته حداقل یک ساعت از آن استفاده می‌کنند. در هر هفته به‌طور میانگین 67 درصد از دانش‌آموزان کل کشور (10 میلیون از 14.7 میلیون نفر) در شاد حضور فعال دارند؛ یعنی در هر روز آموزشی حداقل به مدت یک ساعت از شاد استفاده می‌کنند. در مجموع تاکنون 85 درصد دانش‌آموزان کل کشور (حدود 12.7 میلیون نفر) در شاد حاضر شده‌اند.

شاد نمونه‌ای موفق از تعامل دولت و بخش خصوصی و تعهد این بخش به تأمین الزامات تعلیم و تربیت دانش‌آموزان این مرز و بوم است.

در هر روز آموزشی در شاد، به طور میانگین 650 هزار کلاس آنلاین برگزار شده و 250 میلیون پیام توسط کاربران تبادل می‌شود. شاد در لحظاتی میزبان 2.6 میلیون نفر کاربر فعال به‌صورت همزمان است و همچنین موفق شده در لحظاتی با پهنای باند مصرفی 403 گیگابیت بر ثانیه پاسخگوی نیاز کاربران باشد؛ که به این ترتیب با اختلاف، رتبه‌ای بهتر از سایر پیام رسان‌های داخلی و خارجی کسب کرده است.

نکته مهم کاهش پهنای باند پیام‌رسان‌های خارجی همزمان با افزایش پهنای باند مصرفی شاد است. این یعنی، دانش‌آموزان ما در حال کوچ از فضای بدون نظارت پیام رسان‌های خارجی به فضای آموزشی و تربیتی شاد هستند.

شاد تاکنون گامی مؤثر در افزایش ترافیک اینترنت داخلی برداشته و توانسته است در ساعات اولیه صبح، میزان ترافیک مصرفی داخلی را به دو برابر قبل افزایش دهد. شاد هم‌اکنون ضمن برخورداری از تیم فنی بسیار مجرب و تراز اول، در حال گسترش مرزهای توسعه تکنولوژی‌های نرم‌افزاری در ایران است. دستاوردهای اصلی و جانبی شاد و تبیین قابلیت‌های آن نیاز به فرصتی جداگانه دارد که در یادداشت بعدی به آن خواهم پرداخت.

انتهای پیام