بیژن مقدم: با کاهش اعتماد مردم به رسانه‌های رسمی، اقبال به فضای مجازی افزایش می‌یابد (+فیلم)

به گزارش سیتنا، بیژن مقدم، فعال رسانه‌ای و مدیرمسوول پایگاه خبری الف در شصت و پنجمین جلسه از سلسله نشست‌های نقد و اندیشه با موضوع «سیاست‌ و فضای مجازی» با بیان اینکه موضوع این جلسه را از دو محور می‌شود مورد بررسی قرار داد، گفت: نخست سیاست در فضای مجازی و دیگری سیاست‌گذاری در فضای مجازی است. هر دو هم بحث خوبی است چراکه بحث دومی اتفاقاً گرفتار بحث اولی است؛ یعنی وقتی درباره سیاست‌گذاری در فضای مجازی و درباره بایدها و نبایدها و صحبت می‌شود سیاست پیشگام می‌شود، سیاست زدگی سوار می‌شود و عملاً از سیاست‌گذاری بازمی‌مانیم.

واکنش ترس و انفعال در مقابل پدیده‌های نوظهور

وی افزود: ما عموماً در کشورمان نسبت به پدیده‌های نوظهور واکنش یکسانی داشته‌ایم. اولین واکنش ترس بوده است. می‌ترسیم از اینکه این تکنولوژی جدید چه تبعاتی می‌تواند داشته باشد. دومین واکنش به دلیل ترس، انفعال است. در ادامه آن پدیده تحمیل می‌شود و به شکل افراطی مورد استقبال قرار می‌گیرد. سپس بعد از مدتی می‌فهمیم که این پدیده در کنار بدی‌ها، خوبی‌هایی هم دارد اما از همان ابتدا به دلیل انفعال و ترس متوجه آن نشده‌ایم.

این فعال رسانه‌ای ادامه داد: این نوع واکنش‌ها نشان می‌دهد در نظام حکمرانی خودمان امکان فکر کردن نسبت به پدیده‌های نوظهور قرار نداده‌ایم. کار نظام حکمرانی این است که پدیده‌ها را استخراج کند، به‌سرعت موردمطالعه کارشناسی قرار دهد، برای آن قاعده تدوین و از آن استفاده کند و هر مقدار که می‌تواند آن را بومی‌سازی کند.

مقدم تصریح کرد: بنابراین فضای مجازی سیاست زده است؛ هرچند سیاست سهم زیادی در این فضا ندارد بلکه صدای بلندتر و اثرگذاری بیشتری دارد؛ اما آن سیاست زدگی مانع سیاست‌گذاری در این فضا شده است. اگر نگاهی به قوانین داشته باشیم می‌بینیم که برای فضای مجازی هیچ قانون مناسب و تأثیرگذاری نداریم.

مدیرمسئول الف تأکید کرد: بر این اساس آنچه حول محور این فضا قابل‌بحث است یکی شناسنامه‌دار شدن و دیگری مسئولیت‌پذیری است که باید در سیاست‌گذاری نسبت به آن اقدام کرد و البته نباید آن را اعمال محدودیت تلقی کرد.

حاکمیت در قبال پدیده‌های نوظهور وظیفه دارد

در ادامه مقدم با بیان اینکه ما در جامعه نیازمند یک قوه هاضمه قوی هستیم، گفت: ما در جامعه‌ای زندگی می‌کنیم که یک نظام و حکومت بالای سر آن است. این به معنای آن نیست که ما مردم را صغیر فرض کنیم؛ اما این حکومت وظایفی دارد و باید بر اساس این وظایف برای پدیده‌های نوظهور با آگاهی، تسلط و آرامش فکر کند و بعد خروجی آن را با مردم به اشتراک بگذارد و بگوید اگر کسی از چارچوب تعیین‌شده سیاست‌گذاری‌ها تخطی کرد با آن مطابق قانون برخورد می‌شود. این مسئله در همه جای جهان هم وجود دارد.

وی افزود: مثلاً قانونی در همه جای جهان در حوزه فضای مجازی وجود دارد که در آن نباید ترویج خشونت شود. بر اساس همین منطق هم می‌بینیم که حساب توییتر رئیس‌جمهوری آمریکا را می‌بندند. از سوی دیگر، دولت‌ها تدوین برخی سیاست‌گذاری‌ها را ارجاع می‌دهند به بخش خصوصی.

این فعال رسانه‌ای ادامه داد: مثلاً در فرانسه انجمنی خصوصی ایجاد می‌شود و همه سیاست‌گذاری‌های حوزه راه‌اندازی تلویزیون را به آن واگذار می‌شود و همین انجمن خصوصی هم سر بزنگاهی شبکه پرس‌ تی ‌وی را تعطیل می‌کند. دولت هم از زیر بار مسئولیت این تعطیلی شانه خالی می‌کند. این‌یک نوع حکمرانی است. دولت بخشی از وظایف خود را به مردم و بخش خصوصی واگذار می‌کند تا این فضا قاعده‌مند شود. آنچه در کشور ما باعث نگرانی است بی‌قاعدگی در فضای مجازی است.

در ادامه مقدم با تأکید بر اینکه یکی از کارکردهای فضای مجازی تغییر جایگاه و منابع بوده است، گفت: فضای مجازی چه منابع قدرت و چه منابع ثروت را جابه‌جا کرده است. فرد مغازه خود را تعطیل کرده و با همان تخصص در حال کسب درآمد در فضای مجازی است. از طرف دیگر این فضا به‌طور طبیعی قدرت سیاسی هم می‌آورد.

ارزانی و سهولت دسترسی از مزایای فضای مجازی است

وی در پاسخ به اینکه چرا فضای مجازی به چنین جایگاهی رسیده است گفت: طبعاً یکی از دلایل آن سهولت و دیگری ارزانی است. اگر فردی بخواهد یک روزنامه، خبرگزاری یا سایت راه‌اندازی کند می‌دانید چقدر باید هزینه کند؛ اما افراد می‌توانند گوشی موبایل خود را بردارند و آن را تبدیل به یک رسانه کنند.

این فعال رسانه‌ای افزود: عامل دیگری که باعث می‌شود این فضا رشد کند در حقیقت فاصله مردم از رسانه‌های رسمی است. هر مقداری اعتماد به رسانه‌های رسمی کاهش پیدا کند اقبال به فضای مجازی افزایش پیدا می‌کند. از سوی دیگر دروازه‌بانی خبر در رسانه‌های رسمی اعم از صداوسیما و روزنامه‌ها و سایت‌های خبری متفاوت است. دروازه‌بانی خبر در فضای مجازی هیچ‌کدام از محدودیت‌های رسانه‌های رسمی را ندارند؛ فارغ از قضاوت ارزشی، همین امر باعث می‌شود افراد در فضای مجازی آزادی عمل بیشتری داشته باشند.

مدیرمسئول الف ادامه داد: در ماجرای نماینده مجلس و سرباز راهور، من در رسانه خود هرگز نمی‌توانم تیتر بزنم که نماینده به سرباز سیلی زده است چون من ندیده‌ام و نمی‌توانم سیلی زدن و یا نزدن را تائید و یا تکذیب کنم. من به‌عنوان رسانه رسمی و شناسنامه‌دار باید تیتر بزنم سرباز ادعا کرد که نماینده به او سیلی زده است؛ یعنی رسانه رسمی نسبت به کلمه به کلمه هر آنچه منتشر می‌کند مسئول است؛ اما فضای مجازی در بند این محدودیت‌ها نیست.

مقدم تصریح کرد: یکی از برکات فضای مجازی است که قدرت‌نمایی کرده و موضوعاتی را برجسته می‌کند که اگر مصلحت‌اندیشی ما سیاست‌مداران بود شاید اصلاً امکان بازنشر پیدا نمی‌کرد. این فضای مجازی است که با آزادی عمل می‌آید حتی دست حاکمیت، پلیس و مسئولان را باز می‌کند.

وی تأکید کرد: هدف فیلمی که از نماینده مجلس پخش شد چه بود. نهایت انتشار آن فیلم احترام به قانون بود. اینکه از این‌ پس هیچ نماینده دیگری جرات نمی‌کند چنین اقدامی را تکرار کند این بزرگ‌ترین خدمت انتشار این فیلم بود.

مقدم در ادامه با بیان اینکه گاهی افراد از فضای مجازی به‌عنوان ابزاری برای تسویه‌حساب‌های شخصی و سیاسی استفاده می‌کنند، گفت: فضای مجازی ابزاری سهل‌الوصول است. افراد نمی‌توانند از رسانه رسمی برای تخریب جریان سیاسی مخالف استفاده کنند؛ اما اینکه از این ابزار بد استفاده می‌شود و یا سو استفاده می‌شود به‌هیچ‌وجه نباید بهانه‌ای شود برای بستن فضای مجازی. این وسیله به یک عنوان فرصت به‌عنوان یک امکان در خدمت جریان انقلاب، کشور و مردم است.