چه کسانی از شبکه ملی اطلاعات می ترسند؟

به گزارش سیتنا، "نوید کمالی" محقق و پژوهشگر حوزه ICT در بخش نگاه منتقد چهارمین شماره ماهنامه نسل چهارم نوشت: شاید یکی از مهمترین اخبار حوزه فناوری اطلاعات در روزهای اخیر خبر حذف بی سرو صدای شبکه ملی اطلاعات از برنامه ششم توسعه کشور باشد که اندکی با تاخیر از سوی وزیر ارتباطات تکذیب شد، اما چرا شبکه ملی اطلاعات در دولت جدید با اکراه مطرح می شود و دولتی ها زیاد علاقه به پرداختن به مباحث مرتبط با آن ندارند؟

مطمئنا این سوال یکی از مهمترین سوالات علاقمندان حوزه فناوری اطلاعات در کشور است که برای پاسخ گفتن به آن باید اندکی به گذشته رجوع و مستندات تاریخی را مرور کرد.

ایران برای نخستین بار در دهه 70 به شبکه جهانی اینترنت متصل شد و در کمتر از یک دهه توانست بزرگترین جامعه کاربران اینترنت در خاورمیانه را تشکیل دهد، اما افزایش کمی کاربران اینترنت ایران نه تنها بازده اقتصادی مناسبی برای کشور نداشت بلکه به دلیل قرار گرفتن بانک های اطلاعاتی نهادها و سازمانهای ملی در پایگاه های داده بین المللی بیش از هر زمانی شرایط جاسوسی از اطلاعات کشور برای دشمنان مهیا شد.

به عنوان مثال برخی از بانک ها و موسسات مالی و اعتباری داده های خود را در سرورهای اروپایی مانند انگلستان و آلمان نگهداری می کردند که در صورت کوچکترین نفوذ و یا سرقت اینترنتی فرایند بین المللی رسیدگی به آن ماه ها زمان می برد و طبیعتا بهره برداری از این نوع خدمات الکترونیکی برای مشتریان این موسسات می توانست با ریسک بالای امنیتی همراه باشد از این رو می توان دهه ابتدایی ظهور اینترنت در ایران را در بین سالهای 72 تا 84 دوره توسعه کمی این شبکه در ایران دانست، بدون اینکه زمینه مناسبی برای توسعه خدمات دولت الکترونیکی (E-Gov) در بستر آن مهیا شود.

اما با روی کار آمدن دولت نهم در خرداد 84 رویکرد جدیدی در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات کشور حاکم شد که از آن به عنوان شبکه ملی اطلاعات یا اینترانت ملی نام برده می شد. متاسفانه همین شروع تبلیغات در مورد پیاده سازی شبکه ملی اطلاعات آغازی بود بر شروع بزرگترین جنگ های رسانه ای علیه سیاست های فناوری اطلاعات دولت نهم و دهم که برخی از آن را باید به حساب تندروی های مسوولان وقت حوزه آی سی تی آن دوره گذاشت.

اما ماجرای مقابله رسانه ای با پروژه شبکه ملی اطلاعات از جایی آغاز شد که مدیران فناوری اطلاعات و ارتباطات وقت نتوانستند تعریف مناسبی از این پروژه و اهداف و مزایای آن را برای عموم تبیین نمایند که این خود زمینه را برای انعکاس اخبار و تحلیل های مختلف و بعضا مغرضانه از اهداف و راهبردهای این شبکه در فضای رسانه ای مهیا نمود و کار تا بدانجایی پیش رفت که برخی رسانه ها از تلاش دولت برای قطع اینترنت جهانی و ایجاد شبکه ای بسته مانند کره شمالی سخن رانند.

اما در حقیقت شبکه‌‌ ملی آغازی بود بر تشکیل زنجیره از زیرساخت‌های ارتباطی، مراکز داده‌ توسعه یافته داخلی و همچنین زیرساخت‌های نرم‌افزاری که موجب می شد دولت الکترونیکی با تکیه بر ظرفیت ها و زیرساخت های داخلی در کشور شکل گیرد و دیگر شهروندان ایرانی برای انجام ساده ترین خدمات الکترونیکی وابسته به خدمات اینترنتی بین المللی نباشند.

در واقع شبکه ملی اطلاعات ظرفیت لازم برای نگهداری و تبادل امن کلیه اطلاعات داخلی را در کنار ایجاد امکان دسترسی به اینترنت بین المللی پرسرعت مهیا می نماید تا بر اساس آن نه تنها خدمات عمومی و شهروندی رونق گیرد بلکه کسب و کارهای نوین مبتنی بر فناوری اطلاعات نیز در کشور شکل گرفته و تقویت شوند.

پس می توان گفت شبکه ملی اطلاعات به هیچ عنوان نفی کننده اینترنت جهانی نیست بلکه زمینه بهره مندی پایدار از خدمات الکترونیکی را برای مردم و همچنین دستگاه های اجرایی و خدماتی فراهم می آورد؛ با این حال گویا به دلیل تبلیغات منفی صورت گرفته در مورد شبکه ملی اطلاعات، دولت یازدهم زیاد علاقه ای به پرداختن به این شبکه ندارد و حتی آنگونه که از اخبار و شایعات رسانه ای می توان دریافت، شبکه ملی اطلاعات از اولویت دولت در برنامه ششم توسعه خارج شده است و حتی برای تحقق آن در سال آتی بودجه ای در نظر گرفته نشده است!

البته دولت یازدهم اثبات نموده است که بیش از آنکه به ابعاد فنی و کیفی حوزه آی سی تی کشور توجه داشته باشد بیشتر به دنبال بهره برداری سیاسی از ظرفیتهای این حوزه است که نمونه آن را می توان در مخالفت با فیلترینگ تلگرام مشاهده نمود!

البته نگارنده به شخصه مخالف اعمال نگاه های سلبی از جمله فیلترینگ در فضای مجازی و حوزه فناوری اطلاعات است، اما این مخالفت دولت با فیلترکردن تلگرام نه از روی دلسوزی برای دسترسی آزاد مردم به اطلاعات خبری در شبکه های اجتماعی است، بلکه بیشتر رنگ و بویی سیاسی دارد و جناح خاص در قدرت به این شبکه به عنوان ابزاری برای تاثیرگذاری جناحی بر انتخابات پیش رو می نگرد.

برای توضیح بیشتر باید گفت تلگرام تنها به عنوان یک نرم افزار ارتباطی دارای بیش از 22 میلیون کاربر در ایران است که بر اساس آمار سرویس Alexa بیش از 81 درصد ترافیک فعال این سرویس اینترنتی را تامین می نمایند، لذا هرگونه مسدود کردن این شبکه نه تنها منجر به هجوم کاربران به شبکه ای دیگر خواهد شد بلکه موجب ریزش بیش از پیش محبوبیت و مقبولیت دولت در نزد جوانان خواهد شد، لذا هیچگاه دولت خود را با چالش خود ساخته فیلترینگ تلگرام روبرو نخواهد ساخت.

 با توجه به مثال بالا می توان اینگونه ادامه داد که شبکه ملی اطلاعات به دو دلیل مورد علاقه و اقبال دولت یازدهم نیست:

1 - شبکه ملی اطلاعات به نوعی به عنوان ابتکار دولت نهم و دهم و جناح رقیب دولت یازدهم شناخته می شود پس نگاه جهان سومی و افراطی برخی مدیران دولت یازدهم اجازه تکمیل این پروژه ملی و مهم را نمی دهد!

2 - متاسفانه شبکه ملی اطلاعات بدلیل ضعف اطلاع رسانی صحیح در دولت نهم و دهم به عنوان چالش و مانعی برای دسترسی آزاد به اینترنت جهانی معرفی شده است و دولت فعلی با درک این جو روانی اشتباه در جامعه علاقه ای به نزدیک شدن به این پروژه ندارد.

اما هرچند این دلایل شاید از نگاه حزبی و جناحی برای فاصله گرفتن از اجرای شبکه ملی اطلاعات مقبول باشد، اما نمی توان منافع ملی را قربانی حزب و جناح سیاسی خاصی نمود همانگونه که جامعه جهانی نمی تواند مقابله با فلج اطفال را به بهانه مخالفت طالبان در پاکستان متوقف نماید! 

در پایان امیدوارم که دولت یازدهم با نگاهی ملی و علاقه ای بیشتر در پی اجرای شبکه ملی اطلاعات حرکت نماید و اینگونه خدمتی ماندگار را در عرصه ملی به نام خود ثبت نماید.

انتهای پیام