نبود شفافیت؛ مانعی در استفاده از فناوری و نوآوری در سطوح مدیریتی

به گزارش سیتنا، بابک نگاهداری در آیین بزرگداشت هفته پژوهش و فناوری که صبح امروز (۲۴ آذر ۱۴۰۳) به میزبانی مرکز تحقیقات وزارت راه‌وشهرسازی برگزار شد، به نقش پژوهش و راهکارهای دانش‌بنیان در عرصه‌های مختلف اشاره و اظهار کرد: از دهه ۱۹۵۰ به بعد همه رویکردهای اقتصادی دنیا بر مبنای دانش و فناوری، اقتصاد دیجیتال و هوشمند شکل گرفته و می‌توان گفت که پیشران همه اقتصادها، علم، پژوهش و فناوری است.

وی با بیان اینکه حتی در آثار الوین تافلر، قدرت از دانایی نشات گرفته، افزود: فضای عمومی دنیا به سمت علم، دانش و فناوری حرکت می‌کند و حکمرانی‌ها نیز در دنیای امروز باید حکمرانی دانش‌بنیان باشد. همه مطالعات مراکز تحقیقات و فناوری که آینده را پیش‌بینی می‌کنند، نشان می‌دهند که پیشران تحولات تا سال ۲۰۵۰ حتما علم و پژوهش و فناوری است بنابراین شرایط جهانی برای نقش آفرینی شما عزیزان کاملا مهیا است.

جامعه اسلامی با نهاد علم راهبری می‌شود

رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس به آموزه‌های دینی اسلام مبنی بر اهمیت علم و دانش اشاره کرد و گفت: در نظامات غربی پیشران تمام نهادها، اقتصاد است. حتی نهاد دولت با مرجعیت و در بستر نهاد اقتصاد، جریان دارد. آنها می خواهند کشورشان را به کارخانه تبدیل کنند و الحق که در آن موفق هم هستند.

وی ادامه داد: اما در نگاه اسلامی، بستر و پیشران اصلی جامعه، نهاد علم تعریف شده است. ما نیز پس از پیروزی انقلاب اسلامی و استقرار جمهوری اسلامی، این موضوع را مدنظر قرار دادیم که باید ایران را دانشگاه و مدرسه کنیم نه کارخانه و شرکت.

نگاهداری گفت: در اسلام آنچه اهمیت دارد، تربیت انسان های متعالی، شرافتمند، فرهیخته و عادل است و دستیابی به غایت نهایی مدنظر اسلام، نیازمند انسان‌های عالم و دانشمند است. بنابراین ما هر چقدر جامعه را در بستر نهاد علم و پژوهش مدیریت کنیم، کاملا در بستر دینی جامعه حرکت کرده‌ایم و وضعیت موجود به همان میزان که از وضعیت مطلوب جامعه اسلامی فاصله دارد، به این معنی است که ما از بستر دینی اداره جامعه فاصله گرفته‌ایم که در واقع اشکال به دین وارد نیست، به دینداری ماست.

وی با تأکید بر اینکه آموزه‌های دینی ما نهاد علم را به‌عنوان نهاد راهبر و رهبر جامعه معرفی می‌کند، افزود: دلیل اینکه در اسلام، ولی فقیه باید در صدر جامعه قرار داشته باشد، این است که فقاهت، همان علم و دانش است و در نگاه درست دینی و اسلامی ما این نهاد پژوهش و فناوری است که باید نهاد راهبر جامعه باشد.

رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس با اشاره به پیچیدگی و انواع فناوری‌های نوپدید مانند فناوری‌های زنجیره‌ای، بلوکی و هوش مصنوعی، اتوماسیون و اینترنت اشیاء و ... گفت: این پیچیدگی فناوری‌ها، حکمرانی را نیز به پیچیده‌ترین علوم دنیا تبدیل کرده است و این پیچیدگی حکمرانی را بدون اتکا به پژوهش، علم و فناوری می‌توانیم به سرمنزل مقصود برسانیم.

نقش بروکرات‌های سنتی در عدم توجه به پژوهش و فناوری

وی در ادامه سخنان به تبیین این موضوع پرداخت که چرا پژوهش و فناوری آنچنان که باید در تصمیم‌گیری‌ها و جهت‌دهی‌های کشور اثرگذار نیست، به سه دلیل در این زمینه اشاره کرد و گفت: در جامعه ما برخی بروکرات‌های سنتی در سطوح مختلف مدیریتی حضور دارند که براساس تجارب درست یا غلطی که تا به امروز کسب کرده اند، به تحولات دنیا توجهی ندارند.

نگاهداری بیان کرد: برخی از این مدیران توجه ندارند زمان زیادی است که دنیا از عصر کشاورزی گذشته و عصر صنعتی را رد کرده و به عصر دانایی و هوشمندی رسیده است و همچنان با رویه‌هایی که از قبل آموخته‌اند، سعی دارند که امور جامعه را پیش ببرند و کمتر به نوآوری‌ها و راه‌حل‌های نوآورانه و علمی توجه می‌کنند.

وی ادامه داد: بنابراین می‌توان گفت که در نظام دیوان‌سالاری کشور یک سد و مانعی نسبت به پژوهش‌ها و فناوری‌های علمی و رویکردهای منطبق با عصر دانایی، وجود دارد.

لزوم تربیت مدیران با توانایی اداره قدرت

رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس دومین مانع توسعه پژوهش‌محور در کشور را مربوط به مدیران بی‌تخصصی دانست که مسئولیت‌های مهمی را به عهده می‌گیرند و توضیح داد: برای اداره و پیشبرد امور در کشور، به دو دسته کلی نیرو نیاز داریم، برخی نیروها باید برای اداره کشور تربیت شوند و برخی دیگر از نیروها برای کسب قدرت مورد نیاز هستند.

وی با بیان اینکه در کشور ما به دلیل اینکه سازوکار نهادینه‌ای برای تربیت افراد متخصص و مدیران دانش‌محور برای قرارگرفتن در پست‌های مدیریتی ارشد کشور کمتر وجود دارد، افزود: در کشورهای دیگر، احزاب به طور دائمی فعالیت می‌کنند و در جریان فعالیت خود، در کنار افرادی برای کسب قدرت، کسانی را نیز برای اداره قدرت تربیت می‌کنند.

نگاهداری بیان کرد: با این حال در کشور ما به دلیل اینکه احزاب به‌طور نهادینه و دائمی فعال نبوده و فقط در ایام انتخابات فعالیت دارند، جریانات سیاسی وابسته به این احزاب، پس از کسب قدرت از همان افرادی در سمت‌های مدیریتی استفاده می‌کنند که در کسب قدرت به‌کار گرفته شده‌اند. در نتیجه ما در برخی پست‌های مدیریتی با آزمون و خطا مدیریت می‌کنیم و مدیرانی را شاهد هستیم که توانایی لازم را برای استفاده از دانش و فناوری روز در آن عرصه، ندارند.

وی تصریح کرد: بنابراین لازم است که حتما سازوکار نهادینه‌ای برای تربیت مدیران ارشد کشور در حوزه‌های مختلف که مهارت اداره قدرت را داشته باشند، یکی از موضوعاتی است که می‌تواند به اشاعه بیشتر دانش و فناوری در کشور کمک کند.

نبود شفافیت باعث تسخیر دولت توسط صاحبان ثروت می‌شود

رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس سومین مانع در به‌کارگیری فناوری و نوآوری در سطوح مدیریتی را، تعارض منافع‌ها دانست و گفت: به نظر می‌رسد این موضوع باعث شده که نتایج پژوهش‌ها و فناوری‌ها کنار گذاشته شود.

وی با بیان اینکه در در کُنه تعارض منافع، فساد وجود دارد، گفت: مردم در موارد بسیاری می‌بینند که در موضوعی اجماع کارشناسی وجود دارد اما دست‌های مختلفی در آن دخیل است که اجازه نمی‌دهند به سرانجام برسد؛ مانند موضوع واردات خودرو که تقریبا همه بر آن اجماع دارند اما می‌بینید که آنچنان که باید، به نتیجه لازم نمی‌رسد.

نگاهداری در ادامه به پدیده تسخیر دولت اشاره کرد و گفت: هر مقدار که شفافیت رابطه قدرت و ثروت در جامعه‌ای کمتر باشد، تسخیر دولت، به مفهوم عام آن، بیشتر شکل می‌گیرد. به این معنی که روابط صاحبان ثروت با قدرت شفاف و مشخص نباشد، این افراد در ارکان تصمیم‌گیری‌هایی که در ارکان قدرت انجام می‌شود، براساس منافع خود اعمال نفوذ غیرکارشناسی کرده و سعی می‌کنند مسیر تصمیم‌گیری‌ها را به سمت منافع خود، منحرف کنند. این افراد می‌توانند در مقاطع مختلف بر تصمیمات حوزه فناوری و نوآوری نیز اثرگذاری منفی داشته باشند.

آیا مردم شیرینی دستاوردهای پژوهشی را احساس می‌کنند؟

وی با بیان اینکه بخشی از اشکالات در عدم توجه به پژوهش و فناوری در سطوح مدیریتی، به پژوهشگران و نظام علم و فناوری مربوط است، گفت: باید از پژوهشگران پرسید که پژوهش آنان مسئله‌ای را در کشور حل می‌کند یا به تقاضای جامعه توجه کرده است؟ آیا پژوهش برای پژوهش انجام می‌شود یا به نیازهای جامعه نیز پاسخ داده است؟

رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس با تأکید بر اینکه پژوهشی مفید است و در جامعه شرف پیدا می‌کند که علم نافع در آن باشد و افزود: این پژوهش باید بتواند مسئله‌ای از مسائل کشور را حل کند و ذائقه مردم به حلاوت این پیشرفت علمی، شیرین شود و در سفره خود نتایج پژوهش  را احساس کنند.

وی با اشاره به اینکه پیامبر اسلام(ص) فلسفه نبوت خود را در احیای شرافت‌های اخلاقی معرفی کرده، بیان کرد: هر کاری با شرف زیبا است و شرف پژوهشگر در استقلال کارشناسی و اخلاق حرفه‌ای او است.

نگاهداری با تأکید بر اینکه خداوند از علما تعهد گرفته است که در برابر مسائل مردم با شرافت و حساسیت حرکت کنند، گفت: پژوهشگران با استقلال کارشناسی و سرخم نکردن در مقابل فشارهایی که اصحاب زر و زور به ناحیه علم و پژوهش وارد می‌کنند، می‌توانند نقش خود را درست ایفا کنند.

وی با اشاره به حوزه گسترده فعالیت در وزارت راه‌وشهرسازی که گستره وسیعی از زندگی مردم را دربرمی‌گیرد، گفت: حل مشکلات زیادی که با گستره وسیعی از زندگی مردم گره خورده، به شما در مرکز تحقیقات وزارت راه‌وشهرسازی  گره خورده است و انشاءالله که ما و شما در کنار هم، بتوانیم با رعایت شرافت حرفه‌ای و با تلاش مضاعف به سمت حکمرانی دانش بنیان در سال‌های پیش رو، حرکت کنیم.

انتهای پیام