مرکز پژوهش های مجلس: حکمرانی آینده هوشمند و داده محور می‌شود

به گزارش سیتنا، مرکز پژوهش های مجلس در گزارشی رویکردها و پیشران های اثرگذار بر آینده حکمرانی را بررسی کرده است. رویکردهای جدیدی در حکمرانی مانند «حکمرانی هوشمند»، «حکمرانی شبکه ای»، «حکمرانی الکترونیکی» و «حکمرانی مشارکتی» از جمله این رویکردها هستند.

نتیجه بررسی پیشران ها یا نیروهای شکل دهنده آینده حکمرانی نشان می دهد حکمرانی آینده «فناورمحور»، «زنانه تر»، «مشارکتی»، «تاب آور»، «هوشمند»، «داده محور»، «چابک تر»، «مبتنی بر ابزارهای رفتاری»، «توانمندساز»، «شخصی سازی شده» و «بازتر» است.

بر این اساس ابزارهایی مانند «آزمایشگاه حکمرانی»، «آزمایشگاه خط‌مشی گذاری»، «محیط آزمون تنظیمگری»، «بازی وارسازی» و «بودجه بندی شهروندی» در حکمرانی مطرح می شود. با توجه به پیشران های شناسایی شده پیشنهاد می شود پژوهشگران در آینده به تصویر و سناریوهای آینده حکمرانی ایران در نسبت با حکمرانی نوین جهانی بپردازند.

مهمترین رویکردهای معطوف به آینده حکمرانی شامل «شبکه ای شدن حکمرانی»، «مشارکتی شدن حکمرانی»، «ظهور رویکردهایرفتاری در حکمرانی»، «توسعه رویکردد یجیتالدر حکمرانی»، «رویکردهای داده محور در حکمرانی»، «رویکردهایباز و پلتفرم به حکمرانی»، «نوآوری های عمومی در حکمرانی»، «هوشمندسازی حکمرانی»، «چند سطحی شدن حکمرانی»، «ظهور مفهوم فراحکمرانی» و «جهانی شدن حکمرانی» است.

همچنین مهمترین پیشران های آینده حکمرانی شامل«توسعه نقش و جایگاه زنان»، «بیماریکووید ۱۹»، «برابری و شمول»، «پیری جمعیت»، «شفافیت»، «ظهور شهروند جهانی»، «تغییر مرجعیت از نخبگان سیاسی به کنشگران اجتماعی»، «فناوری های حکمرانی و شهروندی»، «مراکز نوآوری حکمرانی»، «گسترش شبکه های اجتماعی»، «دیجیتالی شدن»، «هوشمصنوعی»، «توسعه رویکردهای مبتنی بر اقتصاد نوآوری»، «جابجایی در قدرت هایاقتصادی جهانی»، «تغییرات اقلیمی»، «کاهش قدرت و کوچکشدن دولتها»، «کاهش اعتماد به نهادهای سیاسی»، «رشد بازیگران سیاسی» و «تمرکززدایی در ساختارهای اداری سیاسی» است.

پیشرانهای فناورانه مؤثر بر آینده حکمرانی

از جمله مهمترین مصادیق شناسایی شده در پیشران های فناورانه مؤثر بر آینده حکمرانی به موارد زیر می توان اشاره کرد:

فناوری های حکمرانی و شهروندی

فناوری های حکمرانی در سال های آتی به عنوان محور اثرگذار در نظام حکمرانی به شمار می آید. فناوری های حکمرانی یک رویکرد کلی دولت برای نوسازی بخش عمومی است که بر سه جنبه مدرنسازی بخش عمومی شامل شهروندمحور، خدمات عمومی قابل دسترسی جهانی و رویکرد کل دولت به تحول دولت دیجیتال تأکید می کند.

همچنین فناوری های تنظیمگری نقش مهمی در آینده در زمینه قاعده گذاری و ریلگذاری سازمانها و نهادهای بازیگر در حوزه اجرای خط‌مشی ها خواهند داشت.

مراکز نوآوری حکمرانی

مراکز نوآوری حکمرانی به عنوان زیرساخت هایی در اداره امور عمومی می توان در نظر گرفت که بر بستر فناوری های نوین حکمرانی نقش آفرینی می کند. برای مثال آزمایشگاه های خط‌مشی، ساختارهای نوظهوری هستند که خط‌مشی های عمومی را به شیوه ای نوآورانه و مبتنی بر طراحی، به ویژه با درگیر کردن شهروندان و شرکت هایی که در بخش دولتی کار می کنند، ایجاد می کنند.

در حال حاضر، تعدادی آزمایشگاه خط‌مشی گذاری در تعداد محدودی از کشورها وجود دارد. آزمایشگاه خط‌مشی گذاری اتحادیه اروپا در مرکز تحقیقات مشترک کمیسیون اروپا، مایل است چنین همکاری هایی را امکانپذیر کند و دستور ایجاد نقشه ای از آزمایشگاه های خط‌مشی در اتحادیه اروپا را صادر کرد.

این نقشه و گزارش با شناسایی «چه کسی روی چه چیزی کار می کند؟» اولین مرحله از آن فرایند را فعال می کند. در سطوح محلی، منطقه ای و ملی در نظر گرفته شده است تا الگویی باشد که می تواند تکامل و با زمان گسترش یابد تا پیشرفت، تنوع و تکامل آزمایشگاه های خط‌مشی در اروپا را منعکس کند.

گسترش شبکه های اجتماعی

شبکه های اجتماعی اشکال جدیدی از اطلاعات و ارتباطات گسترده را موجب خواهد شد و درنتیجه پایگاه های اطلاعاتی گسترده تری در مورد خط‌مشی گذاری و همچنین روابط جدید و راه های جدید برای تأثیرگذاری بر قدرت ایجاد می کنند.

با گسترش ارتباطات بیش از حد، ارزش ها و هویت افراد و درنتیجه نقش آنها در جامعه تغییر می کند و حتی می توانند تأثیرات جدی بر جنبش های اجتماعی داشته باشند.

دیجیتالی شدن

فناوری اطلاعات و دیجیتالی شدن یکی از پیشران های آینده حکمرانی است. حکمرانی الکترونیک یکی از مدلهای حکمرانی برآمده از این پیشران است. حکمرانی الکترونیکی به استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات برای بهبود کارایی، اثربخشی، شفافیت و پاسخگویی دولت اشاره دارد.

جهان در حال ورود به دنیای جدیدی با نام «اتصال دائم» است. هوش مصنوعی، کلان داده، اینترنت اشیا، نسل پنجم شبکه تلفن همراه، واقعیت مجازی، واقعیت افزوده، وب سه از فناوری های تقویت کننده این پیشران هستند.

هوش مصنوعی

هوش مصنوعی که گاهی هوش ماشینی نیز نامیده شده است، به هوشمندی نمایشی ماشینها در شرایط گوناگون اطلاق می شود که در مقابل هوش طبیعی در انسانها قرار دارد. به عبارت دیگر، هوش مصنوعی به سامانه هایی گفته می شود که واکنش هایی مشابه رفتارهای هوشمند انسانی، ازجمله درک شرایط پیچیده، شبیه سازی فرایندهای تفکری و شیوه های استدلالی انسانی و پاسخ موفق به آنها، یادگیری و توانایی کسب دانش و استدلال برای حل مسائل دارند.

بیشتر پژوهشها در حوزه هوش مصنوعی، آن را به عنوان دانش شناخت و طراحی عامل های هوشمند تعریف کرده اند. هوش مصنوعی را باید گستره پهناور تلاقی و ملاقات بسیاری از دانشها، علوم و فنون قدیم و جدید دانست و ریشه ها و ایده های اصلی آن را در فلسفه، زبانشناسی، ریاضیات، روانشناسی، عصب شناسی، فیزیولوژی، نظریه کنترل، احتمالات و بهینه سازی جستجو کرد و کاربردهای گوناگون و فراوانی در علوم رایانه، علوم مهندسی، علوم زیست شناسی و پزشکی، علوم اجتماعی و بسیاری از علوم دیگر دارد.

رهنمودهایی برای جهت گیری های کلان حکمرانی ایران با توجه به رویکردهای نوین حکمرانی و پیشران های آینده

۱) توسعه مطالعات بنیادین و نظری در حوزه حکمرانی با رویکرد آینده نگر

۲) طراحی و کاربست چارچوب پیوست آینده در فرایند قانونگذاری

۳) راه اندازی آزمایشگاه آینده برایشناسایی مسائل نوظهور

۴) توسعه زیست بوم آینده پژوهی مبتنی بر توسعه اندیشکده های حکمرانیاستانی

۵) ارتقای سازوکارهای هم‌آفرینی مشارکتی قوانین در جهت حرکت به سوی مردمی سازی و مشارکتی کردن نظام حکمرانی

۶) طراحی سازوکارها و الگوهای حمایتی نوین به منظور توسعه اقتصاد مشارکتی و مردم پایه

۷) طراحی و ارزیابی شاخص تاب آوری حکمرانی به صورت سالیانه

۸) توجه به ملاحظات شناختی و رفتاری در تدوین قوانین و آیین نامه های عملیاتی مجلس شورای اسلامی

۹) توسعه سامانه ها و فرایند هوشمند در راستای کشف کلان روندها و تحولات آینده و کارآمدسازی فرایندهای قانونگذاری و حکمرانیپارلمانی باتأکید بر ظرفیت های هوش مصنوعی

۱۰) ایجاد رویکردهای خلاق مبتنی بر مفهوم نوآوری بخشعمومی و زیست بوم دانش بنیان در خدمت نظام حکمرانی با تأکید بر ظرفیت های خانه خلاق قوه مقننه

انتهای پیام