فرصت‌ها و تهدیدهای اینترنت ماهواره‌ای برای شرکت‌های مخابراتی

دکتر جمشید قضاتی، نویسنده و تحلیلگر مدیریت کسب و کار وفناوری-DBA، در یادداشت ارسالی برای سیتنا، آورده است:

در این یادداشت به بررسی تکنولوژی جدید خدمات ارتباطی و اینترنتی ماهواره‌ای استارلینک و تاثیر آن بر کسب و کار شرکت‌های خدمات ارتباطی می‌پردازیم.

سوالی که پیش می‌آید این است که چگونه این پدیده نوظهور بخش مخابرات و شرکت‌های خدمات دهنده ارتباطات را به چالش می‌کشد؟

اگرچه لوگوی شرکت استارلینک هم اکنون برای بسیاری ازمردم نا آشنا است اما قطعا مردم دنیا از این به بعد بیشتر به آن توجه خواهند کرد. استارلینک، شرکت ارتباطات ماهواره‌ای، توسط ایلان ماسک سرمایه‌دار و کارآفرین، با استفاده از ساخت راکت اسپیس ایکس تاسیس شده است و طبق برنامه در حال تکمیل شدن است و اعلام کرده که خدمات ارتباطی 300 مگابایت در ثانیه با تاخیر تقریبی 20 میلی ثانیه به زودی در سراسر جهان  ارائه خواهد شد.

این شرکت در ایالات متحده آمریکا اخیرا معامله خوبی کرده است که شامل 900 میلیون دلار تامین مالی تحت برنامه‌های سازمان ارتباطات فدرال با هدف ارائه ارتباط به مناطق روستایی می‌باشد و این عرضه آنقدر رقابتی است که شرکت‌های خدمات‌دهنده اینترنتی زیادی به سازمان ارتباطات فدرال اعتراض نموده و گفته‌اند که تکنولوژی استفاده شده توسط این شرکت آزمایشی است و به اندازه کافی تست نشده است و مشکلات زیادی را در آینده به وجود خواهد آورد. اگر آن را به عنوان نشانه واضح به چالش کشیدن صنعت ارتباطات درنظر نگیرید، هنوز به اندازه کافی تاثیر این پدیده نوظهور را ندیده اید.

استارلینک نه تنها شبکه ماهواره‌ای خود را از طریق هر پرتاب اسپیس ایکس مستقر کرده، بلکه از طریق سایتش پیش ثبت نام انجام می‌دهد و به زودی به صدها هزار نفر در آمریکا و سایر کشورها سرویس ارائه خواهد داد. سرویس دهی استارلینک علاوه بر ارائه سرویس ارتباط تحت وب، خدمات تلفنی با تماس‌های اضطراری و قیمت مناسب برای کاربرانی که درآمد مناسبی دارند ارائه خواهد داد که این نوع سرویس اپراتورهای مخابراتی در برخی از مناطق را مستقیما به چالش می‌کشد.

در عین حال مشتریان پیشاپیش آنتن‌ها و کیت‌های ارتباطی خود را دریافت نموده، ویدئوهای با حجم بالا ارسال می‌کنند و درباره اینکه چگونه زندگی‌شان به واسطه ارتباط ارائه شده توسط این شرکت تغییر کرده، می‌نویسند. چقدر واقعا تکنولوژی و ساختار استارلینک می‌تواند برای آنها جالب باشد؟ به زودی این امکان فراهم می‌شود تا این خدمات را بیشتر به این سیاره و مشتریان بالقوه خود در سراسر جهان ارائه دهد و قطعا باعث اختلال زیادی در  برنامه ریزی درآمدی شرکت‌های مخابراتی می‌شود.

سیر تکاملی استارلینک جالب است، از یک سو از ماموریت‌های پرتاب موشک اسپیس ایکس بهره می‌برد که شرکتی است که موفق به پایین آوردن هزینه و ثبت موانع برای قرار دادن ماهواره‌ها در مدار شده است (می‌تواند همزمان حدود 60 ماهواره پرتاب کند یا حتی از آنها برای پر کردن ظرفیت بلااستفاده در ماموریت‌های دیگر بهره ببرد). در عین حال، تکنولوژی ماهواره‌ای خودش را ایجاد نموده است و با میزان شکست بسیار پایین، آن را بسیار ارزان‌تر و کاربردی‌تر ساخته است. از همه مهم تر، هدفش ایجاد زیرساختی است که بتواند در هر جایی از جهان به سادگی و تنها با ارائه آن در صفحه وب و بدون نیاز به گسترش بسیار زیاد زیرساخت شرکت در هر بازاری استفاده شود، آنتن‌ها را می‌توان مستقلا نصب کرد و این سرویس را می‌توان تقریبا بدون نیاز به استخدام افراد زیادی برای پشتیبانی ارائه نمود.

یکی از بزرگترین سوالات و چالش‌ها در مورد صنعت ارتباطات، چگونگی ارائه ارتباط مناسب برای مناطق روستایی کم جمعیت است، جایی که گسترش زیرساخت‌ها از لحاظ اقتصادی عملی نیست. آیا بسیاری از این مناطق، همراه با سایر موارد از قبیل آنهایی که از بلایای طبیعی تاثیر پذیرفته‌اند، از خدمات ارتباط ماهواره‌ای مانند استارلینک با پهنای باند رقابتی و قیمت منطقی استفاده خواهند نمود؟ چه اتفاقی می‌افتد اگر این خدمات نه تنها برای این مناطق بلکه در جاهایی که شرکت‌های مخابراتی سنتی در راستای ارائه خدمات  نسبتا کم تحرک بوده‌اند، درنظر گرفته شود؟

استارلینک همچنین مسائل بسیار دیگری را در بازاری به وجود می‌آورد که معمولا تمایل به بهینه کردن آن خدمات دارد. در این رهگذر چه اتفاقی برای بی اثر شدن مجوزهای عملیاتی یا زیرساختی که در موارد بسیاری به شرکت‌های دیگر مجددا فروخته می شود، می‌افتد؟ آیا رقبای استفاده کننده از تکنولوژی‌های ماهواره‌ای ظهور می‌کنند که بتوانند خدمات رقابتی را در هر بازاری ارائه دهند؟ و چه اتفاقی در بازاری می‌افتد که حاکمان و دولت‌ها به دنبال حفظ نظارت بر خدمات ارتباطی اپراتورهای داخلی خود هستند و از مسیر این نظارت برای اعمال برخی انواع محدودیت‌ها سود خواهند برد؟ آیا دولت‌هایی از قبیل روسیه واقعا قصد آزار و اذیت کسانی را دارند که به این روش متصل می‌شوند؟

آیا به زودی شاهد پیشنهادهای رقابتی استارلینک در مناطق روستایی در نقاط مختلف دنیا و ایران خواهیم بود؟ تا چند مدت پیش این بحث فقط یک سناریوی علمی تخیلی بود اما حالا به نظر می‌رسد برخلاف آنچه معمولا در مورد اخبار ایلان ماسک و کارهای ناتمامش اتفاق افتاده، باشد. در حال حاضر ظهور چالش اعلان شده توسط استارلینک به نظر می‌رسد طبق برنامه فرا رسیده باشد. آیا امسال شاهد ورود خدمات اینترنتی و مخابراتی بسیار رقابتی تر خواهیم بود؟

هدف شرکت هوا فضای ایلان ماسک گسترش ارائه اینترنت پهن باند با تاخیر کم، از فضا و قابل دسترس در سراسر کره زمین است.

خدمات ماهواره‌ای اساسا موضوع جدیدی نیست و مدت زیادی است که وجود داشته است اما استارلینک در اینجا دو چیز را تغییر داده است، اول، ماهواره‌هایش در ارتفاع مداری دقیقا 550 کیلومتر پایین پرواز کنند (قابل قیاس با ماهواره‌های تلویزیونی که در ارتفاع مداری 36000 کیلومتری پرواز می‌کنند). دوم، تعداد ماهواره‌های ارائه دهنده اتصال، چیز کاملا تازه‌ای است. استارلینک قبلا حدود 500 ماهواره به مدار پرتاب کرده بود و برنامه دارد تا چند سال دیگر 11500 ماهواره دیگر هم پرتاب نماید. در حال حاضر، کلا حدود 2500 ماهواره در مدار وجود دارد که بدان معناست که استارلینک قصد دارد ماهواره‌های بیشتری نسبت به تمام کشورها و سازمان‌ها بفرستد. این شرکت قصد دارد در راستای اهداف و ماموری خود انحصار مدار را به دست بگیرد.

آیا ماهواره‌های بیشتر به معنای اتصال بهتر می‌باشد؟ به نظر می‌رسد اینگونه باشد. این شرکت، در خصوص این ویژگی‌ها، جزئیاتی را در حساب توئیتری خود به اشتراک گذاشته است. هدف این شرکت، تاخیر 20 میلی ثانیه برای خدماتش است. در مقایسه با اتصال فیبر نوری وودافون تاخیر 8 تا 20 میلی ثانیه ارائه دهد. اطلاعات بیشتر در مورد ویژگی‌هایی از قبیل پهنای باند هنوز در دسترس نیست، اگر چه ایلان ماسک گفته که استارلینک باید با استفاده از ارتباط لیزری درون ماهواره‌ای سریع‌تر از اتصال فیبر نوری باشد، این بدان معناست که ماهواره‌ها در خلاء با همدیگر با سرعت نور ارتباط برقرار می کنند (این روش از نظر تئوری سریع‌ترین سرعت ممکن است).

این فناوری جدید، از نظر مهندسی و تکنولوژی عالی به نظر می‌رسد، اما باید واقعیتی را در نظر داشت و آن این است که آنچه کاربر معمولی واقعا به آن علاقه دارد، قیمت خواهد بود. گوین شات ول (Gwynne Shotwell)، رئیس و مدیر اجرایی ارشد اسپیس ایکس در این رابطه گفته که آنها مدل اشتراک ماهانه حدود 99 دلار را پیشنهاد داده‌اند. بعلاوه، ماسک قیمت 100 تا 500 دلار برای اتصال پایانه به ماهواره‌ها را ذکر کرده است.

در سال 2019، ماسک اشاره می‌کند که استارلینک 30 تا 50 میلیارد دلار درآمد سالانه به دست می‌آورد که با نرخ‌های در نظر گرفته شده نیاز به صدها میلیون مشتری دارد. سوال مهمی که پاسخ آن در آینده نه چندان دور مشخص می شود این است که در فضای رقابت شرکت‌های مخابراتی و تکنولوژی اینترنت ماهواره‌ای چه بخش از درآمد و سود شرکت‌های مخابراتی به سبد این رقیب جدید منتقل می‌شود و آیا این پارادایم منجر به تضعیف و یا انحلال بخشی از شرکت‌های مخابراتی خواهد شد؟

چگونه صنعت مخابرات می‌تواند همزمان با رقابت در بازار از پدیده استارلینک سود ببرد؟

احتمالا به این موضوع فکر کرده اید، این مورد شبیه الگوی کسب و کار چالشی و مخرب است و تهدید بالقوه ای برای صنعت مخابرات است. ممکن است اینطور باشد اما اجازه دهید توضیح دهم که چطور این بخش می‌تواند از آن سود هم ببرد.

استارلینک در حال راه اندازی خدمات خود تا پایان سال 2020 در آمریکای شمالی و تا پایان 2021 در سراسر جهان است. ماسک برای ورود سریع به بازار، از پیش گام‌های بسیار مهمی برداشته است. استارلینک در ژوئن 2020 درخواست مجوز مخابرات کانادا کرده است. کانادا دومین بزرگترین کشور جهان، مناطق روستایی بسیاری دارد و اینجا دقیقا همان مکانی است که این شرکت تلاش‌های خود را بر روی آن متمرکز می‌کند. از این رو، استارلینک قصد دارد تا خدماتش را در جایی ارائه دهد که دسترسی در گذشته گران یا کاملا غیرقابل دسترس بوده است.

دلیل آنها برای تمرکز در مناطق روستایی دو چیز است. اول، بعید است که خدمات استارلینک به زودی بتواند از عهده مصرف زیاد داده مناطق شهری برآید و حتی مشخص نیست که آیا آنها هرگز خواهند بود یا خیر؟ دوم، آنها راهی برای برآورده ساختن نیازها در بازارهای مخابراتی کشف نموده‌اند. گسترش مناطق روستایی و دور از دسترس اغلب برای اپراتورها سودآور نیست اما برای استارلینک مسئله‌ای نخواهد بود که آیا شما می‌خواهید از قایق ماهیگیری روی یک دریاچه زیبا و یا در یک بیابان دور افتاده در کشورتان به اینترنت جهانی متصل شوید یا از آپارتمان‌تان در مرکز شهر به اینترنت وصل شوید. بنابراین، استارلینک به دنبال رقابت با  شرکت‌های خدمات مخابرات محلی نیست، یا حداقل هنوز نه.

در عین حال، شرکت اسپیس ایکس می‌تواند شریک بسیار خوبی برای اپراتورهای مخابراتی باشد. گسترش بسته قوی با افزودن ارائه اتصال به اینترنت در هر مکان دور دست یا مناطقی که به هر دلیل ارئه خدمات اینترنت محدود شده می‌تواند مزیت رقابتی واقعی این شرکت باشد. مشتریان می‌توانند همچنان به اتکا بر شرکت‌های عرضه کننده خدمات مخابراتی مدنظرشان ادامه دهند و اطمینان حاصل نمایند که اگر در محلی با آنتن دهی تلفن همراه هیچ یا صفر باشند، ارتباط تلفن همراهشان با اتصال از فضا پشتیبانی خواهد شد. این امر در نهایت نه تنها به نفع این صنعت بلکه به نفع مشتری نیز خواهد بود.

فایده دوم برای این بخش این واقعیت است که الگوهای کسب و کار چالش‌زایی که استارلینک به طور آشکار دنبال می‌کند، همیشه جریانی را هدایت کرده‌اند و نوآوری و در نهایت صنایع  مخابراتی را مجبور به پیشرفت می‌کند. بله، برخی شرکت‌ها ممکن است سهم بازار را از دست بدهند یا حتی نابود شوند، اما آنهایی که به حد کافی فعال هستند تا تغییر کنند، سهم خود را در بازار افزایش می‌دهند. در اینجا مثالی را ذکر می‌کنم و آن اینکه آیا با آمدن تاکسی‌های اینترنتی شرکت‌های تاکسی سنتی از بین رفتند؟ خیر، اما انگیزه‌ای شد تا آنها نیز پیشرفت کنند، دیجیتال‌تر شوند، خدمات بیشتری ارائه دهند و آنهایی که مایل به پیشرفت بودند در نهایت رشد کردند. ماشین برقی تسلا، پروژه دیگر شرکت ایلان ماسک را در نظر بگیرید، آیا هر کدام از ما یک خودروی برقی داریم؟ خیر، اما الگوی کسب و کار تسلا باعث تغییر رویکرد در صنعت خودرو شد و رقابت برای کسب مقام اول در بخش خودروی برقی هنوز به پایان نرسیده است.

عرضه خدمات اینترنتی ماهواره‌ای در آستانه تحقق

کلام آخر اینکه تمرکز استارلینک بر روی مناطق روستایی برای اپراتورهای مخابراتی می‌تواند جالب باشد تا به مجموعه شرکا و البته رقبای‌شان اضافه نمایند. بعلاوه، الگوی کسب و کار استارلینک می‌تواند در این بخش تحولی ایجاد نماید که منجر به نوآوری شده و منافعی برای کل صنعت تلکام  و مشتریان آن ایجاد می‌نماید. علاوه بر آن، هدف استارلینک از آوردن اینترنت به مناطق دورافتاده‌ای یا فاقد پوشش فراگیر اینترنتی که مردم هنوز شانس اتصال به شبکه جهانی اینترنت را نداشته‌اند و یا دچار محدودیت‌هایی شده‌اند، عامل بسیار ستودنی است، سوال مهمی هم اکنون مطرح است و آن این است که گرچه در مناطق شهری روش‌های مختلفی برای کاهش هزینه پرداختی برای مشتری این تکنولوژی است اما هنوز مشخص نیست چطور خانواده‌ای که در منطقه روستایی دور افتاده زندگی می‌کند می‌تواند ماهانه 99 دلار و برای هزینه سخت افزاری 500 دلار بپردازند.

مردم در سراسر دنیا قطعا پیشرفت پروژه استارلینک را دنبال می‌کنند و به دنبال اخبار جدیدی از این تحول ارتباطی هستند.

انتهای پیام