فناوری اطلاعات و ارتباطات راهکاری سه مرحله ای در مواجهه با بلایای طبیعی

به گزارش سیتنا، دکتر رضا نقی زاده، متخصص حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات و عضو هیات علمی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، در "یادداشت ماه" شماره 43 ماهنامه نسل چهارم، افزود:

مدیریت مواجهه با بلایای طبیعی همچون سیل و زلزله در سه مرحله زمانی حائز اهمیت است. مرحله اول پیش از مواجهه با بلایای طبیعی است که عمدتا از جنس پیشگیری و اطلاع رسانی است. مرحله دوم در حین مواجهه با بلایای طبیعی است که به گونه‌ای در حوزه مدیریت بحران قرار می گیرد و مرحله سوم پس از فروکش کردن حادثه و اقدامات آتی مرتبط با جبران خسارات است. در هر سه مرحله نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات بسیار کلیدی است و می تواند به بسیاری از مشکلات در مواجهه با این حوادث پاسخ دهد.

در مرحله پیش از مواجهه با بلایای طبیعی ایجاد زیرساخت های هشداردهنده وقوع حوادث دارای اهمیت است. به طور مثال آنچه در حوزه هشدارهای هواشناسی اعم از دقت و سرعت در پیش بینی تا اطلاع رسانی به مردم در معرض خطر است، به شدت وابسته به فناوری اطلاعات و ارتباطات است. به نظر می رسد حضور کسب و کارهای کارآفرین و استارت‌آپ ها در این بخش بسیار کلیدی می باشد و باید ساختارهای رگولاتوری،  امکانات و دسترس پذیری داده های ویژه این کسب و کارها برای ارائه راهکارهای خلاقانه فراهم شود.

برای اینکه اهمیت فناوری اطلاعات و ارتباطات را بیشتر درک کنیم باید به این واقعیت توجه داشته باشیم که در زمانی که افراد در معرض خطر بلایای طبیعی قرار می گیرند استفاده از ابزار سنتی ارتباطی همچون تلویزیون کاهش می یابد و ابزارهایی چون موبایل، هم دسترس پذیری بالاتری دارند و هم مخاطب بیشتری را پوشش می دهند. به همین جهت ایجاد راهکارهای مبتنی بر فناوری اطلاعات همچون توسعه سیستم های نرم افزاری هشداردهنده مثلا برای کشاورزان و دامداران از اهمیت بالایی برخوردار است. همچنین در حوزه مخابراتی، پایداری خدمات اپراتورهای همراه نیز بسیار مهم است.

مرحله دوم در مواجهه با بلایای طبیعی در زمان رخداد حادثه است. در زمان رخداد حادثه دو نکته مهم است اول اینکه باید ارتباط مخابراتی با اولویت ارتباطات همراه برقرار باشد. یعنی اپراتورها در مناطقی که بحران خیز است باید تدابیر ویژه برای پایداری ارتباطات بکار گیرند. سپس در زمان خود بحران، از این ابزارهای فناوری اطلاعات به‌طور گسترده می توان بهره برد. به طور مثال در سیل اخیر نحوه توزیع اقلام کمکی از حوزه های پر شکایت سیل زدگان بود که به جای استفاده از رویکردهای سنتی همچون دفترچه و غیره با استفاده از اپلیکیشن ها بر بستر تلفن همراه به راحتی این امر قابل مدیریت و کنترل بود، به گونه ای که امکانات به صورت اختصاصی و در مکان به سیل‌زدگان ارائه شود و از سوء استفاده های احتمالی جلوگیری شود.

بخش بعدی از بهره برداری از حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات در بازسازی مناطق آسیب دیده است. به طور مثال استفاده از پهبادها یا نرم افزارهای مکان یاب جهت شناسایی نقاط آسیب دیده اهمیت زیادی دارد. معمولا در بحران هایی همچون سیل پس از تخریب خانه ها یا مزارع کشاورزی، مکان یابی دقیق آنها از طریق فناوری اطلاعات امکان پذیر است. اما یک نکته حائز اهمیت در این بخش ضرورت ایجاد اکوسیستم نوآوری در مواجهه با بلایای طبیعی است. واقعیت آن است که اجرای چنین طرح هایی توسط دستگاه های دولتی عمدتا با نوآوری محدود و هزینه بالا صورت می‌پذیرد. در شرایطی که می توان به جای آن از توسعه اکوسیستم نوآوری و استارت‌آپ‌ها و کسب و کارهای کارآفرین در این حوزه حمایت نمود. عمده حمایت ها نیز در سه سطح «رگولاتوری»، «در اختیار گذاشتن داده های مورد نیاز» و «حمایت‌های مالـی» تبلــور می یابد.

در همین راستا، پیشنهاد می شود وزارت فناوری اطلاعات و ارتباطات، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و شرکت های بزرگی همچون شرکت مخابرات ایران در همکاری با وزارت کشور و ستاد مدیریت بحران، سازوکار ویژه ای در حمایت از این کسب و کارها ایجاد نمایند تا در مواجهه با بحران های طبیعی همچون سیل و زلزله بتوان  با کارایی بالاتر، هزینه کمتر و سریعتر خدمات رسانی کرد.

انتهای پیام