درباره سرود "یار دبستانی من" (+صوت)

سیتنا - سعید برزی: استفاده از هنر در بیان اهداف انسان موضوعی نیست که بخواهیم آن را پدیده قرن 21 بدانیم. به عنوان مثال ناصرالدین شاه پس از رفتن به فرنگ به آلفرد لومر، استاد فرانسوی موسیقی دارالفنون در سال 1290 ه.ق دستور داد که یک سرود ملی برای ایران بسازد.

اما این بیشتر مربوط است به حکومت ها و دولت ها که راغب هستند سرودی داشته باشند تا نشان دهنده وجود سیاسی آن مملکت باشد. اما در حیطه سرودهای مردمی در سده اخیر به کارهای شاخص عارف قزوینی در مشروطه بر می‌خوریم که درباره وطن و اتحاد ملت تصنیف های زیبایی سروده که در زمان خود هم توسط مردم کوچه و بازار زمزمه می‌شده و تاثیر گذار بوده است.
در جریان قبل از انقلاب اسلامی گروه ها و حزب های مختلفی فعال بودند که از آن جمله سازمان چریکی چپ سرود انقلابی معروف «سر آمد زمستون» را می خواندند که متعلق به اعضای آن بود و بعدها هم به دلیل شهرت این سرود مردم در مناسبت های مختلف آن را همخوانی می کردند و در مقطعی به خاطر مضمون ترانه آن به نوعی نماد آزادی خواهی و اتحاد مردم بدل شد.

اما سرود دیگری که در جریانات پس ازانقلاب بسیار محبوب و معروف شد سرود «یار دبستانی» است. «یار دبستانی من»، سرودهٔ منصور تهرانی کارگردان و ترانه‌سراست که فریدون فروغی برای اولین بار در فیلم «از فریاد تا ترور» - که سال ۱۳۵۹ در ایران به کارگردانی خود منصور تهرانی اکران شد- خواند. (فیلمی که مضمونی انقلابی داشت اما پس از کمتر از یک ماه از اکرانش توقیف شد.)

منصور تهرانی در مصاحبه ای گفته این ترانه بر اساس فیلم «ازفریاد تا ترور» بود و حکایت 3 یار دبستانی در زمان قبل از انقلاب را حکایت می کند. پس از بازبینی توسط وزارت ارشاد وقت صدای فریدون فروغی حذف شد و جمشید جم آن را در قالب یک کاست خواند که بیشتر مردم هم این سرود را با صدای او شنیده اند.

در دو دهه اخیر این سرود رونق بیشتری گرفت و به لحاظ همه گیر شدن در جامعه، در سال ۱۳۷۵ در پارک لاله توسط دانشجویان دانشگاه تهران به عنوان یک سرود دانشجویی همخوانی شد و بعدها در مراسم و راهپیمایی‌های دانشجویی سال‌های ۱۳۷۶ ، ۱۳۷۷ و ۱۳۷۸ به عنوان یک سرود دانشجویی تثبیت شد.

بهره برداری های سیاسی از این سرود صدا و سیما را نیز در همان گیر و دار به این صرافت انداخت که  برای عقب نماندن از قافله آن را بارها پخش کند.

در همان زمان البته افرادی در مخالفت با آن سخن گفتند و از جمله حجت الاسلام علم الهدی امام جمعه مشهد آن را اثری ضد انقلابی دانست: «سرود یار دبستانی من ضد انقلابی است و در حال حاضر منافقین آن را می‌خوانند، من چند بار به آقای دارابی(معاون وقت صداوسیما) تذکر دادم که آن را از تلویزیون پخش نکنند.»

   این در حالی است که این سرود از ابتدا به هیچ گروه خاصی تعلق نداشته و امروز یک اثر هنری و اجتماعی است که عموم  مردم می توانند آن را بخوانند و با آن ارتباط برقرار کنند و این جنبه حتی بسیار مهم تر از جنبه های تکنیکی ساخت آهنگ و تنظیم موسیقی است.

آهنگ: یار دبستانی من
آهنگساز و ترانه سرا: منصور تهرانی
خواننده: فریدون فروغی / سپس : جمشید جم
تنظیم کننده: محمد شمس
سال انتشار: ۱۳۵۹

یار دبستانی من، با من و همراه منی
چوب الف بر سر ما، بغض من و آه منی

حک شده اسم من و تو، رو تن این تخته سیاه
ترکهٔ بیداد و ستم، مونده هنوز رو تن ما

دشت بی‌فرهنگی ما، هرزه تموم علفاش
خوب اگه خوب، بد اگه بد، مرده دلای آدماش

دست من و تو باید این، پرده‌ها رو پاره کنه
کی می‌تونه جز من و تو، درد ما رو چاره کنه؟

یار دبستانی من، با من و همراه منی
چوب الف بر سر ما، بغض من و آه منی

حک شده اسم من و تو، رو تن این تخته سیاه
ترکهٔ بیداد و ستم، مونده هنوز رو تن ما

یار دبستانی من، با من و همراه منی
چوب الف بر سر ما، بغض من و آه منی

حک شده اسم من و تو، رو تن این تخته سیاه
ترکهٔ بیداد و ستم، مونده هنوز رو تن ما

دشت بی‌فرهنگی ما، هرزه تموم علف‌هاش
خوب اگه خوب، بد اگه بد، مرده دلای آدماش

دست من و تو باید این، پرده‌ها رو پاره کنه
کی می‌تونه جز من و تو، درد ما رو چاره کنه؟

یار دبستانی من، با من و همراه منی
چوب الف بر سر ما، بغض من و آه منی

حک شده اسم من و تو، رو تن این تخته سیاه
ترکهٔ بیداد و ستم، مونده هنوز رو تن ما