بررسی وضعیت ارتباطات ثابت در کشورهای همسایه

تلفن‌همراه، دنیای قدیمی تلفن ثابت را به تملک خود درآورده است. درآمد‌ها در این بخش به‌شدت کاهش یافته ‌است و دیگر خدمات صوتی سنتی چندان مورد توجه نیستند. درحال‌حاضر شرکت‌های تلفن ثابت خدمات پهن باند و خدمات مربوط به اینترنت را ارائه می‏ دهند و به این وسیله سعی دارند مشترکان خود را حفظ و کمبود استقبال از تلفن ثابت و کاهش درآمد خود را جبران کنند.

نگاهی به وضعیت ارتباطات ثابت در افغانستان

زیرساخت‌های ارتباطی افغانستان حدود ۱۳ سال قبل، زیرساخت‌های دوره پساجنگ بودند که کاربرد چندانی نداشتند. افغان‌ها مجبور بودند برای برقراری یک تماس تلفنی ساده به کشورهای همسایه بروند. آغاز کار مخابراتی در افغانستان از آوریل ۲۰۰۲ بود؛ رشدی خارق‌العاده و بی‌سابقه در صنعت مخابرات این کشور.

Afghan Wireless Communications Company اولین شرکت خصوصی در افغانستان بود که خدمات تلفن همراه را ارائه داد. فناوری‌های نوین ارتباطی با وجود همه مشکلات موجود در افغانستان، از درگیری‌های پی‌درپی با طالبان گرفته تا دیگر مسائل اقتصادی، طی یک دهه گذشته پیشرفت قابل‌ توجهی داشته و همین امر باعث افزایش تعداد شرکت‌های فعال در حوزه خدمات ارتباطی مثل ارتباطات بی‌سیم، اینترنت و ایستگاه‌های رادیویی و غیره شده است.

وزارت ارتباطات افغانستان در سال ۲۰۰۶ میلادی قراردادی را با شرکت مخابرات ZTE چین منعقد کرد و به این ترتیب شبکه ملی فیبرنوری در این کشور راه‌اندازی شد. هدف از این طرح، توسعه خطوط تلفن، اینترنت، رادیو و غیره بود تا بدین وسیله، بتوان این خدمات را به صورت گسترده‌تر و با کیفیت بالا ارائه داد.

اتفاق مهمی که در افغانستان بعد از سال ۲۰۰۰ افتاد، این بود که دیگر دو شرکت Afghan wireless و Roshan از تنها ارائه‏ دهندگان خدمات تلفن‌همراه نبودند و دو شرکت Etisalat و MTNGroup نیز وارد بازار مخابراتی افغانستان شدند. تعداد مشترکان تلفن‌همراه در سال ۲۰۰۹ به رقم ۱۷ میلیون نفر رسید.

مخابرات افغانستان با پیشرفت و توسعه در چهار بخش زیرساخت، خدمات، خط‌مشی و مقررات به یکی از بزرگ‌ترین بخش‌های تولید درآمد در افغانستان تبدیل شد و به طور متوسط در ماه بیش از ۱۶۰ میلیون دلار درآمد حاصل کرد. این رقم بر اساس آمار وزارت مالیه افغانستان ۱۲ درصد بیش از درآمدهای دولت است.

صنعت مخابرات با وجود همه مشکلات در افغانستان، توانسته است بیش از دو میلیارد دلار سرمایه‌گذاری را جذب بخش خصوصی کند و بیش‏تر از ۱۱۰ هزار فرصت‌های شغلی ایجاد کند.

خدمات مخابرات هم‌اکنون در این کشور، بیش از ۸۸ درصد کل کشور را تحت پوشش خود دارد و میزان نفوذش بیش از ۷۲ درصد است. در حال حاضر این خدمات در ۳۴ تا از مراکز استان‌ها و اکثر شهرهای مهم مثل کابل، هرات، جلال‌آباد و مزارشریف قابل دسترسی است. این خدمات در همه جاده‌های اصلی و مناطق روستایی قابل دسترسی است؛ مناطق روستایی از اهداف اصلی است.

بیشتر قوت سیستم مخابراتی افغانستان، مدیون تلفن‌های همراه است. بخش مخابرات این کشور، با خدمات تلفن‌همراه و رشد غیرمنتظره و سریع آن، جان گرفت. در مارس سال ۲۰۱۳ تلفن‌همراه ۱۹ میلیون نفر مشترک داشت؛ در حالی‌که این رقم در سال ۲۰۰۲ تنها ۲۰ هزار مشترک بود.

علاوه بر Afghan-telecom که ارائه‌دهنده خطوط ثابت است، ارائه‌دهندگان خدمات خطوط ثابت Wasel-Telecom و چهار اپراتور همراه شامل AWCC و Roshan ،MTN و Etisalat گروه‌های مخابراتی فعالی هستند که خدمات خطوط ثابت و خطوط ثابت وایرلس داده و صدا را ارائه می‌دهند.

از سال ۲۰۰۲ ایجاد زیرساخت مخابراتی مناسب از اهداف اصلی و اولویت‌های افغانستان به شمار می‌آمده است. حدود دو میلیارد دلار در زیرساخت‌های مخابراتی افغانستان سرمایه‌گذاری شده و اکثر پروژه‌های توسعه زیرساخت شامل ایجاد اپراتور تلفن‌همراه هستند؛ شبکه‌ای که بیش از 5119 ایستگاه مخابراتی دارد و می‌تواند خدمات همراه و وایرلس را ارائه دهد.

در اواسط سال ۲۰۱۳ کاربران اینترنت در افغانستان حدود سه میلیون نفر بودند که از ISP‌ها (شامل چهار اپراتور GSM و دو ارائه‌دهنده خطوط ثابت یعنی Afghan Telecom وWasel) خدمات دریافت می‌کردند. خیلی از این‌ها، ارائه‌دهندگان بین‌المللی بودند که مجوز ارائه خدمات اینترنت را در افغانستان  داشتند. خیلی از  ISP‌ها خدمات اینترنت را در شهرهای بزرگ ارائه می‌دهند و برخی دیگر خدمات GPRS را در محدوده مناطق خود فراهم می‌آورند.

در کل، اینترنت در افغانستان به‌سرعت رشد کرد و هم‌اکنون خدمات اینترنت به خیلی از ارگان‌های مهم دولتی مثل موسسه‌های آکادمیکی، بانک‌ها و غیره ارائه داده می‌شود. این خدمات بسیار متنوع اند، مثلا Afghan telecom وای‌مکس، وای‌فای، PDSN/CDMA  و دیال‌آپ ارزان ارائه می‌دهد.

هزینه اینترنت هم برای کاربران در افغانستان در سال‌های اخیر خیلی پایین آمده است و این امر به دلیل رقابت در بازار و ظهور Afgan Telecom به عنوان ارائه‌دهنده‌ای ارزان‌تر است که کیفیت را هم رعایت می‌کند، اما به دلیل نبود زیرساخت کافی و اتکای اکثر ISP‌ها به ماهواره‌های گران‌قیمت، قیمت اینترنت پرسرعت هنوز بالا است.

با وجود رشد فوق‌العاده و پیشرفت بخش مخابراتی، افغانستان هنوز هم در بسیاری از فناوری‌های ارتباطاتی و خدمات مربوط به آن، کشوری مصرف‌کننده است؛ وضعیت امنیتی این کشور و نوسان‌های سیاسی آن از بزرگ‌ترین موانع ارائه خدمات در سطح جهانی هستند و رسیدگی به این مسائل در دستور کار قرار دارد.

نگاهی به وضعیت ارتباطات ثابت در ترکیه

در دو دهه گذشته تغییرات مهمی در بخش مخابرات ترکیه ایجاد شده است. در سال ۱۹۹۴ قانون شماره ۴۰۰۰ خطوط ثابت برای تنها اپراتور دولتی، یعنی Turk Telekom انحصار ایجاد کرد و حقوق و امتیازهای انحصاری همه زیرساخت‌های ارتباطی - به استثنای تلفن‌همراه - به این شرکت داده شد.

در سال ۱۹۹۴ نیز دو شرکت Turkcell و Telsim خدمات تلفن همراه را راه‌اندازی کردند و Avea از شرکت‌های تابعه Turk Telekom نیز در سال ۱۹۹۸ سومین اپراتور ترکیه شد.

TTNet نیز که یکی از شرکت‌های تابعه Turk Telekom بود، در سال ۲۰۰۰ پهن‌باندی ایجاد کرد که خدمات ADSL را در شبکه تلفن‌ ثابت (PSTN) ارائه می‌داد. پهن‌باند ویژه 3G برای تلفن‌همراه در سال ۲۰۱۰ با سه اپراتور Turkcell، Vodafone (که Telsim را خریده بود) و Avea پا گرفت. همچنین در پایان سال ۲۰۰۰، خدمات پهن‌باند مبتنی بر فیبر و شبکه‌های کابلی تلویزیون ایجاد شده بود.

پس از آنکه تلفن‌همراه در دهه اخیر رشد بسیار قابل‌توجهی داشته است، ترکیه با بیش از ۷۰ میلیون نفر از مشترکان (۷۰ درصد آن‌ها مشترکان 3G هستند) مواجه است و میزان نفوذ تلفن‌همراه هم ۱۰۰ درصد است.

اشتراک پهن‌باند به طور کلی در ترکیه با ۷۹ درصد xDSL (که ۶۷ درصد آن را TTNet و ۱۲ درصد دیگر را دیگر ISP‌ها به خود اختصاص داده‌اند)، ۱۵ درصد فیبر و ۶ درصد کابل مواجه است.

میزان نفوذ تلفن ثابت در دهه اخیر در ترکیه کاهش یافته است؛ و بدیهی است که اکثر کاربران خدمات تلفن همراه را انتخاب می‌کنند، اما تلفن ثابت نیز ۱۳ میلیون مشترک دارد و بازار خطوط ثابت اشباع شده است. حدود ۸۶ درصد از مشترکان خطوط ثابت، کاربران Turk Telekom هستند و مابقی ۱۴ درصد نیز از خدمات دیگر اپراتور‌ها استفاده می‌کنند.

ترکیه با توجه به جمعیت جوان و میزان رشد بالای فناوری، ظرفیت زیادی برای رشد در ارتباطات از راه دور و بخش اینترنت را دارد. اما روی این ظرفیت به قدر کافی خوب کار نشده است؛ استفاده از اینترنت در ترکیه در سال‌های اخیر بسیار رشد داشته است و نقش اینترنت در اقتصاد این کشور بسیار مهم است. با این حال توسعه زیرساخت‌های مربوط به اینترنت متوقف شده و رشد چندانی نداشته است.

رگولاتوری در ترکیه در این زمینه چندان موفق عمل نکرده است. بر اساس آمار سالانه BTK رشد قابل‌توجهی بین سال‌های ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۳ مشاهده نمی‌شود. از سوی دیگر، تحلیلگران متفق‌القولند که نبود رشد کافی در این بخش به دلیل فقدان امکان وجود پیشرفت در رقابت است. یکی از دلایل اساسی این امر میزان استقلال بسیار پایین BTK از وزارت دولت و نزدیکی Turk Telekom به ارگان‌های دولتی است. به نظر تحلیلگران، تحقق اهداف خود و استفاده بهینه از ظرفیت موجود برای ارتقای زیرساخت‌های اینترنتی و خدمات ارتباط می‌بایست نفوذ سیاسی در این بخش مخابرات کاهش یابد.

نگاهی به وضعیت ارتباطات ثابت در روسیه

روسیه یکی از بزرگ‌ترین بازارهای مخابرات است؛ بازاری که این روز‌ها از مهم‌ترین بخش‌های صنعت هر کشوری به حساب می‌آید. بر اساس آمارها، حجم صنعت مخابرات در روسیه در سال ۲۰۱۴ حدود ۲۸/۱ هزار میلیون روبل روسیه بوده است.

سیستم تلفن در حالت کلی تغییرات بسیاری کرده است؛ بیش از هزار شرکت در روسیه خدمات ارتباطی ارائه می‌دهند. دسترسی به خطوط دیجیتال، به ویژه در مناطق روستایی توسعه یافته است. خدمات اینترنتی نیز پیشرفت کرده‌اند. روسیه با فراهم آوردن زیرساخت‌های مورد نیاز در بازار اقتصادی امروز، پیشرفت کرده است. تعداد مشترکان تلفن‌همراه که در سال ۱۹۹۸ کمتر از یک میلیون نفر تخمین زده شده‌اند، در سال ۲۰۱۱ به بیش از ۲۳۵ میلیون نفر رسیده‌اند؛ خطوط ثابت نیز توسعه یافته‌اند، اما همچنان داخلی مانده‌اند. سیستم‌های تلفن در شصت منطقه روسیه مجهز به زیرساخت‌های مدرن هستند و در بسیاری از مناطق قابل دسترس‏اند.

بر اساس نظر متخصصان iKS-Consulting تقریبا ۸۰ درصد از بازار مخابرات روسیه را چهار شرکت بزرگ آن یعنی Rostelecom ، MTS و VympelCom و MegaFon به خود اختصاص داده اند. این چهار شرکت تا پایان سال ۲۰۱۳ بالغ بر ۸۰ درصد از بازار اینترنت پرسرعت و ۳۸ درصد از بازار تلویزیون را به خود اختصاص داده بودند.

بازار تلفن ثابت نیز همین مسیر مشابه را طی کرده است. شش اپراتور پهن‌باند روسی بازار را به انحصار خود درآورده‌اند و این درحالی است که تنها ۲۰ درصد از بازار ثابت روسیه را اپراتورهای مستقل بشتیبانی می‌کنند.

طبق آمار، هزینه قبض‌های همراه و تلفن ثابت کاربران روسیه در سال‌های اخیر کاهش یافته است. بر اساس گزارش Deloitte ۲۰۱۴ دلیل اینکه کاهش قبض‌ها، استفاده از شارژهای رومینگ و استفاده از داده‌های اینترنتی است. واضح است که بیش‏تر تمرکز طی سال‌های آینده بر شبکه‌های نسل جدید و داده‌های مشترکان خواهند بود.

انتهای پیام